Επισκοπή Κερνίτσης, κατόπιν Μητρόπολη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας: ιστορία και διοικητικές μεταβολές

Abstract

The present thesis focuses on the presentation of the history and administrative changes of the local Church of Kernitsa, today's Metropolis of Kalavrita and Aigialeia, from the first chronologically proven evidence of its existence to date, based on the material offered by the archeological hoe, the domestic and international bibliography and, for the modern period, the primary archival material.Although we do not know exactly when it was founded, the existence of the diocese of Kernitsa is confirmed in the Byzantine era. This is evidenced by its oldest confirmed existence (seal of Kernitsis Pavlos), dating back to the 10th century. The historical presence of the local Church of Kernitsa was not interrupted during the periods of xenocracy (Frankish rule, Ottoman rule). For most of its time it was a diocese under the Metropolis of Old Patras - with the exception of its dual elevation, the first time in a Metropolis in 1380, and the second time in an Archdiocese in 1654 - and until 1711 it was called the diocese of Kernitsa. Then, with the transfer of the headquarters from the village of Katholiko of Ano Diakopto to Kalavrita, the place name of Kalavrita was added to the title. During Revolution Period, specifically in 1826, for the first time the province of Aigialeia belongs to the diocese of Kalavrita. The union of the two provinces will officially take place in 1852. From then until today the diocese (since 1922 Metropolis) bears the title “Kalavrita and Aigialeia”.In the 10th - 12th century, the headquarters of the diocese of Kernitsa was Voura; later in post-Byzantine times, the headquarters was in the Ano Diakopto and specifically in the homonymous town of the former municipality of Vouron, Kernitsa (13th - 15th century). Then and until 1711 the headquarters of the diocese of Kernitsa was the village of Katholiko of Aigialeia, which for this very reason received the place name “Diocese” or “Diocesans”, a characterization that remains to this day. At the beginning of the 18th century, specifically in 1711, we have the transfer of the episcopal see from Catholico to Kalavrita. From 1930 until today the episcopal see is located in Aigio.To a large extent, the scientific contribution of the present thesis lies in the publication of the unpublished archival material of the General State Archives (G.S.A.) for the diocese of Kernitsa. Following a thorough study of the archival and primary material of Otto’s reign (1833–1862), an attempt was made to investigate the factors that influenced the formation and development (renaming, boundaries) of the local church of the diocese of Kernitsa, today’s Metropolis of Kalavrita and Aigialeia. In these unpublished texts, which concern not only the history and administration of the diocese, but also its monastic life during the Ottoman period, the actions, the choices and even the behaviors of the people representing these institutions (ecclesiastical, state and monastic institution) are studied. The co-examination of these institutions and the investigation of the issues highlighted by the archival documents present a more comprehensive picture of the then diocese of Kalavrita and Aigialeia.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή επικεντρώνεται στην παρουσίαση της ιστορικής πορείας και των διοικητικών μεταβολών της τοπικής Εκκλησίας της Κερνίτσης, σημερινής Μητρόπολης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, από την πρώτη χρονολογικά βεβαιωμένη μαρτυρία για την ύπαρξή της μέχρι σήμερα, με βάση το υλικό που μας προσφέρουν η αρχαιολογική σκαπάνη, η εγχώρια και διεθνής βιβλιογραφία και, για την νεώτερη περίοδο, το πρωτογενές αρχειακό υλικό. Αν και δε γνωρίζουμε πότε ιδρύθηκε ακριβώς, η ύπαρξη της επισκοπής Κερνίτσης βεβαιώνεται τους βυζαντινούς χρόνους. Αυτό μαρτυρεί η παλαιότερη βεβαιωμένη ύπαρξή της (σφραγίδα του Κερνίτσης Παύλου), που χρονολογείται τον 10ο αιώνα. Η ιστορική παρουσία της τοπικής Εκκλησίας της Κερνίτσας δεν διακόπηκε στις περιόδους της ξενοκρατίας (φραγκοκρατία, τουρκοκρατία). Το μεγαλύτερο διάστημά της υπήρξε υπαγόμενη επισκοπή στη Μητρόπολη Παλαιών Πατρών –με εξαίρεση την διττή ανύψωσή της, την πρώτη φορά το 1380, σε Μητρόπολη, και τη δεύτερη φορά, σε Αρχιεπισκοπή το 1654– και μέχρι το 1711 έφερε τον τίτλο επισκοπή Κερνίτσης. Κατόπιν με την μεταφορά της έδρας από το χωριό Καθολικό του Άνω Διακοπτού στα Καλάβρυτα προστέθηκε στον τίτλο και το τοπωνύμιο των Καλαβρύτων. Στους χρόνους της Επανάστασης, συγκεκριμένα το 1826, για πρώτη φορά στην επισκοπή Καλαβρύτων υπάγεται η επαρχία της Αιγιαλείας. Η ένωση των δύο επαρχιών θα συμβεί επίσημα το 1852. Από τότε και μέχρι σήμερα η επισκοπή (από το 1922 Μητρόπολη) φέρει τον τίτλο «Καλαβρύτων και Αιγιαλείας».Ως έδρες της επισκοπής Κερνίτσης κατέστησαν διαδοχικά η Βούρα (10ος – 12ος), αργότερα κατά τους μεταβυζαντινούς χρόνους, η έδρα ήταν στο άνω Διακοπτό και συγκεκριμένα στην ομώνυμη κωμόπολη του τέως δήμου Βουρών, Κερνίτσα (13ος – 15ος). Κατόπιν και μέχρι το 1711 έδρα της επισκοπής Κερνίτσης αποτέλεσε το χωριό Καθολικό της Αιγιαλείας, το οποίο μάλιστα ακριβώς για αυτό το λόγο έλαβε το τοπωνύμιο «Ἐπισκοπἠ» ή «Πισκοπάδες», χαρακτηρισμός που μένει ως σήμερα. Στις αρχές του 18ου αι, συγκεκριμένα το 1711, έχουμε μεταφορά της επισκοπικής έδρας από το Καθολικό στα Καλάβρυτα. Από το 1930 και μέχρι σήμερα η επισκοπική έδρα βρίσκεται στο Αίγιο.Ένα μεγάλο μέρος της επιστημονικής συνεισφοράς της παρούσης διατριβής στην επέκταση του συγκεκριμένου γνωστικού πεδίου ουσιαστικά βρίσκεται στην δημοσίευση του ανέκδοτου αρχειακού υλικού των Γενικών Αρχείων του Κράτους (Γ.Α.Κ.) για την επισκοπή Κερνίτσης. Από την μεταγραφή και εξέταση του αρχειακού και πρωτογενούς υλικού της περιόδου βασιλείας του Όθωνα (1833–1862), έγινε προσπάθεια να διερευνηθούν οι παράγοντες που επηρέασαν τη διαμόρφωση και ανάπτυξη (μετονομασία, όρια) της τοπικής εκκλησίας της τότε επισκοπής Κερνίτσης, σημερινής Μητρόπολης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας. Στα ανέκδοτα αυτά κείμενα, που αφορούν όχι μόνο στην ιστορία και διοίκηση της επισκοπής, αλλά και στον μοναστικό βίο της κατά την οθωνική περίοδο, μελετώνται οι ενέργειες, οι επιλογές ακόμα και οι συμπεριφορές των ανθρώπων που εκπροσωπούσαν τους θεσμούς αυτούς (εκκλησιαστικό, πολιτειακό και μοναστηριακό θεσμό). Η συνεξέταση των θεσμών αυτών και η διερεύνηση των ζητημάτων που αναδεικνύουν τα αρχειακά έγγραφα, παρουσιάζουν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της τότε επισκοπής Καλαβρύτων και Αιγιαλείας.