Βιώσιμη διαχείριση μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco: μοντέλα, προτάσεις, προοπτικές: η περίπτωση της παλιάς πόλης της Κέρκυρας

Abstract

The doctoral thesis entitled "Sustainable Management of UNESCO World Heritage Sites: Models, Proposals, Perspectives: The Case of the Old Town of Corfu" is structured in ten chapters organized in three thematic sections. The first section includes the introduction (chapter 1) and the next two chapters (2,3) which present the main concepts related to cultural heritage and its management. Basic information and reports are provided to offer an understanding of how a system of cultural management of world heritage sites operates at all levels: characterization, protection, decision making and evaluation of results. Chapter 2 describes the basic definitions of cultural heritage and protection regulations at national and international levels as reported in the international literature. In addition, the role of UNESCO in promoting and protecting the world's heritage is being examined. The main initiatives and activities undertaken by the organization over time are also presented and the procedure followed for the inclusion of a proposed monument on the UNESCO World Heritage List is summarized as well as important factors influencing this procedure. Chapter 3 examines the process of managing a world heritage site from the moment of conception and preparation of a management plan to the point of monitoring and updating. Special reference is made to the different categories of users involved in the operation and use of a monument as a factor that affects the management procedures followed and applied universally at the international level.The second section consists of the following three chapters (4,5,6), each of which describes contemporary factors in the configuration of the management of monuments and in the way in which each of these factors influences the management systems and plans, in relation to sustainable development of the monument. Chapter 4 examines the relationship between tourism development and management and cultural heritage. The way in which the designation of a site as a world cultural heritage causes changes in tourism development is investigated and the recorded consequences as they are reported in the international literature are presented. The visitor's typology and behavior towards the monument are examined and finally the actions and initiatives undertaken by UNESCO on tourism development, which have been implemented in various destinations worldwide, are described. Chapter 5 analyzes the role of the learning process in the cultural and tourist management of monuments, especially through the use of modern technological tools. Basic principles of the main learning theories are presented as well as the connection of the learning perspective with the tourist activity and with the recognition of the values of the cultural heritage. Chapter 6 deals with the role of new technologies in cultural management. A description is given of the different types of technology that are currently prevalent and developed in relation to the promotion and protection of a World Heritage Site and some practical applications of these technologies are being examined by experience, with the aim of describing how any new form of technology can be applied to the management of monuments for their sustainable development.The third section includes the last four chapters (7,8,9,10) proposing a new, innovative and sustainable framework for the management of world heritage sites and the possibilities of its general application. Chapter 7 analyses the management plans of four world heritage cultural sites, on which the research was based to propose the new managerial framework. Chapter 8 analyzes the proposed "Interactive framework for sustainable management of World Heritage Sites - CORRELATE", its objectives, operating conditions and implementation process. In chapter 9 the CORRELATE framework is applied in practice in the monument of the Old Town of Corfu. The result of the implementation process, which was completed with the cooperation of experts, offered an alternative, comprehensive and clearly more integrated approach to the current management plan, as shown by the critical analysis and conclusions. The doctoral dissertation concludes with chapter 10 which entails the summary and conclusions of the research.

Η διδακτορική διατριβή με τίτλο «Βιώσιμη διαχείριση Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO: Μοντέλα, προτάσεις, προοπτικές: Η περίπτωση της Παλιάς Πόλης της Κέρκυρας» είναι δομημένη σε δέκα κεφάλαια, οργανωμένα σε τρεις θεματικές ενότητες. Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει την εισαγωγή (κεφάλαιο 1) και τα κεφάλαια (2,3), στα οποία παρουσιάζονται οι κύριες έννοιες και παράγοντες που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά και τη διαχείρισή της. Στο κεφάλαιο 2 παρέχονται οι βασικές πληροφορίες που επιτρέπουν την κατανόηση του τρόπου λειτουργίας ενός σσυστήματος πολιτιστικής διαχείρισης μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς σε όλα τα επίπεδα: χαρακτηρισμός, προστασία, λήψη αποφάσεων, αξιολόγηση αποτελεσμάτων. Περιγράφονται οι βασικοί ορισμοί αναφορικά με την πολιτιστική κληρονομιά και οι κανονισμοί προστασίας σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, όπως αυτοί είναι γνωστοί από τη διεθνή βιβλιογραφία. Επιπρόσθετα, εξετάζεται ο ρόλος της UNESCO αναφορικά με την ανάδειξη και προστασία της παγκόσμιας κληρονομιάς, παρουσιάζονται οι κυριότερες πρωτοβουλίες και δραστηριότητες που έχει αναλάβει ο εν λόγω φορέας διαχρονικά και γίνεται συνοπτική αναφορά στη διαδικασία που ακολουθείται για την εγγραφή ενός προτεινόμενου μνημείου στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO καθώς και οι παράγοντες που επηρεάζουν τη διαδικασία αυτή. Στο κεφάλαιο 3 εξετάζεται η διαδικασία διαχείρισης ενός μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς, από τη στιγμή της σύλληψης και προετοιμασίας ενός σχεδίου διαχείρισης έως και το σημείο της παρακολούθησης και επικαιροποίησής του. Ειδική αναφορά γίνεται στις διαφορετικές κατηγορίες χρηστών που εμπλέκονται στη λειτουργία και χρήση ενός μνημείου, ως παράγοντα που επηρεάζει τις διαχειριστικές διαδικασίες που ακολουθούνται και εφαρμόζονται καθολικά σε διεθνές επίπεδο. Η δεύτερη ενότητα αποτελείται από τρία κεφάλαια (4,5,6), καθένα εκ των οποίων περιγράφει σύγχρονους παράγοντες στη διαμόρφωση της διαχείρισης των μνημείων και στον τρόπο με τον οποίο επηρεάζει κάθε παράγοντας τα συστήματα και τα σχέδια διαχείρισης, σε σχέση με τη βιώσιμη ανάπτυξη του μνημείου. Το κεφάλαιο 4 εξετάζει τη σχέση της τουριστικής ανάπτυξης και διαχείρισης με την πολιτιστική κληρονομιά. Διερευνάται ο τρόπος με τον οποίο ο χαρακτηρισμός μιας τοποθεσίας ως Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς προκαλεί αλλαγές στην τουριστική ανάπτυξη και παρουσιάζονται οι συνέπειες, όπως αυτές έχουν καταγραφεί στη διεθνή βιβλιογραφία. Εξετάζεται η τυπολογία του επισκέπτη και η συμπεριφορά του απέναντι στο μνημείο και, τέλος, περιγράφονται οι δράσεις και πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η UNESCO για την τουριστική ανάπτυξη και που έχουν εφαρμοστεί σε ποικίλους προορισμούς παγκοσμίως. Το κεφάλαιο 5 αναλύει τον ρόλο της μαθησιακής διαδικασίας στην πολιτιστική και τουριστική διαχείριση των μνημείων, ειδικά μέσα από τη χρήση σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων. Παρουσιάζονται βασικές αρχές των κυρίων θεωριών μάθησης καθώς και η σύνδεση της μαθησιακής προοπτικής με την τουριστική δραστηριότητα και με την αναγνώριση των αξιών της πολιτιστικής κληρονομιάς. Τέλος το κεφάλαιο 6 πραγματεύεται τον ρόλο των νέων τεχνολογιών στην πολιτιστική διαχείριση. Περιγράφονται τα διαφορετικά είδη της τεχνολογίας, που είναι σήμερα διαδεδομένα και αναπτύσσονται σε σχέση με την προβολή και την προστασία ενός Μνημείου Παγκόσμιας Κληρονομιάς, και εξετάζονται, με οδηγό την εμπειρία, ορισμένες πρακτικές εφαρμογές αυτών των τεχνολογιών, με στόχο να περιγραφεί ο τρόπος της πιθανής εφαρμογής κάθε νέας μορφής τεχνολογίας στη διαχείριση των μνημείων για τη βιώσιμη ανάπτυξή τους. Η τρίτη ενότητα περιλαμβάνει τα τελευταία τέσσερα κεφάλαια (7,8,9,10), στα οποία προτείνεται και υιοθετείται δοκιμαστικά ένα νέο, καινοτόμο και βιώσιμο πλαίσιο διαχείρισης των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς, ενώ εξετάζονται και οι δυνατότητες γενικευμένης εφαρμογής του. Στο κεφάλαιο 7 περιγράφονται σχέδια διαχείρισης τεσσάρων μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, πάνω στα οποία στηρίχθηκε η αναγκαιότητα δημιουργίας ενός νέου πλαισίου διαχείρισης. Στο κεφάλαιο 8 αναλύεται το προτεινόμενο «Διαδραστικό πλαίσιο βιώσιμης διαχείριση μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς – CORRELATE», οι στόχοι, οι προϋποθέσεις λειτουργίας και η διαδικασία εφαρμογής του. Στο κεφάλαιο 9 εφαρμόζεται στην πράξη το πλαίσιο CORRELATE στο μνημείο της Παλιάς Πόλης της Κέρκυρας. Το αποτέλεσμα της διαδικασίας εφαρμογής, η οποία ολοκληρώθηκε με τη συνεργασία ειδικών εμπειρογνωμόνων, προσέφερε μια εναλλακτική, σφαιρική και σαφώς πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση σε σχέση με το ισχύον Σχέδιο Διαχείρισης, όπως φαίνεται από την κριτική ανάλυση και τα συμπεράσματα. Η διδακτορική διατριβή ολοκληρώνεται με το κεφάλαιο 10, το οποίο περιλαμβάνει τη σύνοψη και τα συμπεράσματα της έρευνας.