H ζωή και το έργο του Γιάννη Χατζίνη (1900-1975): ένα σχέδιο προγράμματος λογοτεχνικής εκπαίδευσης στο Χατζίνειο Ίδρυμα

Abstract

The present doctoral dissertation examines the life and work of Giannis Hatzinis, who appears on Greek literature during the interwar period. The biggest and greatest part of his literal production is connected to Literary Criticism. He has gained many awards, by Greek and European intellectual institutions, for his critical articles and researches. His literary work is reduced to the novel “Tide”, edited in 1965. Hatzinis is affected by 19th-century Romantic aesthetics and 20th-century Psychoanalytic Criticism. Often he invokes, in his critical notes, facts about the authors’ private life that are connected to their work. He tries, at the same time, to dive deep into their souls and conceives the existence of internal powers within the subconscious that function as motives to their literal production. However, in his critical notes, his approaches don’t adopt strictly the theoretical schemes of his era, but obey to the spirit of empiricism that dominates in Neohellenic Criticism. The critic takes a clear position in the debate between scientific and impressionistic Critic in favor of the former. Hatzinis believes that the critic isn’t the cold researcher of a science but serves as the reader, that during the process of synthesis of critical completion, mobilizes his intellectual, spiritual and emotional attributes and these interact with the literal work and its creator. The current dissertation examines the life of Hatzinis, as a critic and a citizen, in its first part and is divided in four chapters. The first chapter is entitled “The birth, the childhood and the years of youth of Giannis Hatzinis”, the second chapter “The professional career- mature period of Hatzinis’s life” and refers to World War II, Greek Civil War and his tenure at the Public Fund of Alexandria. The third chapter is entitled “The last years and the death of Giannis Hatzinis” and the fourth chapter of the first part has the title “The contribution of Giannis Hatzinis to intellectual institutions and collectivities”. The second part of this dissertation examines the work of Hatzinis and is comprised of four chapters: the first with title “The intellectual environment of Giannis Hatzinis in Kallithea”, the second with title “Giannis Hatzinis and the Critic”, the third with title “General Overview of independent editions of Giannis Hatzinis” and the fourth with title “The social and ideological world of Giannis Hatzinis”. The third part of this dissertation is comprised of two chapters. The first is entitled “Presentation of the Center for Studies of Neohellenic Literature Giannis Hatzinis” and the second has the title “Literary Education Programme”. The latter is addressed to students of Secondary Education. Its suggested activities can be selected by the educator based on age, the cognitive background and the skills of students.

Η παρούσα διατριβή εξετάζει τη ζωή και το έργο του Γιάννη Χατζίνη, που εμφανίζεται στα ελληνικά γράμματα την περίοδο του Μεσοπολέμου. Το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο μέρος της συγγραφικής του παραγωγής συνδέεται με τη Λογοτεχνική Κριτική. Έχει βραβευτεί μάλιστα πολλές φορές για τα κριτικά άρθρα και τις μελέτες του από ελληνικούς και ευρωπαϊκούς πνευματικούς φορείς. Το λογοτεχνικό του έργο περιορίζεται σε ένα μόνο μυθιστόρημα, την Παλίρροια, που εξέδωσε το 1965. Ο Χατζίνης δέχεται την επιρροή της αισθητικής του Ρομαντισμού του 19ου αιώνα και της Ψυχαναλυτικής Κριτικής του 20ού αιώνα. Στα κριτικά του σημειώματα επικαλείται στοιχεία της ιδιωτικής ζωής των συγγραφέων που συνδέονται με το έργο τους. Παράλληλα, επιχειρεί μια βυθομέτρηση στην ψυχή τους και διαπιστώνει ότι υπάρχουν εσωτερικές δυνάμεις που εδράζονται στο υποσυνείδητό τους και λειτουργούν ως ελατήρια της συγγραφικής τους παραγωγής. Ωστόσο, και στη δική του κριτική σημειωματογραφία οι προσεγγίσεις του δεν ακολουθούν με αυστηρό τρόπο τα θεωρητικά σχήματα της εποχής, αλλά υπακούουν στο πνεύμα του εμπειρισμού που κυριαρχεί στη Νεοελληνική Κριτική. Ο κριτικός παίρνει σαφή θέση στην αντιπαράθεση επιστημονικής-ιμπρεσιονιστικής Κριτικής, απορρίπτοντας την επιστημονικότητα της φιλολογικής Κριτικής. Σύμφωνα με εκείνον, ο κριτικός δεν είναι ο ψυχρός ερευνητής μιας επιστήμης, αλλά ο αναγνώστης που στη συνθετική διαδικασία της κριτικής διατύπωσης επιστρατεύει τις πνευματικές, ψυχικές και συναισθηματικές του δυνάμεις και αυτές έρχονται σε αλληλεπίδραση με το έργο και τον δημιουργό του. Η παρούσα εργασία, που εξετάζει τον Χατζίνη ως κριτικό και ως πολίτη, παρουσιάζει στο πρώτο μέρος της τη ζωή του. Αυτή παρουσιάζεται σε τέσσερα κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο με τίτλο «Η γέννηση, τα παιδικά και νεανικά χρόνια του Γιάννη Χατζίνη», το δεύτερο κεφάλαιο με τίτλο «Η επαγγελματική σταδιοδρομία -Ώριμη περίοδος της ζωής του Γιάννη Χατζίνη», που συνδέεται με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Εμφύλιο και την υπηρεσία του στο Δημόσιο Ταμείο της Αλεξάνδρειας, το τρίτο κεφάλαιο με τίτλο «Τα τελευταία χρόνια και ο θάνατος του Γιάννη Χατζίνη» και το τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο του πρώτου μέρους με τίτλο «Η συμβολή του Γιάννη Χατζίνη σε πνευματικούς φορείς και συλλογικότητες». Το δεύτερο μέρος της εργασίας, που αφορά το έργο του δημιουργού, συντίθεται από τέσσερα κεφάλαια: το πρώτο με τίτλο «Το πνευματικό κλίμα της εποχής του Γιάννη Χατζίνη στην Καλλιθέα», το δεύτερο με τίτλο «Ο Γιάννης Χατζίνης και η Κριτική», το τρίτο με τίτλο «Γενική Θεώρηση των αυτοτελών εκδόσεων του Γιάννη Χατζίνη» και το τέταρτο με τίτλο «Ο κοινωνικός και ιδεολογικός κόσμος του Γιάννη Χατζίνη». Το τρίτο μέρος της εργασίας αποτελείται από δύο κεφάλαια. Το πρώτο με τίτλο «Παρουσίαση του Κέντρου Μελέτης της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας “Γιάννης Χατζίνης”» και το δεύτερο με τίτλο «Πρόγραμμα Λογοτεχνικής Εκπαίδευσης». Το τελευταίο απευθύνεται σε μαθητές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Οι προτεινόμενες δραστηριότητες αυτού μπορεί να επιλεγούν από τη/τον διδάσκουσα/οντα με κριτήρια την ηλικία, το γνωστικό υπόβαθρο και τις δεξιότητες των μαθητών.