Οι οργανώσεις του ελληνικού περιβαλλοντικού κινήματος: οργανωσιακά και κινηματικά χαρακτηριστικά: η επίδραση της ιδεολογίας

Abstract

The study of social movements has internationally been one of the most productive and dynamic fields of sociology, over the recent years. Relatively recently, particular emphasis was given, from specific researchers of the sector, on the ideological and cultural dimensions of social movements. More specifically, a query was raised, concerning the role of ideologies in the formation of social movements, as well as the occurrence of collective action, especially in context of social movement organizations. This thesis attempts to examine the subject, for the first time in Greece, in the context of Greek environmental movement organizations. In order to achieve this goal, it is based largely on the framework of Ideologically Structured Action (ISA), as well as a peer–to–peer method of approaching and analyzing the research object, by combining qualitative and quantitative analysis with descriptive and inductive statistics. From grouping the organizations of the Greek environmental movement into similar ideological groups, turns out the conclusion that, in spite of sharing the same goal over environmental protection and addressing environmental problems, they tend to differ in various aspects of their structure and action, under the influence of different ideologies. This is a critical aspect of the study of social movements, which ought to be seriously considered as an essential factor in shaping their structure and action.

Η μελέτη των κοινωνικών κινημάτων αποτελεί τα τελευταία χρόνια, σε διεθνές επίπεδο, έναν από τους πλέον παραγωγικούς και δυναμικούς κλάδους της Κοινωνιολογικής Επιστήμης. Σχετικά πρόσφατα, από ορισμένους μελετητές του κλάδου, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στις ιδεολογικές και πολιτισμικές διαστάσεις των κοινωνικών κινημάτων. Συγκεκριμένα τέθηκε το ερώτημα του ρόλου τον οποίο διαδραματίζουν οι ιδεολογίες στη συγκρότηση των κοινωνικών κινημάτων και στην άρθρωση της συλλογικής δράσης, ιδιαίτερα δε στα πλαίσια των οργανώσεων των κοινωνικών κινημάτων. Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρεί να μελετήσει το θέμα για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στα πλαίσια των οργανώσεων του ελληνικού περιβαλλοντικού κινήματος. Για την επίτευξη του στόχου αυτού υιοθετήθηκε αφενός το πλαίσιο ανάλυσης της Ιδεολογικά Δομημένης Δράσης και αφετέρου μια ιδιότυπη μεθοδολογία προσέγγισης και ανάλυσης του ερευνητικού αντικειμένου, με το συνδυασμό ποιοτικών και ποσοτικών μεθόδων καθώς και Περιγραφικής και Επαγωγικής Στατιστικής. Με την ομαδοποίηση των οργανώσεων του ελληνικού περιβαλλοντικού κινήματος σε ομοειδείς ιδεολογικά ομάδες, αποδεικνύεται ότι, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, αν και μοιράζονται τον ίδιο στόχο της περιβαλλοντικής προστασίας και της αντιμετώπισης περιβαλλοντικών προβλημάτων, κάτω από την επίδραση διαφορετικών ιδεολογιών, διαφοροποιούνται ως προς διάφορες πλευρές της δομής και της δράσης τους. Με τον τρόπο αυτό αναδεικνύεται μια σημαντική παράμετρος της μελέτης των κοινωνικών κινημάτων, η οποία πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη, καθώς συνιστά ουσιώδη παράγοντα διαμόρφωσης της δομής και της δράσης τους.