Φυτοκοινωνιολογική έρευνα των μεσογειακών οικοσυστημάτων με Erica manipuliflora Salisb. στο Νομό Χαλκιδικής

Abstract

Erica manipuliflora Salisb. is a shrub species, which participates in shrub communities in many areas of Greece. It grows in areas with Mediterranean climate, characterized by a severe dry and warm season. Requirements of the species are few and it as a result it can be established in environments of extreme conditions. Although the species is well developed and occupies large areas of Chalkidiki there is not much information available (only except from work focusing on the study of other species e.g. Pinus halepensis) with regard to its plant communities and ecology.The areas of Chalkidiki Prefecture with the participation of Erica manipuliflora, which participates either as a dominant or as a co-dominant species, were studied phytosociologically, by the method of Braun-Blanquet (1951, 1964) for the purpose of defining them and describing their phytosociological units. A sum of 250 phytosociological plots was made [170 of the present study and 80 from Damianidis (2011), for the same area]. Numerical analysis took place (numerical classification and classification methods) and phytosociological units of different hierarchical classification were distinguished. During the processing of the phytosociological table, five groups of plant species were distinguished, in which they were differentiated floristically and ecologically, in the Mediterranean types of ecosystems of the research area. After the final processing and the syntaxonomy, the resulting phytosociological units are two classes, three orders, two alliances, two associations, three communities, two sub associations, twelve variants and four facies. From the above units, Erica manipuliflora-Pinus halepensis community, is given for the first time with the present research. The syntaxonomy of vegetation units is given below: CLASS: Cisto-Lavanduletea stoechadis Br.-Bl. in Br.-Bl. et al. 1940. ORDER: Lavandulo stoechadis-Hypericetalia olympici Mucina in Mucina et al. 2016. ALLIANCE: Hyperico olympici-Cistion cretici (Oberd. 1954) R. Jahn et Bergmeier in Mucina et al. 2009. ASSOCIATION: Ericetum verticillatae (=manipuliflorae) Oberd. 1954. CLASS: Quercetea ilicis Br.-Bl. ex A. Bolòs et O. de Bolòs in A. Bolòs y Vayreda 1950. ORDER: Pinetalia halepensis Biondi, Blasi, Galdenzi, Pesaresi et Vagge in Biondi et al. 2014. COMMUNITY: Erica manipuliflora-Pinus halepensis. ORDER: Pistacio lentisci-Rhamnetalia alaterni Rivas-Mart. 1975. ALLIANCE: Ceratonio-Pistacion lentisci Zohary et Orshan 1959. ASSOCIATION: Oleo-lentiscetum aegaeicum Krause, Ludwig & Siedel 1963. Variance: Typicum Variance: Degraded. SUBASSOCIATION: Οleο-lentiscetum, quercetοsum cocciferae Barbero et Quézel 1976. Variance: Typicum. Variance: with Cistus monspeliensis. Face: with Calicotome villosa. SUBASSOCIATION: Oleο-lentiscetum, pinetosum halepensis Barbero & Quézel 1976. Variance: Typicum. Variance: with Erica arborea. COMMUNITY: Arbutus unedo-Erica arborea κοινότητα. Variance: with Dorycnium graecum-Teucrium chamaedrys subsp. chamaedrys. Variance: with Scleranthus perennis subsp. dichotomus-Micropyrum tenellum. COMMUNITY: Quercus coccifera-Phillyrea latifolia κοινότητα. Variance: with Juniperus oxycedrus subsp. deltoides. Face: TypicumFace: Quercus pubescens. Face: Linum elegansVariance: with Pinus nigra subsp. nigra. Variance: Typicum. Variance: with Cistus monspeliensisIn addition to phytosociological research, for the ecological interpretation of phytosociological units, soil analysis was conducted through 46 plots. The soil samples collected from the soil plots were subjected to laboratory analysis, on both the forest floor and the soil. In addition to the results of soil and phytosociological research, the climate data of the research area, as well as the physiographical data of the phytosociological plots were used to enhance the ecological interpretation.

Η Erica manipuliflora Salisb. (σουσούρα) αποτελεί κυρίαρχο είδος θαμνωδών εκτάσεων σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Αναπτύσσεται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα, οι οποίες χαρακτηρίζονται από την έντονη παρουσία ξηρής και θερμής περιόδου. Η Erica manipuliflora είναι ελάχιστα απαιτητικό είδος και μπορεί να εγκατασταθεί σε περιβάλλοντα με ακραίες συνθήκες. Η Χαλκιδική αποτελεί μία περιοχή που το συγκεκριμένο είδος βρίσκει καλή ανάπτυξη και παρόλο που καταλαμβάνει μεγάλες εκτάσεις δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες διαθέσιμες (μόνο αποσπασματικά από εργασίες που επικεντρώνονται στη μελέτη άλλων ειδών π.χ. Pinus halepensis) για τις φυτοκοινωνίες και τη συνοικολογία. Οι εκτάσεις του Νομού Χαλκιδικής με τη συμμετοχή του είδους Erica manipuliflora, το οποίο συμμετέχει σε αυτές είτε ως κυρίαρχο, είτε ως συγκυρίαρχο, μελετήθηκαν φυτοκοινωνιολογικά με τη μέθοδο του Braun-Blanquet (1951, 1964) με σκοπό τον καθορισμό και την περιγραφή των μονάδων βλάστησής τους. Συνολικά διενεργήθηκαν 250 φυτοληψίες [170 της παρούσας έρευνας και 80 προερχόμενες από το Δαμιανίδη (2011), για την ίδια περιοχή]. Έπειτα από αριθμητική επεξεργασία (μέθοδοι αριθμητικής ταξινόμησης και κατάταξης), διακρίθηκαν φυτοκοινωνικές μονάδες, διάφορης ιεραρχικής διαβάθμισης. Κατά την επεξεργασία του φυτοπίνακα διακρίθηκαν 5 ομάδες φυτοληψιών, οι οποίες διαφοροποιούνταν χλωριδικά και οικολογικά. Μετά την τελική επεξεργασία και συνταξινόμηση, οι φυτοκοινωνικές μονάδες που προέκυψαν, είναι δύο κλάσεις, τρεις τάξεις, δύο συνενώσεις, δύο ενώσεις, τρεις κοινότητες, δύο υποενώσεις, δώδεκα παραλλαγές και τέσσερις όψεις. Από τις παραπάνω μονάδες, η Erica manipuliflora-Pinus halepensis κοινότητα δίνεται για πρώτη φορά, με την παρούσα έρευνα. Η συνταξινόμηση των μονάδων βλάστησης δίνεται παρακάτω: ΚΛΑΣΗ: Cisto-Lavanduletea stoechadis Br.-Bl. in Br.-Bl. et al. 1940. TAΞΗ: Lavandulo stoechadis-Hypericetalia olympici Mucina in Mucina et al. 2016. ΣΥΝΕΝΩΣΗ: Hyperico olympici-Cistion cretici (Oberd. 1954) R. Jahn et Bergmeier in Mucina et al. 2009. ΕΝΩΣΗ: Ericetum verticillatae (=manipuliflorae) Oberd. 1954. ΚΛΑΣΗ: Quercetea ilicis Br.-Bl. ex A. Bolòs et O. de Bolòs in A. Bolòs y Vayreda 1950. ΤΑΞΗ: Pinetalia halepensis Biondi, Blasi, Galdenzi, Pesaresi et Vagge in Biondi et al. 2014. ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ: Erica manipuliflora-Pinus halepensis. TAΞΗ: Pistacio lentisci-Rhamnetalia alaterni Rivas-Mart. 1975. ΣΥΝΕΝΩΣΗ: Ceratonio-Pistacion lentisci Zohary et Orshan 1959. ΕΝΩΣΗ: Oleo-lentiscetum aegaeicum Krause, Ludwig & Siedel 1963. Παραλλαγή: τυπική Παραλλαγή: υποβαθμισμένη. ΥΠΟΕΝΩΣΗ: Οleο-lentiscetum, quercetοsum cocciferae Barbero et Quézel 1976. Παραλλαγή: τυπική. Παραλλαγή: με Cistus monspeliensisΌψη: με Calicotome villosa. ΥΠΟΕΝΩΣΗ: Oleο-lentiscetum, pinetosum halepensis Barbero & Quézel 1976. Παραλλαγή: τυπική. Παραλλαγή: με Erica arborea. ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ: Arbutus unedo-Erica arborea κοινότητα. Παραλλαγή: με Dorycnium graecum-Teucrium chamaedrys subsp. chamaedrys. Παραλλαγή: με Scleranthus perennis subsp. dichotomus-Micropyrum tenellum. ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ: Quercus coccifera-Phillyrea latifolia κοινότητα. Παραλλαγή: με Juniperus oxycedrus subsp. deltoides. Όψη: τυπική Όψη: με Quercus pubescens. Όψη: με Linum elegans. Παραλλαγή: με Pinus nigra subsp. nigra. Παραλλαγή: τυπική. Παραλλαγή: με Cistus monspeliensis. Πέρα από τη φυτοκοινωνιολογική έρευνα, για την οικολογική ερμηνεία των φυτοκοινωνικών μονάδων, διεξήχθη εδαφολογική έρευνα μέσω 46 εδαφοτομών. Στα εδαφολογικά δείγματα που συλλέχθηκαν από τις εδαφοτομές πραγματοποιήθηκαν εργαστηριακές αναλύσεις τόσο στο δασικό τάπητα, όσο και στο έδαφος. Για την ενίσχυση της οικολογικής ερμηνείας, εκτός των αποτελεσμάτων της εδαφολογικής και της φυτοκοινωνιολογικής έρευνας, χρησιμοποιήθηκαν και τα δεδομένα του κλίματος της περιοχής έρευνας, καθώς και τα φυσιογραφικά στοιχείων των φυτοληψιών.