Τεχνοοικονομική αξιολόγηση προγραμμάτων αναβάθμισης αστικού και περιαστικού περιβάλλοντος

Abstract

The estimation of the value of public goods is challenging for two reasons: (a) the classic methods of estimation are suitable for marketed goods and not for non- marketed goods for which the supply – demand curve does not apply and (b) the variety and abstract nature of such goods cannot facilitate the quantization of any of their properties, whereas the good per se might not be perceived by the population that enjoy the benefit offered. This study presents an attempt to adapt and modify suitable methodological tools for the valuation of such goods in techno economic analyses of upgrading the quality of the environment. A variety of programmes have been designed and studied in this work, including the enhancing of urban environment, the protection and restoration of cultural heritage, noise pollution reduction, wetland restoration and port restoration. The diverse nature of these programmes necessitates the use of a versatile and easy – to – apply generalized methodology, readily adaptable to each case. The valuation of citizens' willingness to pay for a 'lost' public good was measured using the 'Willingness to Pay' method (WTP). This method was used in the assessment of industrial pollution in the areas of Eleusina, Agioi Theodoroi (Korinthia) and Chalkida. Respondents in the area of Eleusina demonstrate a higher degree of awareness as regards willingness to pay and this reaction is related to the combined identity of the area that includes an archaeological and an industrial environment. The same method was used to assess the aesthetic pollution caused by the derelict facades of the buildings in the historical centre of Athens and especially in the area of Thiseio, a place of historical and tourist interest. Respondents seek to improve the current situation with mild measures and do not prefer radical changes in the built environment of the area. The same method in a modified form was used to estimate the willingness of volunteers to participate in the reconstruction of cultural heritage monuments. Thus the question is 'Willingness to Participate' (WTPar) and addresses soldiers serving their compulsory tenure and they have no opportunity of time to give up about their participation in the redevelopment of the ancient Diolkos of Isthmus of Corinth and the archaeological site of Heraion in Samos. Soldiers are on average offering 1.5 days of voluntary work, whereas information on the history of each monument positively affects the respondents' response. Noise pollution along Thessaloniki's ring road leads residents to spend money (WTP) to install noise absorbing panels along the two streams of traffic. Disposed biomass is an important energy resource and resource for environmental waste management in the industry. The interviewed farmers in both Thessaly and the wider region of Thessaloniki (the mainland) and the islands of Samos and Ikaria (island regions) were asked how much they are willing to compensate in order to facilitate the collection and transport of discarded biomass from their aquaculture. This evaluation was done using the Willingness to Accept (WTA) method. Then, we analyze the market of the rejected biomass was analyzed with economic supply - demand criteria and following the Cobweb Theorem Model.For each case studied, the costs and benefits could be calculated or estimated. This estimation might prove quite indicative for the benefit of upgrade and restoration programmes concerning the urban and suburban environment, even when non – marketed goods are involved, such as aesthetics, noise pollution reduction, cultural heritage preservation and restoration, wetland restoration, port decontamination and upgrade. In that way, although it is difficult to assign a value in a monument or a neighborhood, the value of its upgrade and the cost benefit of upgrading can be estimated. The methodology developed during this thesis can be implemented in the demand function of a non marketed good through the ‘Willingness to Pay’ parameter, in the supply function through the ‘Willingness to Accept’ parameter and in the volunteering function through the ‘Willingness to Participate’ parameter. The evaluation of restoration programmes with the current methodology is expected to help the local authorities select the appropriate programmes and in the sensitization of the citizens.

Η αποτίμηση μη αγοραίων δημόσιων αγαθών αποτελεί πρόκληση για δύο λόγους: (α) οι κλασικές μέθοδοι αποτίμησης λειτουργούν σε εμπορεύσιμα αγαθά και δεν είναι κατάλληλες για τα μη εμπορεύσιμα καθώς η αρχή προσφοράς - ζήτησης δεν ισχύει και (β) η ποικιλομορφία και η αφηρημένη φύση τέτοιων αγαθών δυσχεραίνουν κάθε προσπάθεια ποσοτικοποίησης οποιασδήποτε ιδιότητάς τους, ενώ πολλές φορές το ίδιο το αγαθό δεν γίνεται άμεσα αντιληπτό από τον πληθυσμό που απολαμβάνει την προσφερόμενη ωφέλεια. Στην παρούσα έρευνα έγινε μια προσπάθεια τροποποίησης και εφαρμογής κατάλληλων μεθοδολογικών εργαλείων στην αποτίμηση τέτοιων αγαθών για χρήση σε τεχνικοοικονομικές αξιολογήσεις προγραμμάτων αναβάθμισης του περιβάλλοντος. Σχεδιάστηκαν και μελετήθηκαν αρκετά προγράμματα σχετικά με την αναβάθμιση αστικού περιβάλλοντος, προστασίας και αναβάθμισης μνημείων πολιτισμικής κληρονομιάς, αντιμετώπισης της ηχορύπανσης, εξυγίανσης και αναβάθμισης υγροβιότοπων και του περιβάλλοντος χώρου, αναβάθμισης και απορρύπανσης λιμένων και παρακείμενων οικισμών. Η διαφορετική φύση των προγραμμάτων αυτών και η ποικιλία των διαφορετικών παραμέτρων που επηρεάζουν τα υπό εξέταση συστήματα επιβάλλουν μια ευέλικτη και εύχρηστη γενική μεθοδολογία που να μπορεί να προσαρμοστεί κατά περίπτωση. Η Μέθοδος Υποθετικής Αξιολόγησης (Contingent Valuation Method, CVM) είναι μία από τις ευρέως γνωστές μεθοδολογικές προσεγγίσεις για την αποτίμηση μη αγοραίων αγαθών στο πλαίσιο της Πειραματικής Οικονομικής(Experimental Economics).Η αποτίμηση της προθυμίας των πολιτών να πληρώσουν για να αποκτήσουν ένα ‘χαμένο’ δημόσιο αγαθό μετρήθηκε με την μέθοδο ‘Willingness to Pay’ (WTP). Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιήθηκε στην αποτίμηση της βιομηχανικής ρύπανσης στις περιοχές της Ελευσίνας, των Αγίων Θεοδώρων Κορινθίας και της Χαλκίδας. Οι ερωτώμενοι στην περιοχή της Ελευσίνας δείχνουν πιο ευαισθητοποιημένοι και η αντίδραση αυτή σχετίζεται με τον διττό κοινωνικοοικονομικό χαρακτήρα της περιοχής που περιλαμβάνει ένα αρχαιολογικό περιβάλλον και ένα βιομηχανικό περιβάλλον. Η ίδια μέθοδος χρησιμοποιήθηκε για την αποτίμηση της αισθητικής ρύπανσης που προκαλούν οι απαξιωμένες προσόψεις των οικοδομών στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας και ιδίως στην περιοχή του Θησείου που έχει ιστορικό και τουριστικό ενδιαφέρον. Οι ερωτώμενοι επιζητούν την βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης με ήπια μέτρα και δεν προτιμούν τις ριζικές μεταβολές στο δομημένο περιβάλλον της περιοχής. Σχετικά με την ανακατασκευή και ανάπλαση μνημείων πολιτισμικής κληρονομιάς, η διαθεσιμότητα των εθελοντών υπολογίστηκε με μία τροποποιημένη μορφή της CVM. Μετρήθηκε η εθελοντική προσφορά εργασίας (Willingness to Participate, WTPar) από στρατιώτες για την ανάπλαση του αρχαίου Δίολκου του Ισθμού της Κορίνθου και του αρχαιολογικού χώρου του Ηραίου στη Σάμο. Οι στρατιώτες υπηρετούσαν την υποχρεωτική τους θητεία και δεν είχαν κόστος ευκαιρίας του χρόνου εργασίας. Διατίθενται κατά μέσο όρο να προσφέρουν 1,5 ημέρες εθελοντικής εργασίας. Η πληροφόρηση σχετικά με την ιστορία του εκάστοτε μνημείου επηρεάζει θετικά την απόκριση των ερωτώμενων. Οι κάτοικοι κατά μήκος της περιφερειακής οδού Θεσσαλονίκης εμφανίστηκαν διατεθειμένοι να δώσουν χρήματα (WTP) προκειμένου να κατασκευαστούν ηχοπετάσματα κατά μήκους των δύο ρευμάτων κίνησης της οδού για την αντιμετώπιση της ηχορύπανσης.Αγρότες από την Θεσσαλία και την ευρύτερη περιοχής της Θεσσαλονίκης (ηπειρωτικές περιοχές) και των νησιών της Σάμου και της Ικαρίας (νησιωτικές περιοχές) ερωτήθηκαν πόσο διατίθενται να αποζημιωθούν προκειμένου να διευκολύνουν τη συλλογή και τη μεταφορά της απορριπτόμενης βιομάζας από τις αγροκαλλιέργειές τους. Η αποτίμηση αυτή έγινε με την μέθοδο ‘Willingness to Accept’ (WTA). Κατά μέσο όρο η υπολογιζόμενη τιμή ήταν 2€ ανά τόνο βιομάζας, με σημαντικό ποσοστό των ερωτώμενων να απαντά πως θα συμμετείχε ακόμα και δωρεάν. Επιπροσθέτως, πραγματοποιήθηκε ανάλυση της αγοράς της απορριπτόμενης βιομάζας με οικονομικά κριτήρια Ζήτησης – Προσφοράς σύμφωνα με το ‘Θεώρημα του Ιστού της Αράχνης’ (Cobweb Theorem). Για κάθε περίπτωση, που μελετήθηκε όλα τα κόστη και τα οφέλη μπορούν υπολογιστούν ή εκτιμηθούν. Η εκτίμηση αυτή μπορεί να αποτελέσει σημαντική ένδειξη για το όφελος προγραμμάτων αναβάθμισης αστικού και περιαστικού περιβάλλοντος ακόμα κι όταν αυτό αφορά σε αγαθά μη εμπορεύσιμα και δύσκολα αποτιμήσιμα όπως η αισθητική του περιβάλλοντος, η μείωση της ηχορύπανσης, η αναβάθμιση ιστορικών μνημείων, η προστασία και αναβάθμιση ενός υγροβιότοπου, η απορρύπανση και αισθητική βελτιστοποίηση ενός λιμανιού. Με τον τρόπο αυτό αν και είναι δύσκολο να μπει μια τιμή στην αξία ενός μνημείου ή στην ομορφιά μιας γειτονιάς, μπορεί να αποτιμηθεί η αξία της αναβάθμισής τους καθώς και το κόστος των απαραίτητων για αυτήν την αναβάθμιση προγραμμάτων. Η μεθοδολογία που αναπτύχθηκε κατά την εκπόνηση της διδακτορικής διατριβής μπορεί να εφαρμοσθεί στον προσδιορισμό της συνάρτησης ζήτησης για ένα μη αγοραίο αγαθό μέσω της παραμέτρου‘Willingness to Pay’, της συνάρτησης προσφοράς μέσω της παραμέτρου ‘Willingness to Accept’και της συνάρτησης εθελοντικής προσφοράς εργασίας μέσω της ερώτησης ‘Willingness to Participate’.΄Η αξιολόγηση των προγραμμάτων αναβάθμισης με την παρούσα μεθοδολογία αναμένεται να βοηθήσει την αυτοδιοίκηση στην επιλογή κατάλληλων προγραμμάτων καθώς και την ευαισθητοποίηση των πολιτών.