Τυπογράφοι και εργάτες τύπου στην Αθήνα τον 20ό αιώνα

Abstract

Athens Press Workers Union (EETA) was founded in 1933 by 173 male workers, employed in newspapers, journals and books. Although we can locate a number of skilled workers in a printing-office, EETA recognizes only four of them: the compositors, the linotypists, the machinists of linotypes machines and the pressmen of cylinder presses. Labour agreements will give Athens press workers the opportunity to “legitimize” the five-hour work day, cost of living wage adjustment, wage payments on Sundays, though not a working day, and the exclusivity of the Union in supplying the appropriate working staff at printing offices. These conditions, in combination with the control over the production process, ensured the high level of wages received by press workers. Printing labour was regarded as male work and the exclusion of women from Athenian press was obvious. The absence of threat by female workers involved in men’s work had, to some extent, limited ideological statements against the entry of women into the trade. Unlike other skilled workers, press workers in Athens managed to maintain their ‘aristocratic’ status until mid-1980s. As labour aristocrats, press workers saw themselves as “natural leaders of the Greek working class” but they were miles away. This thesis studies printing unions with emphasis on EETA, the association of the union with journalists, employers, Athens Printers Union and printing unions in other cities, the close relationship of employers (EIHEA) with the government, the role of newspapers in configuration of financial and political surroundings in the post-civil war Greece.

Η Ένωση Εργατών Τύπου Αθηνών (ΕΕΤΑ) ιδρύεται το 1933 από 173 άνδρες εργάτες απασχολούμενοι σε εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία. Παρόλο που μπορούμε να εντοπίσουμε ποικίλες ειδικότητες σε ένα τυπογραφείο, η ΕΕΤΑ αναγνωρίζει μόνο τέσσερις: τους στοιχειοθέτες, τους λινοτύπες, τους μηχανικούς λινοτυπικών μηχανών και τους πιεστές κυλινδρικών πιεστηρίων. Οι συμβάσεις εργασίας δίνουν στους εργάτες τύπου της Αθήνας την ευκαιρία «νομιμοποίησης» της πενταώρου εργασίας, τη μηνιαία τιμαριθμική αναπροσαρμογή των αποδοχών, την πληρωμή της Κυριακής αργίας και την αποκλειστική τροφοδότηση του τύπου με εργατικό προσωπικό από την ΕΕΤΑ. Αυτές οι προϋποθέσεις, σε συνδυασμό με τη διατήρηση του ελέγχου της παραγωγικής διαδικασίας, διασφάλισαν τις αποδοχές των εργατών τύπου σε υψηλά επίπεδα. Η τυπογραφική εργασία θεωρήθηκε ανδρική εργασία και ο αποκλεισμός των γυναικών από τις εφημερίδες της Αθήνας ήταν αυτονόητος. Η απουσία απειλής από γυναίκες εργάτριες, περιόρισε, ως ένα βαθμό, τη διατύπωση ιδεολογημάτων ενάντια της εισόδου των γυναικών στο επάγγελμα. Σε αντίθεση με άλλους ειδικευμένους εργάτες, οι εργάτες τύπου της Αθήνας κατάφεραν να διατηρήσουν το «αριστοκρατικό» τους καθεστώς μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Ως αριστοκράτες της εργασίας, οι εργάτες τύπου έβλεπαν τους εαυτούς τους «φυσικούς ηγέτες» της ελληνικής εργατικής τάξης, αλλά έστεκαν πολύ μακριά. Η διατριβή μελετάει τα τυπογραφικά σωματεία με την έμφαση να δίνεται στην ΕΕΤΑ, τη σχέση της με την ΕΣΗΕΑ, την ΕΙΗΕΑ, το Σωματείο Τυπογράφων Αθηνών και τα επαρχιακά σωματεία, τους ιδιαίτερους δεσμούς που ανέπτυξε η ΕΙΗΕΑ με την κυβέρνηση, το ρόλο των εφημερίδων στη διαμόρφωση του οικονομικού και πολιτικού περιβάλλοντος της μετεμφυλιακής Ελλάδας.