Το ιδίωμα των Δαρνακοχωρίων του νομού Σερρών

Abstract

Τhe study, the linguistic approach and description of the language profile and peculiarities of the dialect of Tharnakochoria (prefecture of Serres) are the aims of this research.The general approach which is adopted and followed in the framework of this study for the description and elaboration of the dialectal language material is synchronic. More details about the synchronic approach and, more specifically, about the way in which it is applied and specified methodologically in the examination of each language level (e.g. phonology, morphology etc.) are given at the beginning of the respective chapters. The language material we use covers a definite period of time (1961-2014) and consists of: a) mostly recorded oral, every-day speech produced by native speakers of the dialect, who also live at Tharnakochoria permanently –in order to collect it, we have used convenience sampling– and b) recorded and digital material (e.g. from a radio broadcast on the 3rd programme and «the Chest of e-stories» respectively). More-over, additional material has also been taken from written sources (e.g. manuscripts of K.E.N.Th.I. i.e. Research Centre for Modern Greek Dialects of the Academy of Athens, glossaries, short published stories, articles, web data).After the introductory first chapter, we present (Chapter 2 Phonetics) the sounds of the dialect (i.e. vowels, consonants, glide), their phonetic description as well as their grouping and combination possibilities (i.e. vowel sequences, consonant clusters) in the framework of word/signifiant construction.In the 3rd chapter (Phonology), we attempt the phonological analysis of the dialect (i.e. phonemes identification, phonological definition on the basis of their distinctive features) according Martinet’s approach, present its characteristic phonological phenomena (e.g. mid vowel raising, high vowel deletion etc.) and examine the matter of stress as well.In the following chapter (4 Morphology), we deal with the grammatical categories (parts of speech) morphology (e.g. article, noun, adjective etc.). For the purpose of a synchronic examination and systematic description of the dialectal morphological structures, we have adopted the approach suggested by Clairis & Babiniotis (2005) in their work Modern Greek Grammar.In the next chapter (5 Syntax), on the one hand we make a selective account on the significance of the verb in the framework of the sentence as well as the functions of the subject and object and on the other hand we present the syntactic peculiarities of the dialect.In Chapter 6, we attempt a general approach of the dialectal vocabulary and make remarks about it.In the end (Chapter 7), we present the conclusions resulting from the exanimation of the dialect, i.e. that the dialect belongs to the wider group of Nothern dialects of Modern Greek and, more specifically, that according to Tzitzilis’s suggestion (2016: 446) about Modern Greek dialects classification on the basis of 24 key characteristics, it is included in their North-Eastern sub-group.

Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη, η γλωσσολογική προσέγγιση και περιγραφή της γλωσσικής φυσιογνωμίας και ιδιαιτερότητας του ιδιώματος των Δαρνακοχωρίων του νομού Σερρών.Η γενικότερη προσέγγιση που υιοθετείται και ακολουθείται στο πλαίσιο της εργασίας για την περιγραφή και την επεξεργασία του ιδιωματικού γλωσσικού υλικού είναι η συγχρονική. Περισσότερες λεπτομέρειες για τη συγχρονική προσέγγιση και πιο συγκεκριμένα για το πώς αυτή εφαρμόζεται και εξειδικεύεται μεθοδολογικά κατά την εξέταση κάθε γλωσσικού επιπέδου (φωνολογία, μορφολογία κ.λπ.) παρέχονται στην αρχή των σχετικών κεφαλαίων. Tο διαθέσιμο γλωσσικό υλικό καλύπτει συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (1961-2014) και αποτελείται πρωτίστως από: α) μαγνητοφωνημένο προφορικό, καθημερινό λόγο από φυσικούς ομιλητές του ιδιώματος, μόνιμους κατοίκους των Δαρνακοχωρίων, για τη συλλογή του οποίου χρησιμοποιήθηκε η δειγματοληψία ευκολίας αλλά και β) μαγνητοφωνημένο και ψηφιακό υλικό (από ραδιοφωνική εκπομπή του Τρίτου Προγράμματος και το «Σεντούκι των e-στοριών» αντίστοιχα). Επικουρικά, πρόσθετο υλικό αντλήθηκε και από γραπτές πηγές (π.χ. χειρόγραφα του Κέντρου Ερεύνης των Νεοελληνικών Διαλέκτων και Ιδιωμάτων της Ακαδημίας Αθηνών, γλωσσάρια, δημοσιευμένα κείμενα μικρής έκτασης, άρθρα, διαδικτυακά δεδομένα).Έπειτα από το εισαγωγικό πρώτο κεφάλαιο, παρουσιάζονται (Κεφάλαιο 2 Φωνητική) οι φθόγγοι (φωνήεντα, σύμφωνα, ημίφωνο) του ιδιώματος, δίνεται η φωνητική τους περιγραφή, οι δυνατότητες ομαδοποίησης και κατάταξης τους και εξετάζεται η συνδυαστικότητά τους (φωνηεντικοί συνδυασμοί, συμφωνικά συμπλέγματα) στα πλαίσια της δόμησης των σημαινόντων του συγκεκριμένου ιδιώματος.Ακολούθως, (Κεφάλαιο 3 Φωνολογία) επιχειρείται η φωνολογική ανάλυση του ιδιώματος (εξακρίβωση των φωνημάτων, φωνολογικός ορισμός αυτών βάσει των διακριτικών/διαφοροποιητικών τους χαρακτηριστικών) κατά την προσέγγιση του Martinet, παρουσιάζονται τα φωνολογικά φαινόμενα που το χαρακτηρίζουν (π.χ. στένωση, αποβολή υψηλών φωνηέντων κ.ά.) και εξετάζεται το θέμα του τονισμού.Το επόμενο κεφάλαιο (4 Μορφολογία) πραγματεύεται τη μορφολογία των γραμματικών κατηγοριών (μερών του λόγου π.χ. άρθρο, όνομα, επίθετο κ.λπ.) του ιδιώματος. Για τη συγχρονική εξέταση και τη συστηματική περιγραφή των μορφολογικών του δομών υιοθετήθηκε η προσέγγιση των Κλαίρη & Μπαμπινιώτη (2005) στο έργο τους Γραμματική της Νέας Ελληνικής.Στο ακόλουθο κεφάλαιο (5 Σύνταξη) γίνεται αφ’ ενός επιλεκτική αναφορά στον ρόλο του ρήματος στο πλαίσιο της πρότασης, καθώς και στη λειτουργία του υποκειμένου και του αντικειμένου και αφ’ ετέρου παρουσιάζονται οι συντακτικές ιδιαιτερότητες του ιδιώματος.Επίσης, επιχειρείται μια γενική και αδρομερής προσέγγιση του λεξιλογίου του ιδιώματος (Κεφάλαιο 6) και διατυπώνονται παρατηρήσεις σχετικά με αυτό.Τέλος, εκτίθενται τα συμπεράσματα (Κεφάλαιο 7) που προέκυψαν από την εξέταση του ιδιώματος, δηλαδή η ένταξή του στην ευρύτερη ομάδα των βορείων ιδιωμάτων της Νέας Ελληνικής και πιο συγκεκριμένα η συμπερίληψή στη βορειοανατολική υπο-ομάδα αυτών σύμφωνα με την πρόταση του Τζιτζιλή (2016: 446) για την ταξινόμηση των νεοελληνικών διαλέκτων με κριτήριο 24 βασικά χαρακτηριστικά.