Το ανθρώπινο θέλημα και η σωτηρία: σπουδή στον άγιο Μάξιμο τον ομολογητή και στον άγιο Συμεών τον νέο Θεολόγο

Abstract

The central objective of the current dissertation is to study the terms of human will and salvation in the texts of the great Church Fathers Maximus the Confessor and Symeon the New Theologian. Firstly, we attempted to explore the above mentioned terms throughout the patristic literature up to the 7th century a.d. In the main part, we study the terms of self-determining, will, prohairesis and gnome of human nature in the writings of both saints Maximus and Symeon. Moreover, we examine and interpret in the same texts the human natural will of Christ in contrast with the human gnomic will, the human fall along with the terms of ascetical practice and virtues as divine gifts. Within this context we interpret conjunctively the analysis of the specific saints on matters such as the fallen prohairesis, passions and the purification of the rational mind from the post-fall inclination towards sinful situations. Conclusively, we wish to demonstrate the common spirit of the saints concerning the above mentioned aspects of human nature as a compelling example of true christian life.

Ο κεντρικός σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν η μελέτη των εννοιών του ανθρώπινου θελήματος και της σωτηρίας μέσα από τα κείμενα των μεγάλων αγίων πατέρων Μαξίμου του Ομολογητού και Συμεών του Νέου Θεολόγου. Καταρχάς, επιχειρήθηκε στην εισαγωγή η διερεύνηση των προαναφερθέντων εννοιών στην πατερική γραμματεία μέχρι και τον 7αι. μ. Χ. Στο κυρίως μέρος μελετώνται οι έννοιες του αυτεξουσίου, της θέλησης, της προαίρεσης, της γνώμης και της φύσης του ανθρώπου, τόσο στον άγιο Μάξιμο όσο και στον άγιο Συμεών. Ομοίως, εξετάζονται και ερμηνεύονται στα κείμενά τους το ανθρώπινο φυσικό θέλημα του Χριστού έναντι του αντίστοιχου ανθρώπινου γνωμικού, η ανθρώπινη πτώση, καθώς και οι έννοιες της ασκητικής παιδαγωγίας και των αρετών ως θείων δωρεών. Μέσα το πλαίσιο αυτό ερμηνεύονται συζευκτικά οι απόψεις των συγκεκριμένων αγίων στα θέματα της «πεπτωκυΐας» προαίρεσης, των παθών καθώς και ο τρόπος αποκάθαρσης του έλλογου νου από την μεταπτωτική ροπή προς τις εφάμαρτες καταστάσεις. Εν κατακλείδι, καταδεικνύεται το κοινό πνεύμα των αγίων στα συγκεκριμένα θέματα, ως οδοδείκτης της ορθής χριστιανικής παιδαγωγίας.