Αξιολόγηση της παραγωγικότητας του εδάφους των γεωργικών εκμεταλλεύσεων με τη χρήση αγροπεριβαλλοντικών δεικτών

Abstract

The subject of the thesis is the construction of a composite agri-environmental indicator able to assess the impacts of management practices on soil productivity, in the context of agricultural sustainability, at the farm level. The construction of the composite indicator is based on the aggregation of simple indicators, sensitive to management practices, covering the environmental, social and economic dimensions of sustainability. The indicators selected for the environmental dimension were soil quality and biodiversity, for the social dimension, the quantity and quality of the production and for the economic one, economic indicators of crop production. The methodological approach is based on the assessment of simple indicators obtained from different farming management practices (chemical and organic fertilization) on durum wheat crop. Sustainability assessment was realized using the multicriteria analysis. Three different weighting techniques for the simple indicators were tested. At the same time the possibility of using the minimum set of the simple indicators was investigated. Among weighting techniques, subjective weighting was indicated as the most objective technique. The composite indicator ranks management practices in a similar way regardless the weighting technique applied. Consequently, simple indicators selected are functional and effective. This was also confirmed by the application of the composite indicators using data from other researches. Results reveal that the composite agri-environmental indicator could be easily adapted and applied in other regions, crops and different management practices. The composite agri-environmental indicator ranks farming systems and provides useful information on their characteristics, the factors that influence their sustainability and productivity and it points out the level of sustainability of each dimension. The proposed indicator constitutes a tool for rural policy making and selection of management practices that can improve either the sustainability of each dimension separately or the overall system sustainability.

Η παρούσα διατριβή ασχολείται με τη δημιουργία αγροπεριβαλλοντικού σύνθετου δείκτη ικανού να αξιολογεί, στο επίπεδο της γεωργικής εκμετάλλευσης, την επίδραση των διαχειριστικών πρακτικών στην παραγωγικότητα των γεωργικών εδαφών, στο πλαίσιο των τριών διαστάσεων της γεωργικής αειφορίας,. Η δημιουργία του σύνθετου δείκτη στηρίζεται σε απλούς δείκτες, ευαίσθητους στις επιδράσεις των διαχειριστικών πρακτικών. Μεταξύ των απλών δεικτών επιλέχθηκαν για το περιβάλλον δείκτες ποιότητας εδάφους και η φυτική βιοποικιλότητα, για την κοινωνία δείκτες απόδοσης και ποιότητας της παραγωγής και για την οικονομία οικονομικοί δείκτες της γεωργικής παραγωγής. Η προσέγγιση του θέματος πραγματοποιείται σε καλλιέργεια σιταριού με τη διαχρονική εκτίμηση των απλών δεικτών σε διαφορετικά καλλιεργητικά συστήματα (χημική και βιολογική λίπανση). Η κατασκευή του σύνθετου δείκτη πραγματοποιήθηκε με τρεις διαφορετικές τεχνικές προσδιορισμού βαρών, για τους χρησιμοποιούμενους δείκτες σε κάθε διάσταση της αειφορίας. Παράλληλα διερευνήθηκε η δυνατότητα περιορισμού των απλών δεικτών. Η αξιολόγηση των καλλιεργητικών συστημάτων, έγινε με τη χρήση της πολυκριτηριακής ανάλυσης. Μεταξύ των μεθόδων προσδιορισμού βαρών αντικειμενικότερη υποδεικνύεται η μέθοδος των υποκειμενικών βαρών. Ο σύνθετος δείκτης που χρησιμοποιήθηκε ιεραρχεί παρόμοια τα καλλιεργητικά συστήματα άσχετα από την τεχνική προσδιορισμού βαρών που εφαρμόστηκε. Επομένως απλοί δείκτες που επιλέχθηκαν είναι λειτουργικοί και αποτελεσματικοί. Η εκτίμηση αυτή επιβεβαιώνεται με την κατασκευή σύνθετου δείκτη από τη χρήση δεδομένων άλλων ερευνών. Σύμφωνα με αυτά, ο σύνθετος αγρο-περιβαλλοντικός δείκτης προσαρμόζεται και εφαρμόζεται σε άλλες περιοχές, καλλιέργειες και πρακτικές. Ο σύνθετος δείκτης ιεραρχεί τα καλλιεργητικά συστήματα και παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά τους, τους παράγοντες που επηρεάζουν την βιωσιμότητα και παραγωγικότητά τους και επισημαίνει το επίπεδο αειφορίας κάθε διάστασης. Ο δείκτης αυτός αποτελεί εργαλείο της αγροτικής πολιτικής για την επιλογή πρακτικών που βελτιώνουν το επίπεδο αειφορίας συνολικά ή σε κάθε διάσταση των καλλιεργητικών συστημάτων.