Ανάπτυξη μεθοδολογίας για την αξιολόγηση γεωργικών συστημάτων στο πλαίσιο της αειφόρου γεωργίας: η περίπτωση της βιολογικής γεωργίας στην περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

Abstract

The growth of conventional agriculture has had serious repercussions on the environment resulting in heavy reliance on non-renewable resources, reduced biodiversity, polluted and depleted water resources and increased energy requirements for agriculture. The literature on the importance of sustainable agriculture is growing constantly. In this perspective, it is important that a scientific analysis focuses on the characteristics of a sustainable agricultural system. Attempting to arrive at a more precise, operational definition of sustainable agriculture is extremely problematic, partly because there is such a range and number of parties involved in the agriculture production with different views on what constitutes sustainability. The main issue of this research is the creation of a methodological approach to assess and to compare the sustainability level of agricultural plant production systems on regional scale combining the three pillars of sustainability environment, economy and society. For this approach we examine organic farming because is often discussed in the context of sustainable agriculture. Therefore, we focus on agricultural sustainability in the context of capitalist production as conducted by the two subsystems of agro-industrial system. As we have proposed in this article, the relationship between organic agriculture, defined by two essential components (prevention and direct marketing), and the agro-industrial complex, defined by two subsystems, indicates the degree of agricultural sustainability. The investigation of this relationship can be extremely useful as it may lead those involved in the discussion of sustainability to identify the key aspects of sustainable agriculture. In order to investigate the interaction of organic farming with the agro-industrial complex, a survey was conducted in Central Macedonia, Northern Greece, involving local organic farms. The results of our study indicate that a large proportion of organic producers did not differ substantially from their counterparts in conventional agriculture in so far as their relationship with the agro-industrial complex is concerned.

Η ανάπτυξη και η εφαρμογή αειφορικών γεωργικών συστημάτων είναι κρίσιμης σημασίας για τη μελλοντική κατάσταση του πρωτογενή τομέα, δεδομένων των σημαντικών προβλημάτων που δημιουργεί το σημερινό συμβατικό σύστημα γεωργικής παραγωγής. Ωστόσο, ο ακριβής προσδιορισμός των προϋποθέσεων της αειφορικής ανάπτυξης στη γεωργία συναντά στη πράξη δυσκολίες, εξαιτίας των διαφορετικών κριτηρίων που χρησιμοποιούν κάθε φορά οι εμπλεκόμενοι με την έννοια της αειφορίας στη γεωργία. Κύριος αντικειμενικός σκοπός της έρευνας είναι η δημιουργία ενός μεθοδολογικού εργαλείου αξιολόγησης των γεωργικών συστημάτων στο πλαίσιο της αειφορικής γεωργίας. H προσέγγιση της αειφορίας των γεωργικών συστημάτων γίνεται με τη βοήθεια της βιολογικής γεωργίας, που αποτελεί τη πιο διαδεδομένη εναλλακτική μορφή γεωργίας στην Ελλάδα και την Ευρώπη και συχνά προκαλεί αντικρουόμενες απόψεις μεταξύ των ερευνητών σχετικά με την αειφορική της διάσταση. Η γεωργική αειφορία προσεγγίζεται με την δημιουργία και εφαρμογή ενός μεθοδολογικό εργαλείου, που βασίζεται στους τρεις πυλώνες της αειφορίας οικονομία, κοινωνία, περιβάλλον, μέσω της διερεύνησης της σχέσης της βιολογικής γεωργίας, με τα δύο υποσυστήματα του αγροτροφικού συμπλόκου, τη βιομηχανία εισροών και τη διάθεση των βιολογικών προϊόντων. Η προσέγγιση βασίστηκε στην αξιολόγηση της βιολογικής γεωργίας στην Κεντρική Μακεδονία με τη χρήση δεικτών αειφορίας ως προς τη στάση και συμπεριφορά των βιοκαλλιεργητών. Σύμφωνα με το θεωρητικό πλαίσιο, η ανάλυση βασίστηκε στο συνδυασμό ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων, προκειμένου να αξιοποιηθούν τα πλεονεκτήματα και των δύο μεθόδων στη ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Από τα αποτελέσματα της έρευνας προκύπτει ένας σχετικά υψηλός βαθμός ενσωμάτωσης της βιοκαλλιέργειας στο πρότυπο λειτουργίας της συμβατικής καλλιέργειας, ο οποίος εξαρτάται από την κατηγορία των καλλιεργειών, τον όγκο παραγωγής, τη δυνατότητα τυποποίησης και αποθήκευσης των βιολογικών προϊόντων, καθώς και την δυνατότητα διάθεσης των παραγόμενων προϊόντων ως βιολογικών. Τέλος, η ενσωμάτωση της βιοκαλλιέργειας στο αγροτοβιομηχανικό σύμπλοκο ενισχύεται από την οικονομική συνιστώσα που αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την άσκηση της, αφού η οικονομική αποτελεσματικότητα αναφέρεται σε πληθώρα παραμέτρων κατά την αξιολόγηση τους από τους βιοκαλλιεργητές.