Μελέτη φυσιογνωμίας ζωοτεχνικής διαχείρισης αγελαδοτροφικών εκμεταλλεύσεων κρεοπαραγωγικής κατεύθυνσης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας

Abstract

The aim of this thesis was to create a representative and update farm typology for the suckler cow sector in the region of Central Macedonia. The identification of the types was done both for the farming system and the farmer’s profile, based on the data obtained from a Neyman stratified random sample of 66 farms. The stratification was made by size class at the level of Regional Unity. Primary data was collected through personal interviews with the cattle farmers by completing questionnaires concerning (a) social, environmental, zootechnical and economic parameters of suckler cow holdings and (b) attitudes, decisions and views of farm owners.The primary processing of the collected data was made by using descriptive statistics. The analysis of data on the coverage of animal nutritional needs has highlighted both the need for grassland use and the self-production of some of the complementary feeds. In the economic survey, the gross profit was used as an indicator of the economic performance of farms, the average value of which was estimated at EUR 40,429.57 per holding.The typology and classification of suckler cow farms is necessary for the assessment of the current level of productivity and viability of beef cattle sector. Typologies are able to identify which holdings require structural changes to become viable and useful for anticipated future changes The multivariate statistical approach of factor analysis was applied in two successive analyzes to reveal the correlations between (a) 17 initial and composite variables that characterize farming system and (b) 9 initial variables of farmer profile classification. The statistical method of cluster analysis was also used twice to characterize and classify the farms into different clusters of farming types and farmer types. Differences between clusters were assessed using one-way ANOVA and χ2 test.In the first multivariate statistical analysis the farm size was determined by the number of suckler cows and total livestock units. The degree of intensification of farming system was classified based on stocking rate of available grassy pastures, pasture characterization, labour efficiency, stalling system and the level of infrastructures. Cow productivity was evaluated as the weaned calves to cows ratio. Other used farming descriptors were the cow breed, the provided technical support and pasture safety. The profitability and the dependence of farms on subsidies was estimated using gross profit with or without the addition of total subsidies. From cluster analysis four principal farming systems and one diversified were highlighted. Firstly, a traditional, pasture-based, semi-extensive system with low profitability and strong dependence on subsidies was identified. Secondly, a viable and relatively profitable, despite the lack of pasturelands semi-intensive system was revealed. The third was also a semi-intensive system with high pasture availability and low reliance on subsidies. Intensive suckler cow farming system that was represented by the fourth case was unsustainable due to the absence of pastures. The diversified one was not a pure suckler cow farming system.In the second multivariate statistical analysis, the demographics and social characteristics of the farmer concern his age, marital status, the existence or non-succession of his holding and his educational level. The self-production of feed supplements are related to the total cultivated land, the type of feed and their estimated monetary value. The financial data used in the factorial analysis include the purchase cost of the feed and the total gross income of each holding.The second cluster analysis highlighted three main types of farmers and a diversified one. The first type concerns mainly traditional breeders who are not interested in changing their farming management model. The farmers of the second type exclusively breed cattle and do not have any resources that will enable themselves to manage their holding in a sustainable way in the future. The younger farmers of the third type have already begun to self-produce a significant proportion of supplementary feeds to improve their income. Diversified farmers coincide with holdings that have a diversified farming system.In this thesis different suckler cow breeding systems and farmer types have identified in the Central Macedonia region. The combination of multifunctional young farmers that own medium-sized farms with the application of a semi-intensive farming system presents the highest sustainability perspective.

Σκοπός της παρούσης διατριβής ήταν η δημιουργία μιας αντιπροσωπευτικής και επικαιροποιημένης τυπολογίας εκμεταλλεύσεων για τον κλάδο των θηλαζουσών αγελάδων στην περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας. Η αναγνώριση των τύπων έγινε για το σύστημα εκτροφής και για το προφίλ του εκτροφέα, με βάση τα δεδομένα που προκύπτουν από ένα στρωματοποιημένο τυχαίο δείγμα κατά Neyman, 66 εκμεταλλεύσεων. Η στρωμάτωση έγινε σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας και ανά τάξη μεγέθους. Τα πρωτογενή δεδομένα συγκεντρώθηκαν μέσω ερωτηματολογίων που αφορούσαν στην καταγραφή (α) κοινωνικών, περιβαλλοντικών, ζωοτεχνικών και οικονομικών παραμέτρων των εκμεταλλεύσεων θηλαζουσών αγελάδων και (β) στάσεων, λήψης αποφάσεων και απόψεων των ιδιοκτητών των εκμεταλλεύσεων.Η πρωτογενής επεξεργασία των συλλεγέντων στοιχείων έγινε με τη χρήση της περιγραφικής στατιστικής. Η ανάλυση των δεδομένων που αφορούν στην κάλυψη των θρεπτικών αναγκών των ζώων, ανέδειξε τόσο την αναγκαιότητα της χρήσης των βοσκοτόπων όσο και της ιδιοπαραγωγής μέρους των συμπληρωματικά της βόσκησης παρεχόμενων ζωοτροφών. Στην οικονομική διερεύνηση ως δείκτης αξιολόγησης των οικονομικών επιδόσεων των εκμεταλλεύσεων, χρησιμοποιήθηκε το ακαθάριστο κέρδος, του οποίου η μέση τιμή υπολογίστηκε στα 40.429,57 ευρώ ανά εκμετάλλευση. Η τυπολόγηση και κατηγοριοποίηση των υποσυνόλων των βοοτροφικών εκμεταλλεύσεων θηλαζουσών αγελάδων, είναι απαραίτητη, για την εκτίμηση του υφιστάμενου επιπέδου βιωσιμότητας και παραγωγικότητας του κλάδου της κρεοπαραγωγικής βοοτροφίας. Οι τυπολογίες μπορούν να εντοπίζουν σε ποιές εκμεταλλεύσεις απαιτούνται διαρθρωτικές αλλαγές προκειμένου να γίνουν βιώσιμες και είναι χρήσιμες για την πρόβλεψη μελλοντικών αλλαγών.Η πολυπαραγοντική στατιστική προσέγγιση της παραγοντικής ανάλυσης εφαρμόστηκε σε δύο διαδοχικές αναλύσεις για να αποκαλύψει τις συσχετίσεις μεταξύ (α) 17 αρχικών και σύνθετων μεταβλητών που χαρακτηρίζουν το σύστημα εκτροφής των εκμεταλλεύσεων και (β) 9 αρχικών μεταβλητών ταξινόμησης του προφίλ των ιδιοκτητών εκμεταλλεύσεων. Η στατιστική μέθοδος της ανάλυσης συστάδων χρησιμοποιήθηκε επίσης δύο φορές, για να χαρακτηρίσει και να ταξινομήσει τις εκμεταλλεύσεις σε διαφορετικές ομάδες τύπων εκτροφής και τύπων εκτροφέων. Οι διαφορές μεταξύ ομάδων αξιολογήθηκαν με τη χρήση μονόδρομης δοκιμής ANOVA και χ2.Στην πρώτη πολυμεταβλητή στατιστική ανάλυση το μέγεθος της εκμετάλλευσης καθορίστηκε με βάση τον αριθμό των θηλαζουσών αγελάδων και των συνολικών μεγάλων ζωικών μονάδων. Ο βαθμός εντατικοποίησης του συστήματος εκτροφής αξιολογήθηκε με βάση τη βοσκοφόρτωση των διαθέσιμων ποωδών βοσκοτόπων, του χαρακτηρισμού των βοσκοτόπων, της αποδοτικότητας της εργασίας, του συστήματος σταβλισμού και του επιπέδου των υποδομών. Η παραγωγικά απόδοση των αγελάδων κάθε εκμετάλλευσης αξιολογήθηκε από τους συνολικά κατά έτος απογαλακτισθέντες μόσχους της εκμετάλλευσης. Άλλοι δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν για να περιγράψουν το σύστημα εκτροφής ήταν η φυλή των αγελάδων, η τεχνική υποστήριξη και η ασφάλεια των βοσκοτόπων. Η κερδοφορία και η εξάρτηση των εκμεταλλεύσεων από τις επιδοτήσεις εκτιμήθηκε με τη χρήση του ακαθάριστου κέρδους με ή χωρίς την προσθήκη των συνολικών επιδοτήσεων.Από την ανάλυση συστάδων εντοπίστηκαν τέσσερα κύρια συστήματα εκτροφής και ένα διαφοροποιημένο. Πρώτον, προσδιορίστηκε ένα παραδοσιακό, βοσκο-εξαρτώμενο, ημι-εκτατικό σύστημα με χαμηλή κερδοφορία και ισχυρή εξάρτηση από τις επιδοτήσεις. Δεύτερον, αναδείχθηκε ένα βιώσιμο και σχετικά κερδοφόρο, παρά την έλλειψη βοσκοτόπων ημι-εντατικό σύστημα. Το τρίτο ήταν επίσης ένα ημι-εντατικό σύστημα με υψηλή διαθεσιμότητα βοσκοτόπων και χαμηλή εξάρτηση από επιδοτήσεις. Το εντατικό σύστημα εκτροφής θηλαζουσών αγελάδων που αντιπροσωπεύεται από την τέταρτη περίπτωση δεν ήταν βιώσιμο λόγω της απουσίας βοσκοτόπων. Τέλος, το διαφοροποιημένο δεν ήταν ένα καθαρό σύστημα εκτροφής θηλαζουσών αγελάδων.Στην δεύτερη πολυμεταβλητή στατιστική ανάλυση τα δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του εκτροφέα, αφορούν στην ηλικία του, την οικογενειακή του κατάσταση, την ύπαρξη ή μη διάδοχης κατάστασης στην εκμετάλλευση και το μορφωτικό του επίπεδο. Η ιδιοπαραγωγή των συμπληρωματικά χορηγούμενων στα ζώα ζωοτροφών αφορούσε στις συνολικά καλλιεργούμενες εκτάσεις γης, το είδος τους και την εκτιμώμενη χρηματική τους αξία. Στα οικονομικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν στην παραγοντική ανάλυση συμπεριλαμβάνονται η δαπάνη αγοράς ζωοτροφών και η συνολική ακαθάριστη πρόσοδος κάθε εκμετάλλευσης. Η δεύτερη ανάλυση συστάδων ανέδειξε 3 κύριους τύπους εκτροφέων και ένα διαφοροποιημένο. Ο 1ος τύπος αφορά κυρίως σε παραδοσιακούς εκτροφείς που δεν δείχνουν να ενδιαφέρονται για αλλαγές στο χρησιμοποιούμενο μοντέλο διαχείρισης της εκτροφής τους. Οι βοοτρόφοι του 2ου τύπου, ασχολούνται αποκλειστικά με την βοοτροφία και δεν παρουσιάζουν στοιχεία που θα τους επιτρέψουν να διαχειρίζονται στο μέλλον την εκμετάλλευσή τους με βιώσιμο τρόπο. Οι μικρότερης ηλικίας εκτροφείς του 3ου τύπου, ιδιοπαράγουν σημαντικό ποσοστό των συμπληρωματικά παρεχόμενων στα ζώα τους ζωοτροφών. Οι διαφοροποιημένοι εκτροφείς συμπίπτουν με τις εκμεταλλεύσεις που εφαρμόζουν διαφοροποιημένο σύστημα εκτροφής. Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα στην παρούσα διατριβή εντοπίστηκαν διαφορετικά συστήματα εκτροφής θηλαζουσών αγελάδων και τύποι εκτροφέων στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας. Ο συνδυασμός των πολυλειτουργικών νεαρών εκτροφέων που διαθέτουν μεσαίας τάξης μεγέθους εκμεταλλεύσεις, με την εφαρμογή ημιεντατικού συστήματος εκτροφής, παρουσιάζει την υψηλότερη προοπτική βιωσιμότητας.