Από την πολλαπλότητα στην πολυπλοκότητα: η εικόνα της πόλης στις αναπαραστάσεις της

Abstract

The dissertation studies the city interdisciplinary (in architecture, Fine Arts, urban history, urban theory, environmental psychology, geography, philosophy) in the field of Urban Visual Culture. It explores the evolution of the City Image in history via its visual representations as plan, map and painting. Based on the findings of the theoretical part, the dissertation proceeds with the development of a mechanism that guides the visualization of city images in the context of complexity by combining Science and Art. In particular, the investigation concluded that the city is now perceived as complex, a fact confirmed by the recent scientific description of the city as a system of organized complexity. The above has fueled the development of the mechanism that attempts to visualize the complex nature of the city and to accentuate its identity. The mechanism proposes a multi–layered organization of city’s visual elements that form a ‘palimpsest’ of spatial, temporal and perceptual layers. It has been initially applied to Calvino’s Invisible Cities, (a text that acts as a literary model of organized complexity), and later on into real cities. The dissertation was motivated by the connection of science and art, concept and image, the precision of urban theory with the polysemy of visual representation. The adopted research approach, with is evolutionary and uses a wide range of examples, helps the reader to form a concise image, to identify dynamics, interrelations and to creatively criticize. In addition, the mechanism will contribute to the production of artistic, cultural environments, on the design of spaces, objects and conceptual frameworks that will serve as a means of understanding and promoting the polysemic city. In architecture, in particular, it will function as a theoretical and practical tool for the design of objects that will carry the polysemic text of the city in multiple variations.

Η διατριβή μελετά την πόλη διεπιστημονικά (αρχιτεκτονικά, πολεοδομικά, καλλιτεχνικά, ιστορικά, θεωρητικά, ψυχολογικά, γεωγραφικά, φιλοσοφικά) και τοποθετείται στο πεδίο του ‘πολιτισμού της εικόνας της πόλης’ (urban visual culture). Αντικείμενό της είναι η διερεύνηση της αντίληψης (‘εικόνας’) της πόλης διαχρονικά και εξελικτικά, όπως αυτή αποτυπώνεται στις σχεδιαστικές, χαρτογραφικές και ζωγραφικές αναπαραστάσεις της. Καταλήγει στην ανάπτυξη μηχανισμού εικαστικής αναπαράστασης της πόλης και ανάδειξης της ταυτότητά της μέσα από την περίπλεξη αρχών αστικής θεωρίας και εικαστικής τέχνης.Συγκεκριμένα, η διερεύνηση στοιχείων αντίληψης και περιγραφής της πόλης (εννοιών και μέσων εικαστικής έκφρασης) κατέληξε στη διαπίστωση ότι η πόλη γίνεται σήμερα αντιληπτή ως πολύπλοκη, γεγονός που επιβεβαιώνεται από την πρόσφατη επιστημονική περιγραφή της πόλης ως σύστημα οργανωμένης πολυπλοκότητας. Τα παραπάνω τροφοδότησαν την ανάπτυξη του μηχανισμού που επιχειρεί να αποδώσει εικαστικά την πολύπλοκη φύση της πόλης και να αφηγηθεί την ταυτότητά της, την ιστορία, την ιδιαιτερότητα, τις φανερές και τις άδηλες πτυχές της. Αντιστοίχως ο μηχανισμός προτείνει μια πολυστρωματική αναπαράσταση της πόλης, που την εμφανίζει ως ένα ‘παλίμψηστο’ χρονικών, χωρικών και αντιληπτικών εκφάνσεων. Ο μηχανισμός εφαρμόστηκε αρχικά στις Αόρατες Πόλεις του λογοτέχνη Italo Calvino, κείμενο, το οποίο λειτουργεί ως λογοτεχνικό υπόδειγμα της οργανωμένης πολυπλοκότητας, και έπειτα σε πραγματικές πόλεις. Η διατριβή κινητοποιήθηκε από την σύνδεση της έννοιας με την εικόνα, της επιστημονικής ακρίβειας της αστικής θεωρίας με τον νοηματικό πλούτο της εικαστικής αναπαράστασης. Η εξελικτική επισκόπηση με εύρος παραδειγμάτων επιτρέπει στον αναγνώστη να αντιληφθεί σφαιρικά την εικόνα της πόλης, να επισημάνει δυναμικές, συσχετισμούς και να προβεί σε δημιουργική κριτική. Επιπροσθέτως, ο μηχανισμός θα συνεισφέρει στην παραγωγή έργων στο πολιτιστικό εικαστικό περιβάλλον, στον σχεδιασμό χώρων, αντικειμένων και εννοιολογικών πλαισίων, που θα λειτουργήσουν ως μέσα κατανόησης και ανάδειξης της πολύσημης πόλης. Σε σχέση με την αρχιτεκτονική, δημιουργείται ένα θεωρητικό και σχεδιαστικό εργαλείο για την σύνθεση φόρμας και έννοιας, μέσα από την ανάλυση και ανασύνθεση του κειμένου της πόλης.