Μορφές συμβιβαστικής περάτωσης της ποινικής δίκης de lege lata και de lege ferenda

Abstract

This thesis explores prior and current forms of consensual resolution of the criminal process, edifies equitably and functionally upgraded versions of these forms and outlines a more hospitable procedural environment for inter-party arrangements in criminal cases. The study begins with a historical overview of the development of consensual proceedings and an examination of the structural elements of the Anglo-Saxon and the Continental legal systems and the perceptions of their legal worlds that promoted the gradual establishment of modern types of conciliatory disposal of criminal cases. After an attempt to define the concept of consensual closure of the criminal process and to unfold its contemporary typology through simultaneous invocation of several foreign conciliative procedural forms, the study thoroughly inquires consensual criminal proceedings in the US, Germany, Italy, and international criminal justice. The subsequent scrutiny of the Greek conciliatory procedural types starts with a doctrinal foundation and a systematic embedment of the concept of compromise in the Greek criminal procedure, which is followed by a comprehensive report of both the present and impending Greek forms of consensual resolution of criminal cases, an expatiation and evaluation of each of these forms from a doctrinal and a utilitarian perspective and a panoramic critical analysis in terms of equity and efficiency. After concluding the inspection of current consensual proceedings in international and Greek context, the study utilizes its conclusions in order to shape its reformative proposals, both in light of a hybrid procedural system, which abstains from the problematic examples offered by international experience and follows a novel synthetic direction, and in light of the current Greek procedural system. The study ends with a summary exposure of the findings of the historical and comparative overview of consensual proceedings and the introspection of equitability and functionality of their Greek counterparts, which supports its diagnosis of the essential need for opening a new collaborative procedural path in order to overcome many of the existing impasses that have previously been clearly detected in both the Greek and the international juridical and jurisprudential reality.

Στην παρούσα διατριβή εξετάζονται οι προγενέστερες και οι σύγχρονες μορφές συμβιβαστικής περάτωσης της ποινικής δίκης, σχηματοποιούνται αναβαθμισμένες δικαιοκρατικά και λειτουργικά εκδοχές τους και σκιαγραφείται ένα πιο φιλόξενο για τη συναινετική διευθέτηση των ποινικών υποθέσεων δικονομικό περιβάλλον. Η μελέτη ξεκινά με την ιστορική επισκόπηση της εξέλιξης των συμβιβαστικών διαδικασιών και τη διερεύνηση των δομικών στοιχείων των αγγλοσαξονικών και ηπειρωτικών δικαιικών συστημάτων και των αντιλήψεων των νομικών τους κόσμων, που δρομολόγησαν σταδιακά τη μορφοποίηση των σύγχρονων εκφάνσεων του ποινικού συμβιβασμού. Ακολουθεί η απόπειρα οριοθέτησης της έννοιας της συμβιβαστικής περάτωσης της ποινικής δίκης και η ανάπτυξη της σύγχρονης τυπολογίας της, μέσα από την ταυτόχρονη επίκληση πολλών αλλοδαπών συναινετικών ρυθμίσεων. Την εξέταση των μορφών συμβιβαστικής περάτωσης σε ξένες έννομες τάξεις με την ενδελεχή διερεύνηση των συμβιβαστικών διαδικασιών στις ΗΠΑ, τη Γερμανία, την Ιταλία, καθώς και τη διεθνή ποινική δικαιοσύνη, διαδέχεται η ανάπτυξη των ελληνικών συμβιβαστικών ρυθμίσεων. Στο πλαίσιο της τελευταίας, μετά τη δογματική θεμελίωση και τη συστηματική ένταξη του συμβιβασμού στην ελληνική ποινική δίκη, ακολουθεί η αναλυτική έκθεση της τυπολογίας των υφιστάμενων και κυοφορούμενων ελληνικών μορφών συναινετικής περάτωσής της, η ανάλυση και αξιολόγηση εκάστης εξ αυτών από δογματική και πρακτική σκοπιά και η πανοραμική κριτική θεώρηση τους υπό το πρίσμα της δικαιότητας και της αποτελεσματικότητάς τους. Την de lege lata εξέταση του ποινικού συμβιβασμού σε διεθνές και στο ελληνικό πλαίσιο ακολουθεί η αξιοποίηση των συμπερασμάτων της για την de lege ferenda προσέγγισή του, αφενός υπό το πρίσμα ενός υβριδικού ποινικοδικονομικού συστήματος, που αφίσταται από τα προβληματικά παραδείγματα που προσφέρει η διεθνής εμπειρία και ακολουθεί μία πρωτότυπη συνθετική κατεύθυνση, και αφετέρου υπό το πρίσμα του υφιστάμενου ελληνικού δικαιικού πλαισίου. Η μελέτη κλείνει με τη σύνοψη των πορισμάτων της ιστορικής και συγκριτικής επισκόπησης των συναινετικών ποινικών διαδικασιών και της δικαιοκρατικής και δικαιοπολιτικής ενδοσκόπησης των σύγχρονων μορφών συμβιβαστικής περάτωσης της ελληνικής ποινικής δίκης, η οποία επικυρώνει τη διάγνωση της αναγκαιότητας διάνοιξης ενός νέου συνεργατικού ποινικοδικονομικού δρόμου για την υπέρβαση πολλών από τα υφιστάμενα αδιέξοδα, που έχουν προηγουμένως με ευκρίνεια αναδειχθεί στην ελληνική και στη διεθνή δικαιική και δικαστηριακή πραγματικότητα.