Η συνταγματική προστασία της εργασίας (άρθρο 22 § 1 εδ. α΄ Συντ.) σε περίοδο οικονομικής κρίσης

Abstract

The aim of the present thesis was the study of the constitutional provision of Article 22 § 1, in which the labour is enshrined, as a social right. The conditions of the survey dictated the adoption of the critical legal studies methodology, which was clearly reflected in the structure of the study: In a first part, labor was considered as a social phenomenon. Both the sociological aspects of the work and its historical depictions in modern times and especially in the modern Greek state, were studied. In a second part, the constitutional provision was approached, embedded in the wider constitutional framework, surrounding it, based on a systematic interpretation. The comparative method, as well as the inclusion of sources of international law, was important. In the third and final part, we examined the practical applications of the provision as they emerged from the case law. The main point of the study is that constitutional protection of labor as a right is to protect the standard of living in such a way that it permits the development of human personality within a particular social environment.

Σκοπός της διατριβής ήταν η μελέτη της συνταγματικής διάταξης του άρθρου 22 § 1 εδ. α΄ Συντ., στην οποία κατοχυρώνεται η εργασία, ως κοινωνικό δικαίωμα. Οι δεδομένες συνθήκες της έρευνας, όπως αυτές εκτίθενται στο εισαγωγικό μέρος της διατριβής, υπαγόρευσαν την υιοθέτηση της κριτικής-διαλεκτικής μεθόδου, η οποία και αποτυπώθηκε ευκρινώς στη δομή της εργασίας: Σε ένα πρώτο μέρος, εξετάστηκε η εργασία ως κοινωνικό φαινόμενο. Μελετήθηκαν, συγκεκριμένα, τόσο οι κοινωνιολογικές πτυχές της εργασίας, όσο και οι ιστορικές αποτυπώσεις της στη σύγχρονη εποχή και ιδίως στο σύγχρονο ελληνικό κράτος. Σε ένα δεύτερο μέρος, η κρίσιμη διάταξη προσεγγίστηκε, ενταγμένη στο ευρύτερο συνταγματικό πλαίσιο, που την περιβάλλει, με βάση τη συστηματική ερμηνεία. Σημαντική ήταν, επίσης στο ίδιο μέρος, η συγκριτική μέθοδος, αλλά και η συμπερίληψη πηγών του διεθνούς δικαίου. Στο τρίτο και τελευταίο μέρος, εξετάστηκαν οι πρακτικές εφαρμογές της διάταξης, όπως αυτές προέκυψαν από τη νομολογία. Η βασική υπόθεση, γύρω από την οποία δομούνται οι επιμέρους σκέψεις της διατριβής αυτής, είναι ότι η συνταγματική κατοχύρωση της εργασίας και μάλιστα ως δικαιώματος, συνίσταται στην προστασία της βιοτικής υπόστασής του ανθρώπου κατά τρόπο που να του εξασφαλίζει την δυνατότητα ανάπτυξης της προσωπικότητας του μέσα στο συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον που διαβιεί. Περαιτέρω, η ρήτρα της πλήρους απασχόλησης οριοθετεί και περιορίζει τις επεμβάσεις της κρατικής εξουσίας στην αγορά εργασίας, εφόσον επιφέρουν, ως αποτέλεσμα, την –με μαζικούς όρους– αύξηση της ανεργίας και μείωση της απασχόλησης. Τέλος, η επιταγή της υλικής και ηθικής εξύψωσης των εργαζομένων, συνίσταται στην υποχρέωση του κράτους για βελτίωση των αποδοχών, αλλά και στην υποχρέωση για προστασία των άυλων αγαθών του εργαζομένου.