Ο ρόλος των δραστικών μορφών αναγωγής του οξυγόνου (reactive oxygen species, ROS) στην τελικού σταδίου χρόνια νεφρική νόσο (ΤΣΧΝΝ): επίδραση της Ν-ακετυλοκυστεΐνης (NAC) στους δείκτες οξειδωτικού stress σε αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς

Abstract

It is generally accepted that uremic patients demonstrate an imbalance between oxidative species production and antioxidant defence mechanisms. The net result of such processes is the disruption of redox balance, a condition known as oxidative stress. The clarification of Reactive Oxygen Species (ROS) production and oxidative stress in ESRD constitutes a novel field of interest. The results of recent clinical studies, regarding oxidative stress and the therapeutical efficacy of antioxidant agents were conflicting and inconclusive, highlighting the need for greater research effort. The aim of the present study was to determine the effect of oral administration of the antioxidant drug N-Acetylcysteine (NAC) on direct and indirect indices of oxidative stress in hemodialysis patients.To study the effects of therapy with NAC on oxidative stress, 60 hemodialysis patients were recruited. All patients received NAC in an oral dose of 600mg twice daily, for a study period of 6 months. Various haematological and biochemical parameters were determined and were used as indirect indicators of oxidative stress, while measured plasma Malondialdehyde (MDA), serum Myeloperoxidase (MPO), serum Asymmetric Dimethylarginine (ADMA), serum Nitrogen Oxide (NO) and serum lipid peroxides (PerOx) (Total Oxidant Status/Capacity), were evaluated as direct oxidative stress indicators. The above parameters were determined prior and upon completion of the study period. Efforts were made for dialysis parameters, drug regimens, dietary and lifestyle habits to remain constant during the study period. Overall the study was completed by 48 patients, 25 males and 23 females, 56.9±9.4 years of age on average, on maintenance hemodialysis for 42±31 months. According to the results, white blood cells levels (8,003±2,223/μL to 7,408±1,800/μL, p<0.01), neutrophil percentage (67.6±7,9% to 64.3±6.8%, p<0.01), CRP (0.79±0.6mg/dL to 0.56±0.4mg/dL, p<0.01) were significantly lower while levels of uric acid (5.8±1.0mg/dL to 6.3±1.5mg/dL, p<0.01), albumin (3.80±0.4g/dL to 3.98±0.3g/dL, p<0.01) and hemoglobin (11.7±1,0g/dL σε 12.0±0.7g/dL, p<0.05) were significantly higher compared to pre-treatment levels. Moreover, statistically significant increases of NO levels (9.05±4.57ng/mL to 13.48±4.9ng/mL, p<0.01) and decreases of ADMA (5.20±3.39 ng/mL to 3.91±2.09ng/mL, P<0.05) and MDA (20.50±14.91ng/mL to 11.84±8.03 ng/mL, p<0.01) levels, were also observed. Moreover, levels of PerOx and MPO demonstrated a measurable decrease trend, however not significant. It seems that administration of NAC was related to a favorable effect regarding oxidative stress in hemodialysis patients. Further studies will be needed to confirm these findings.

Οι ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο τελικού σταδίου (ΤΣΧΝΝ), αποτελούν πληθυσμιακή ομάδα με ιδιαίτερα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά. Παρουσιάζουν κατάσταση διαταραχής της ισορροπίας μεταξύ οξειδωτικών παραγόντων και αντιοξειδωτικών κυτταρικών συστημάτων προς όφελος των πρώτων. Προκαλείται έτσι διαταραχή του οξειδοαναγωγικού δυναμικού, η οποία συνολικά καλείται οξειδωτικό stress. Τα αποτελέσματα πρόσφατων κλινικών μελετών αντιμετώπισης του οξειδωτικού stress με τη χορήγηση αντιοξειδωτικών ουσιών εμφανίζονται αντικρουόμενα. Σκοπός της μελέτης, ήταν η αξιολόγηση της επίδρασης της ουσίας N-ακετυλοκυστεΐνης (NAC) στην αντιμετώπιση του οξειδωτικού stress των αιμοκαθαιρομένων ασθενών. Εξετάστηκαν 60 ασθενείς με ΤΣΧΝΝ σε θεραπεία με τρισεβδομαδιαίο πρόγραμμα αιμοκάθαρσης. Έλαβαν από του στόματος ΝAC σε δόση 600mg ανά 12 ώρες για χρονική περίοδο 6 μηνών. Υποβλήθηκαν σε έλεγχο των αιματολογικών και βιοχημικών παραμέτρων, έμμεσων δεικτών οξειδωτικού stress και σε προσδιορισμό ειδικών οξειδωτικών βιοδεικτών. Συγκριμένα, της μηλονικής διαλδεΰδης (MDA) πλάσματος, της μυελοϋπεροξειδάσης (MPO) ορού, της ασυμμετρικής διμεθυλαργινίνης (ADMA) ορού, του οξείδιο του αζώτου (NO) ορού και των λιπιδικών υπεροξειδίων (PerOx) ορού. Οι μετρήσεις διενεργήθηκαν κατά την έναρξη της μελέτης και μετά την ολοκλήρωση της εξάμηνης λήψης της NAC. Οι συνθήκες αιμοκάθαρσης και η φαρμακευτική αγωγή παρέμειναν αμετάβλητες σε όλη τη διάρκεια της περιόδου μελέτης, ενώ προσπάθεια καταβλήθηκε ώστε το ίδιο να εφαρμοστεί και στον τρόπο ζωής και τις διατροφικές συνήθειες των ασθενών. Η μελέτη ολοκληρώθηκε από συνολικά 48 ασθενείς, 25 άνδρες και 23 γυναίκες, μέσης ηλικίας 56,9±9,4 ετών, σε θεραπεία με αιμοκάθαρση για 42±31 μήνες. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές μειώσεις των λευκών αιμοσφαιρίων (8.003±2.223/μL σε 7.408±1800/μL, p<0,01), της ποσοστιαίας αναλογίας ουδετεροφίλων (67,6±7,9% σε 64,3±6,8%, p<0,01), της CRP (0,79±0,6mg/dL σε 0,56±0,4mg/dL, p<0,01) και αντίστοιχες αυξήσεις του ουρικού οξέως (5,8±1,0mg/dL σε 6,3±1,5mg/dL, p<0,01), της λευκωματίνης (3,80±0,4g/dL σε 3,98±0,3g/dL, p<0,01) και της αιμοσφαιρίνης (11,7±1,0g/dL σε 12,0±0,7g/dL, p<0,05) μετά την εξάμηνη λήψη NAC. Επίσης, διαπιστώθηκαν στατιστικά σημαντικές αυξήσεις στα επίπεδα NO (9,05±4,57ng/mL σε 13,48±4,9ng/mL, p<0,01) και αντίστοιχα μειώσεις στις ADMA (5,20±3,39ng/mL σε 3,91±2,09ng/mL, p<0,05) και MDA (20,50±14,91ng/mL σε 11,84±8,03 ng/mL, p<0,01). Οι δείκτες PerOx και MPO παρουσίασαν μείωση η οποία δεν αποδείχθηκε σημαντική. Φαίνεται ότι η εξάμηνη θεραπεία με την ουσία NAC παρουσίασε ευεργετική επίδραση σε έμμεσους και άμεσους βιοδείκτες οξειδωτικού stress σε αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς. Ωστόσο η εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων απαιτεί τη διεξαγωγή εντατικότερης ερευνητικής προσπάθειας.