Η κατά το ελληνικό δίκαιο ποινική προστασία των προσωπικών δεδομένων στο πλαίσιο της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις: προκλήσεις και προοπτικές

Abstract

The focal point of the present doctoral contribution revolves around the penal protection of personal data in the framework of police and judicial cooperation in criminal matters (PJCCM) pursuant to Greek Law. The PhD Thesis is structured in three main sections, covering the following broad areas of research: i) legally protected interest in the data protection legislation, ii) affronts to it in the field of the Thesis’ research, as well as means of its European legal protection and iii) principal subject matter. The first section: i) offers a critical overview of the key theories propounded in quest of the legally safeguarded values; namely those related to private life and informational self-determination, ii) sheds light on the relationship between private life and data protection in the European and the Greek Constitutional legal orders, iii) presents the various stances voiced with regards to the legal goods which are safeguarded by the Greek data protection statute (L. 2472/1997) and iv) puts forward a novel pluralistic, systemic and synthetic theory for the identification of the said legal interest. The second section: i) delineates the main substantive affronts to the legally protected interests in the field of PJCCM, ii) selects as a case study the transnational information exchange in the course of police cooperation in criminal matters, iii) offers a detailed account of its European regulatory framework, implementing the principle of availability; namely the Swedish Proposal, the Prüm Convention and the EU Commission’s Proposal, iv) delves into the European general legal regime regulating data protection in the framework of PJCCM; namely Council Decision 2008/977/JHA and Directive (EU) 2016/680, and v) conceptualizes the particular nature of the data processing falling within their realm. The third section analyses the general and special Greek institutional framework which governs uniformly (i.e. in both types of transnational cooperation) the penal data protection in the framework of PJCCM. Hence, it examines and critically assesses: i) the sector specific norms which are standardized in the statutes pertaining to the establishment and operation of EU information systems on the one hand (SIS II, VIS, Eurodac, Europol, Eurojust) and to the enhancement of transnational data exchange on the other (Swedish Framework- Decision, Prüm Decision) and ii) the supplementarily applicable hereupon L. 2472/1997 (both in terms of its general outline as well as of three related topics). By way of furnishing a fully-fledged account of the environment surrounding transborder law enforcement information flows, their authorization regime between national and foreign law enforcement agencies, ARO and FIUs is also discussed. The last part gleans insight into the normative regulation of genetic and electronic communications’ data processing.

Το διδακτορικό πόνημα πραγματεύεται την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα τα οποία υποβάλλονται σε επεξεργασία για τους σκοπούς της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις (ΑΔΣΠΥ) σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο. Διαρθρώνεται σε τρία βασικά μέρη, με τις εξής ερευνητικές ενότητες: α) προστατευόμενο έννομο αγαθό στη νομοθεσία για τα προσωπικά δεδομένα, β) τρόποι προσβολής του στο πεδίο ενδιαφέροντος της διατριβής και μέσα της ευρωπαϊκής έννομης προστασίας του και γ) κυρίως θέμα. Στο πρώτο μέρος: α) επισκοπούνται οι σπουδαιότερες υποστηριχθείσες θεωρίες για τα έννομα αγαθά, δηλαδή όσες αφορούν την ιδιωτική ζωή και τον πληροφοριακό αυτοκαθορισμό, β) αποσαφηνίζεται η σχέση μεταξύ ιδιωτικής ζωής και προστασίας δεδομένων στο ευρωπαϊκό και το ελληνικό συνταγματικό δίκαιο, γ) παρουσιάζονται και αποτιμώνται κριτικά οι προταθείσες απόψεις για τα προστατευόμενα στον ν. 2472/1997 μεγέθη και δ) εισφέρεται για πρώτη φορά στην ελληνική ποινική επιστήμη μία πλουραλιστική, συνθετική και συστημική θεώρηση για το ζητούμενο αγαθό. Στο δεύτερο μέρος: α) σταχυολογούνται οι κυριότερες ουσιαστικές προσβολές των έννομων αγαθών οι οποίες εκτυλίσσονται στο πεδίο της ΑΔΣΠΥ, β) επιλέγεται για σχολιασμό η διακρατική ανταλλαγή των πληροφοριών από προεπιλογή ή εξ’ ορισμού στον τομέα της αστυνομικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις, γ) περιγράφεται το ευρωπαϊκό, ρυθμιστικό αυτής θεσμικό πλέγμα με επίκεντρο την αρχή της διαθεσιμότητας, δηλαδή η Σουηδική Πρωτοβουλία, η Σύμβαση Prüm και η Πρόταση της Επιτροπής, δ) μελετάται λεπτομερώς και αξιολογείται κριτικά το ευρωπαϊκό γενικό θεσμικό καθεστώς προστασίας δεδομένων στο πεδίο της ΑΔΣΠΥ, δηλαδή η ισχύουσα Απόφαση- Πλαίσιο 2008/977/ΔΕΥ και η μέλλουσα να τεθεί σε ισχύ Οδηγία (ΕΕ) 2016/680 και ε) προσεγγίζεται εννοιολογικά η ιδιάζουσα φύση της επεξεργασίας που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής τους. Στο τρίτο μέρος αναλύεται συνολικά το ελληνικό, γενικό και ειδικό, θεσμικό πλαίσιο που διέπει ενιαία, σε αμφότερα τα σκέλη της διακρατικής συνεργασίας, την ποινική προστασία των δεδομένων τα οποία υποβάλλονται σε επεξεργασία για τους σκοπούς της ΑΔΣΠΥ. Εξετάζονται επομένως και αποτιμώνται κριτικά: α) οι ειδικές, τομεακές ρυθμίσεις που τυποποιούνται στα νομοθετήματα για τη σύσταση και λειτουργία των ενωσιακών πληροφοριακών συστημάτων αφενός (SIS II, σύστημα πληροφοριών και αρχεία δεδομένων που ανοίγονται προς ανάλυση της Europol, VIS, Eurodac και Eurojust) και για την ενίσχυση των διακρατικών πληροφοριακών ανταλλαγών αφετέρου (Σουηδική Απόφαση- Πλαίσιο, Απόφαση Prüm) και β) ο συμπληρωματικά εφαρμοζόμενος ν. 2472/1997, τόσο στο γενικό του περίγραμμα, όσο και ως προς τρία, σχετιζόμενα μαζί του ειδικά ζητήματα. Για την ενότητα της συνολικής ανάπτυξης του θέματος συμπεριλαμβάνεται το εξουσιοδοτικό πλέγμα των αμοιβαίων, διαμεθοριακών πληροφοριακών διαβιβάσεων μεταξύ ημεδαπών και αλλοδαπών διωκτικών αρχών, ARO και FIUs. Η τελευταία ενότητα της διατριβής αφιερώνεται στην κανονιστική ρύθμιση της επεξεργασίας δύο ειδικών κατηγοριών δεδομένων, των γενετικών και των τηλεπικοινωνιακών, για τους σκοπούς της εγχώριας και της ευρωπαϊκής αντεγκληματικής πολιτικής.