Τύπος, κρίση και επιβίωση: νέα κι εναλλακτικά επιχειρηματικά μοντέλα στο ελληνικό επικοινωνιακό περιβάλλον

Abstract

The present thesis seeks to trace, record and analyse the new and alternative media business models that emerge in the current Greek communication environment. Drawing on the commonly accepted belief that the traditional model of doing business based on mass production of physical goods and advertising is in deep crisis, and taking into consideration the impact of the ongoing Greek economic crisis, as well as the transformation of the audience due to new technologies and the loss of trust towards traditional media, this study aims to investigate the way traditional print media respond to all of these changes, as well as the efforts of the new digital players and alternative media initiatives to adapt and survive in the new digital environment. This study is motivated by one fundamental research question: in which ways do Greek media try to face the economic, technological and social challenges of the current communication system and which business model seems to have better chances of surviving? Literature on business model has focused almost exclusively on specific elements of the notion, such as sources of revenue. In order to overcome this obstacle, this research built and tested an ad hoc media business model typology in order to better understand and evaluate a media’s choices and its future performances. We used a case study methodology and tested this typology on five Greek media which we believe that represent a wide range of the main trends that can be seen in the current media environment. Our first important contribution in the academic research is filling the gap in the field of media business models, by introducing an innovative business model typology. Furthermore, through the literature review and the empirical research we managed to map for the first time the new media landscape that has been formed since the onset of the Greek economic crisis in 2010. Above all, we believe that the most important contribution of the present research is that, we managed to specifically record the narrative of creation in the Greek media ecosystem proving that even in troubled times, there can be initiatives that manage to survive and inspire hope for the future of journalism.

Η παρούσα διατριβή εστίασε στη θεμελιώδη έννοια του επιχειρηματικού μοντέλου και στον τρόπο με τον οποίο τα ελληνικά Μέσα επιχείρησαν να αναπροσαρμόσουν τα δομικά στοιχεία του μοντέλου τους προκειμένου να αμυνθούν και να απαντήσουν δημιουργικά στις νέες προκλήσεις και πραγματικότητες του ελληνικού επικοινωνιακού πεδίου. Η έρευνα ωστόσο δεν περιορίστηκε αποκλειστικά στην διερεύνηση της αντίδρασης των παραδοσιακών Μέσων.Αντίθετα, παρατηρώντας το ελληνικό επικοινωνιακό τοπίο και καταγράφοντας την ανάδυση - παρά τις αντίξοες συνθήκες- ορισμένων καινούριων δημοσιογραφικών εγχειρημάτων, επιχειρήθηκε η διερεύνηση και των νέων, αμιγώς ψηφιακών επιχειρηματικών μοντέλων που εμφανίστηκαν στο ελληνικό επικοινωνιακό τοπίο. Ορισμένα από τα νέα εγχειρήματα που εμφανίστηκαν στο ελληνικό τοπίο, όπως διαπιστώθηκε, έχουν ως αφετηρία το πεδίο και τις αρχές της κοινωνικής οικονομίας, με αποτέλεσμα να προστεθεί στη διατριβή και η διερεύνηση των εναλλακτικών επιχειρηματικών μοντέλων. Στο επίκεντρο της παρούσας διατριβής τέθηκε η αναζήτηση του αφηγήματος της δημιουργίας, μέσα από την ανάλυση του επιχειρηματικού μοντέλου των Μέσων, στο οποίο επιχειρήθηκε μία πρωτότυπη τυπολογική προσέγγιση την οποία στη συνέχεια ανάγουμε σε βασικό μεθοδολογικό εργαλείο έρευνας και ανάλυσης.Μέσα από την μελέτη πέντε καθ΄ όλα διαφορετικών περιπτώσεων δημοσιογραφικών εγχειρημάτων, υπό το πρίσμα του επιχειρηματικού τους μοντέλου, θεωρούμε πως κατορθώσαμε να αποτυπώσουμε την εικόνα που κυριαρχεί στο ελληνικό επικοινωνιακό τοπίο στην παρούσα χρονική συγκυρία αλλά και να καταγράψουμε την ανάδυση ορισμένων τάσεων οι οποίες φαίνεται να απαντούν στο ερώτημα της επόμενης ημέρας για την ελληνική δημοσιογραφική αγορά.