Ψηφιακό μέλλον και τέχνη: προοπτικές θεσμικής διαχείρισης

Abstract

This dissertation deals with institutional management perspectives in contemporary, digital art through the use of New Technologies. More specifically, focusing on the features of immaterial, digital web-based art, we consider the optimization of the administrative efficiency of non-profit cultural institutions, drawing on internet technology itself. The image of contemporary digital art emerges through reflection on principal cultural theories, especially Benjamin’s (1936) loss of aura, the Habermasean ‘public sphere’ (1985, 1991, 1996), as determined by web-based communication, and Baudrillard’s (1998) ‘immersion in absence’. This new, globalised reality, we argue, requires new forms of curating, through distributed networks, which best determine the idiosyncratic features of the digital art manager-curator.We explore alternative management approaches within this framework and draw on the Open Systemic Framework (Byrnes 2009), in conjunction with the contingency theory of organization (Donaldson 2001), in conducting our research and highlighting the administrative problems encountered by non-profit cultural institutions-museums, with particular reference to the formulation of results and the alignment of the final output with the formulation processes. With the adoption of the European Model for Excellence EFQM (European Foundation for Quality and Management) in cultural institutions, we attempt to identify the main properties of their operation via self-evaluation. Our data points to the fact that ‘good performance’ on the level of enablers– leadership, institution strategy, staff, contributors (participants) and resources, as well as processes, does not necessarily entail equally good results as regards the staff, the clients or the so-called key-results. A serious deficit is also to be noted when the human element is involved – clients and staff, in particular – which could be attributed to the potentially deficient diffusion of formulators, technology, among others, in the operation of institutions and the lack of proper goal-setting. Lack of systematicity in the feedback process may also affect ‘output data’. On the basis of this data, we formulate a management proposal which treats technology as a primary means of diffusing the so-called ‘formulators’ in cultural institutions, encompassing the following six areas: social media (cf. Kanter 2010), websites (Karabin 2000, Harms & Schweibenz 2000, Pressel 2010), electronic mail (MacLaughlin 2010), electronic administration/government (MacLaughlin 2010, Schindlinger 2010), open source software and the computational cloud (Rayport & Heyward 2009), which we develop within the ‘Retrieve-Analyse-Reformulate’ (Α3) triptych. This proposal aims at the optimization of cultural institution management processes, while, at the same time, it addresses the management needs of globalised web-based art, promoting the ‘public sphere’ and effecting a new form of cohesion in the fragmentary ‘neo-reality’ (Baudrillard 1998) of post-modernism.

Στόχος της διατριβής αυτής είναι η μελέτη της θεσμικής διαχείρισης της σύγχρονης, ψηφιακής τέχνης με τη βοήθεια της αξιοποίησης των Νέων Μέσων. Συγκεκριμένα, εστιάζοντας στα χαρακτηριστικά της αποϋλοποιημένης, ψηφιακής διαδικτυακής τέχνης της μετανεωτερικής εποχής, εξετάζουμε τη βελτιστοποίηση της διαχειριστικής επάρκειας των μη κερδοσκοπικών Πολιτιστικών Οργανισμών με τη χρήση της ίδιας της διαδικτυακής τεχνολογίας. Η εικόνα της σύγχρονης ψηφιακής τέχνης αναδύεται μέσα από μία αναδρομή στις βασικότερες πολιτισμικές θεωρίες, με ιδιαίτερη εστίαση στην απώλεια της μοναδικής αύρας του έργου τέχνης σύμφωνα με τον Benjamin (1936), η οποία περιγράφει εύγλωττα τα σύγχρονα αποσωματοποιημένα προϊόντα τέχνης, στη δημόσια σφαίρα του Habermas (1985, 1991, 1996), η οποία επαναπροσδιορίζεται μέσα από τη διαδικτυακή επικοινωνία, και στη «βύθιση στην απουσία» του Baudrillard (1998). Η νέα αυτή, παγκοσμιοποιημένη, πραγματικότητα προϋποθέτει νέες μορφές επιμέλειας, μέσα από κατανεμημένα δίκτυα, τα οποία προσδιορίζουν την ιδιαιτερότητα της λειτουργίας του διαχειριστή-επιμελητή έργων τέχνης και πολιτιστικών οργανισμών γενικότερα. Με βάση αυτό το θεωρητικό πλαίσιο, διερευνούμε τις εναλλακτικές διαχειριστικές προσεγγίσεις και προτείνουμε τη χρήση του Ανοικτού Συστημικού Μοντέλου (Byrnes 2009), από το οποίο, μαζί με τη Θεωρία των Συμπτώσεων (Donaldson 2001), αντλούμε το πνεύμα της έρευνας που παρουσιάζουμε και η οποία στοχεύει στην ανάδειξη των διαχειριστικών προβλημάτων μη κερδοσκοπικών Πολιτιστικών Οργανισμών-Μουσείων στο επίπεδο της διαμόρφωσης των αποτελεσμάτων και της ανταπόκρισης του τελικού προϊόντος στις διαδικασίες διαμόρφωσης. Με την πιλοτική υιοθέτηση του Ευρωπαϊκού Μοντέλου Αριστείας EFQM (European Foundation for Quality and Management) σε Πολιτιστικούς Οργανισμούς, επιχειρούμε να εντοπίσουμε τα χαρακτηριστικά της λειτουργίας τους μέσω της αυτοαξιολόγησης. Από τα δεδομένα μας διαπιστώνουμε, μεταξύ άλλων, ότι οι καλές ‘επιδόσεις’ στο επίπεδο των διαμορφωτών – της ηγεσίας, της στρατηγικής των οργανισμών, των εργαζομένων, των συντελεστών και των πόρων, καθώς και των διαδικασιών – δε συνεπάγονται πάντα τα αντίστοιχα καλά αποτελέσματα σε σχέση με τους εργαζόμενους, τους πελάτες ή τα λεγόμενα αποτελέσματα-κλειδιά. Παρατηρούμε επίσης ιδιαίτερο έλλειμμα ως προς τα αποτελέσματα, όπου εμπλέκεται το ανθρώπινο στοιχείο – πελάτες και, ιδιαίτερα, εργαζόμενοι --, γεγονός που αποδίδουμε στην ενδεχόμενα ελλιπή διάχυση των διαμορφωτών, μεταξύ άλλων και της τεχνολογίας, στη λειτουργία των οργανισμών, καθώς και στην έλλειψη στοχοθεσίας. Η έλλειψη συστηματικότητας στη διαδικασία ανατροφοδότησης επίσης επιβαρύνει τα ‘δεδομένα εξόδου’. Με βάση τα δεδομένα αυτά, διαμορφώνουμε μια διαχειριστική πρόταση η οποία προτάσσει την τεχνολογία ως παράγοντα πληρέστερης διάχυσης των λεγόμενων «διαμορφωτών» στη λειτουργία των Πολιτιστικών Οργανισμών, εστιάζοντας σε έξι πεδία, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (πρβλ. Kanter 2010), τους ιστότοπους (Karabin 2000, Harms και Schweibenz 2000, Pressel 2010), την ηλεκτρονική αλληλογραφία (MacLaughlin 2010), την ηλεκτρονική διακυβέρνηση (MacLaughlin 2010, Schindlinger 2010), το ελεύθερο λογισμικό και το υπολογιστικό νέφος (Rayport και Heyward 2009), τα οποία αναπτύσσουμε στο πλαίσιο του τρίπτυχου «Ανασύρω-Αναλύω-Αναδιαμορφώνω» (Α3). Η πρόταση αυτή στοχεύει στη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων διαχείρισης των Πολιτιστικών Οργανισμών, ενώ ταυτόχρονα ανταποκρίνεται στις διαχειριστικές απαιτήσεις μιας παγκοσμιοποιημένης διαδικτυακής τέχνης, προάγοντας τη «δημόσια σφαίρα» και επιχειρώντας μια νέας μορφής συνεκτικότητα στην κατατμημένη «νέο-πραγματικότητα» (Baudrillard 1998) της μετανεωτερικότητας.