Η Γραμματική του Νεοφύτου Καυσοκαλυβίτου

Abstract

This doctoral thesis deals with the interpretation (generally known as "Grammatiki") offered by Neophytos Kavsokalyvitis of the fourth book of the "Grammatiki Eisagogi" (Introduction to Grammar) by Theodoros Gazis, which was the basic teaching handbook on syntax in use from 15th to 18th c. Nenophytos was an important teacher of the 18th c, being the first director of the Athonias Academy and teaching in many schools in Greek lands and in the region of the Danube.The present work opens with a biography of Kavsokalyvitis, a catalogue of his works, published and unpublished, and a presentation of his work as a teacher. The "Grammatiki" is then placed in the context of the teaching of Ancient Greek and particularly of the teaching of grammar and syntax at Byzantium and during the post-Byzantine period. There then follows a description and analysis of the form and features of the Grammatiki (ed. 1768). Furthermore, the content, methodology, the aims and the sources, including over seventy ancient Greek, Byzantine and post-Byzantine writers, employed by Neophytos during the composition of the work, are also analysed in the thesis.The "Grammatiki" is then compared to earlier interpretations of the work of Gazis, to which Neophytos refers, namely those by Gerasimos of Byzantium and by Elias Andreas Burdigalensis. At the same time, comparison is made with the "Kritikai Epistaseis" of Evgenios Voulgaris, which consists of some 650 critical observations and corrections by Voulgaris to the "Grammatiki". Finally, a comparison is made with the "Grammatiki" of Athanasios Parios, which constitutes the shortest edited and abridged version of Neophytos’ work.

Αντικείμενο της διδακτορικής διατριβής αποτελεί η ερμηνεία (γνωστή ως "Γραμματική") του Νεοφύτου Καυσοκαλυβίτου στο τέταρτο βιβλίο της "Γραμματικής Εισαγωγής" του Θεοδώρου Γαζή που αποτέλεσε βασικό διδακτικό εγχειρίδιο του συντακτικού από τον 15ο αι. μέχρι και τον 18ο αι. Ο Νεόφυτος υπήρξε σημαντικός διδάσκαλος του 18ου αιώνος, πρώτος διευθυντής της Αθωνιάδος Σχολής και διδάσκαλος σε πολλές σχολές του ελλαδικού χώρου και των παραδουνάβιων περιοχών. Αρχικά, καταγράφεται η βιογραφία και εργογραφία του συγγραφέως, εκδεδομένη και ανέκδοτη, καθώς και η διδακτική δραστηριότητά του. Στην συνέχεια, εντάσσεται η "Γραμματική" στο πλαίσιο της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών, και ειδικώτερα της γραμματικής και του συντακτικού, στο Βυζάντιο και την μεταβυζαντινή περίοδο. Ακολουθεί η περιγραφή και ανάλυση της μορφής και των χαρακτηριστικών της εκδόσεως του συγκεκριμένου έργου (έκδ. 1768). Επίσης, αναλύονται το περιεχόμενο, η μεθοδολογία και η στοχοθεσία συγγραφής καθώς και οι πηγές (πάνω από 70 συγγραφείς της αρχαίας ελληνικής, βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου) που έλαβε υπόψιν ο συγγραφέας κατά την σύνθεση του έργου. Ακολούθως, η "Γραμματική" συγκρίνεται με τις προγενέστερες ερμηνείες του έργου του Γαζή, στις οποίες αναφέρεται ο Νεόφυτος, δηλαδή του Γερασίμου Βυζαντίου και του Ηλία Ανδρέα Βουρδιγαληνσίου. Παράλληλα, συγκρίνεται με το έργο του Ευγενίου Βούλγαρι "Κριτικαί Επιστάσεις", που αποτελείται από περίπου 650 κριτικές παρατηρήσεις και διορθώσεις του Βούλγαρι στην "Γραμματική". Τέλος, συγκρίνεται με την "Γραμματική" του Αθανασίου Παρίου, που αποτελεί συνοπτικότερη επεξεργασμένη μορφή του συγκεκριμένου έργου του Νεοφύτου.