Ο καθαγιασμός του Αγίου Μύρου στα πρεσβυγενή Πατριαρχεία της Ανατολής

Abstract

The historical and liturgical development of the Consecration of the Holy Myron in the Orthodox Patriarchates of Jerusalem, Antioch, Alexandria and Constantinople is researched with the method of Comparative Liturgy. It is based on the study - and text edition - of the unpublished manuscript Scroll 55 (NF E55) of Saint Catherine’s Monastery in Sinai (Hagiasmatarion of the Patriarch of Alexandria, Sofronios the Third). The manuscript contains the Myron Liturgy of the Patriarchate of Alexandria –in which only the Myron is consecrated- and the consecration of the Myron during the Divine Liturgy of the Patriarchate of Constantinople. The Myron-Liturgy is reconstructed on the basis of: E55A and similar texts of the 12th century and other ancient liturgical and ecclesiastical sources. It’s articulated on the Liturgy of Saint James with Egyptian influences (Liturgy of Saint Mark, and other liturgical texts). Τhe Byzantine Consecration is also studied according to the text of E55K and a comparison between the Myron-Liturgy and the Byzantine consecration has also been made. Typikon and all liturgical parts of the consecration have been studied in detail: Biblical Readings, Prayers, Hymns, Synapte (Κarpophoria). The Sacrament (Mysterion) of the Holy Myron –probably as the Myron-Liturgy- was established in Jerusalem and afterwards in Antioch. This same service was developed in two ways, as the common elements of the prayers of both Types of Consecration prove. The study also focuses on: a. the constitution of the liturgical praxis of the Confirmation and the Consecration of the Myron during the centuries (from antiquity until nowadays), b. the materials used for the preparation of the Holy Myron and their significance, c. the theology (dogmas) of the prayers of the consecration, d. the prevalence of the Byzantine Rite in the Orthodox Church, e. the liturgical use of the Ambo in the Myron-Liturgies, in the Celebrations of the Holy Cross and in the Coronation of the Byzantine Emperor.

Η ιστορική και λειτουργική εξέλιξη του καθαγιασμού του Αγίου Μύρου στα Ορθόδοξα Πατριαρχεία των Ιεροσολύμων, της Αντιόχειας, της Αλεξάνδρειας και της Κωνσταντινούπολης ερευνάται με τη μέθοδο της Συγκριτικής Λειτουργικής. Βασίζεται στην μελέτη μας - και έκδοση κειμένου - που αφορά το ανέκδοτο χειρόγραφο Ειλητάριο 55 (Ε55) από τα Νέα Ευρήματα της Μονής της Αγίας Αικατερίνης του Σινά (Αγιασματάριο του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Σωφρονίου του Γ΄). Το χειρόγραφο περιέχει την Λειτουργία του Αγίου Μύρου του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας – όπου καθαγιάζεται μόνο το Μύρον- και τον καθαγιασμό του Μύρου κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Η αποκατάσταση της Λειτουργίας του Μύρου πραγματοποιείται με το Ε55Α και όμοια κείμενα του 12ου αιώνα, καθώς και άλλες λειτουργικές και εκκλησιαστικές αρχαίες πηγές. Η ακολουθία είναι δομημένη πάνω στη Λειτουργία του Αγίου Ιακώβου με Αιγυπτιακές επιρροές (Λειτουργία του Αγίου Μάρκου και άλλα κείμενα). Επίσης, μελετάται, ο Βυζαντινός καθαγιασμός σύμφωνα με τo κείμενο Ε55Κ και πραγματοποιείται αντιπαραβολή μεταξύ της Λειτουργίας του Μύρου και του Βυζαντινού καθαγιασμού. Το Τυπικό και όλα τα λειτουργικά τμήματα του καθαγιασμού έχουν μελετηθεί λεπτομερώς: Βιβλικά Αναγνώσματα, Ευχές, Ύμνοι, Συναπτές (Καρποφορία). Το Μυστήριο του καθαγιασμού του Μύρου –πιθανόν η Λειτουργία του Μύρου- καθιερώθηκε στα Ιεροσόλυμα κι έπειτα στην Αντιόχεια. Η ίδια ακολουθία εξελίχθηκε κατά δύο τρόπους, όπως μαρτυρούν τα κοινά στοιχεία των Ευχών των δύο τύπων καθαγιασμού. Η μελέτη, επίσης, αφορά: α. την καθιέρωση της λειτουργικής πρακτικής του Χρίσματος και του καθαγιασμού του Μύρου μέσα στους αιώνες (από την αρχαιότητα έως σήμερα), β. τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του Αγίου Μύρου και τη σημασία τους, γ. την θεολογία (διδασκαλία) των Ευχών του καθαγιασμού, δ. την επικράτηση του Βυζαντινού Τυπικού στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ε. την λειτουργική χρήση του Άμβωνα στις Λειτουργίες του Μύρου, στις εορτές του Τιμίου Σταυρού και στη Στέψη του Βυζαντινού αυτοκράτορα.