Η εφαρμογή της διαχείρισης γνώσης στη διεργασία έρευνας και ανάπτυξης στον τομέα της υγείας: η περίπτωση των φαρμακευτικών επιχειρήσεων

Abstract

Knowledge Management is a highly prevalent management philosophy in modern business world. Today, more and more enterprises, recognizing its relevant importance, focus on the practical implementation of Knowledge Management.The present thesis’ key objective is to investigate the implementation of Knowledge Management in the Research & Development Process within the context of the Health sector, with particular regard to pharmaceutical companies. This objective has been approached by structuring the thesis into two distinct parts: the theoretical and the empirical. The theoretical part includes the development of a new Knowledge Management Framework. The proposed Framework is based on a systemic approach incorporating the best practices of Knowledge Management in nine generic Management Systems’ building blocks. By doing so, the Framework enabled the systematic and practical implementation of Knowledge Management. The empirical part includes a targeted field research, based on the use of the proposed Framework. The research specifically targeted on the investigation of several critical questions and hypotheses as regards the implementation of Knowledge Management. The research questionnaires were sent to the CEOs of pharmaceutical companies operating in Greece and the response rate reached 65.3%. After performing the typical quality control tests, all 66 questionnaires retrieved were considered valid.As regards the main findings of the research, it became clear that the implementation of Knowledge Management (as defined by the proposed Framework), positively affects the Research & Development Process. Information Technology and Employee engagement were also identified as major enablers of Knowledge Management implementation (note that the contribution of Employee engagement proved to be greater than that of Information Technology).The research also provided evidence that a Knowledge Management related certification (i.e. Information Management System Standard), can make a difference and directly enhance the implementation of Knowledge Management and indirectly its relevant results. Finally, an important finding concerns the differentiation observed between multinational member companies and Greek companies, regarding the effects of the external environment, especially in light of the current economic crisis.

Η Διαχείριση Γνώσης (Knowledge Management) αποτελεί μία ιδιαίτερα διαδεδομένη φιλοσοφία διοίκησης, η εφαρμογή της οποίας έχει αναδειχθεί σε πρωταγωνιστή στο χώρο του μάνατζμεντ τα τελευταία χρόνια. Υπό αυτό το πρίσμα, ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις, αναγνωρίζοντας τη σημασία της, εστιάζουν την προσοχή τους στην εφαρμογή της Διαχείρισης Γνώσης στην πράξη.Η παρούσα διατριβή πραγματεύεται, ως βασικό της αντικείμενο, τη διερεύνηση της εφαρμογής της Διαχείρισης Γνώσης στη Διεργασία Έρευνας & Ανάπτυξης στον τομέα της Υγείας και, συγκεκριμένα, όσον αφορά στις φαρμακευτικές επιχειρήσεις. Η προσέγγιση του αντικειμένου έγινε εφικτή δομώντας τη διατριβή σε δύο διακριτά μέρη, το θεωρητικό και το εμπειρικό. Το θεωρητικό μέρος περιλαμβάνει την ανάπτυξη ενός νέου Πλαισίου Εφαρμογής της Διαχείρισης Γνώσης, το οποίο κρίθηκε απαραίτητο με βάση και την επισκόπηση της σχετικής υφιστάμενης βιβλιογραφίας. Το νέο αυτό Πλαίσιο Εφαρμογής της Διαχείρισης Γνώσης υιοθέτησε ως βασική φιλοσοφία του μία συστημική προσέγγιση ενσωματώνοντας τις καλές πρακτικές της Διαχείρισης Γνώσης στο Σύστημα Διοίκησης μίας επιχείρησης, όπως αυτό προσδιορίζεται από τα εννέα Δομικά στοιχεία του. Με αυτό τον τρόπο, επέτρεψε τη συστηματική και πρακτική εφαρμογή της Διαχείρισης Γνώσης. Το εμπειρικό μέρος περιλαμβάνει τη χρήση του εν λόγω Πλαισίου Εφαρμογής, μέσω στοχευμένης έρευνας πεδίου με ερωτηματολόγιο, με σκοπό την εξέταση κρίσιμων ερωτημάτων και υποθέσεων σχετικά με την εφαρμογή της Διαχείρισης Γνώσης υπό το πρίσμα της Διεργασίας Έρευνας & Ανάπτυξης στον τομέα της Υγείας. Τα ερωτηματολόγια εστάλησαν σε Γενικούς Διευθυντές φαρμακευτικών επιχειρήσεων που έχουν δραστηριότητα στην Ελλάδα και το ποσοστό απόκρισης στην έρευνα διαμορφώθηκε στο 65.3% με συμμετοχή κάθε υποκατηγορίας φαρμακευτικών επιχειρήσεων. Έπειτα από τους σχετικούς ελέγχους ποιότητας των απαντήσεων, θεωρήθηκαν έγκυρα και τα 66 ερωτηματολόγια που παραλήφθησαν και η ανάλυση των αποτελεσμάτων τους πραγματοποιήθηκε βάσει καθιερωμένων μεθόδων στατιστικής ανάλυσης.Όσον αφορά στα κύρια ευρήματα της έρευνας, κατέστη σαφές ότι η εφαρμογή της Διαχείρισης Γνώσης, μέσω του Πλαισίου Εφαρμογής της Διαχείρισης Γνώσης, επιδρά ιδιαίτερα θετικά στη Διεργασία Έρευνας & Ανάπτυξης φαρμάκων. Ως πλέον κρίσιμοι εν δυνάμει βοηθητικοί παράγοντες για την εφαρμογή της Διαχείρισης Γνώσης στην υπό εξέταση διεργασία, αναδείχθηκαν η Πληροφοριακή Τεχνολογία και η Εμπλοκή εργαζομένων, με τη συνεισφορά της Εμπλοκής εργαζομένων να παρουσιάζεται σαφώς μεγαλύτερη από αυτή της Πληροφοριακής Τεχνολογίας. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι μία πιστοποίηση σε αντικείμενο το οποίο σχετίζεται άμεσα με τη Διαχείριση Γνώσης (κατά κάποιο Πρότυπο Σύστημα Διαχείρισης Πληροφοριών), μπορεί να κάνει τη διαφορά και να ενισχύσει άμεσα την ίδια την εφαρμογή της Διαχείρισης Γνώσης και έμμεσα τα αποτελέσματά της. Τέλος, ένα άλλο σημαντικό εύρημα αφορά στη διαφοροποίηση που παρατηρήθηκε μεταξύ επιχειρήσεων-μελών πολυεθνικών ομίλων και ελληνικών επιχειρήσεων, ως προς τις επιπτώσεις που δέχονται από το εξωτερικό περιβάλλον, ειδικά υπό το πρίσμα της σύγχρονης οικονομικής κρίσης.