Το μεταπολεμικό Ηράκλειο Κρήτης: η ανασυγκρότηση μιας βομβόπληκτης πόλης

Abstract

The doctoral dissertation on "The post War-Heraklion: the reconstruction of a bombarded city " deals with the postwar reconstruction of a bombarded city during the 2nd World War, as it was Heraklion, with main archival source contracts and mainly property transactions during the period 1945-1960.The city during the Battle of Crete and the attempt of the German occupiers to conquer was severely damaged in the center, especially in the shopping streets. In the remainder, the city recorded several material damages, but was not flattened. Consequently, most inhabitants were able almost immediately after the end of the German occupation to inhabit again, at least those who had fled to safety and survive in their places of origin.The restoration process lasted until late 1940. The old residents solved with quick and easy solutions the issue of their housing, American aid helped to address the vital needs of the population and daily life returned in the pre-war rate. These facts did not changed the urban landscape and the image of the city, which retained the prewar features.However, from next decade this situation gradually started to change. The interest of residents for housing in walled city faded and turned to the real estate market that were outside the old city limits, which were the Venetian walls. This trend is expressed as a desire to invest in real estate and became a permanent real estate development of extramural wider rural area of Heraklion and in creating new residential areas, around the old town. This situation was legalized by the master plan drawn up in 1958 for the city of Heraklion and marked the beginning of the city's urban sprawl, which is highly visible today.The study investigates the general conditions of Greece, in which the phenomenon is observed, and examines the specific conditions prevailing in the city of Heraklion in the postwar period 1945-1960. Furthermore, the study considers the real estate cases traded during the same period, origin and occupations of the parties of the contracts, explores the motives for this trend and the special meaning the trend for new installation has taken in the lives of city residents of Heraklion.

Η διδακτορική διατριβή με θέμα «Το μεταπολεμικό Ηράκλειο Κρήτης: η ανασυγκρότηση μιας βομβόπληκτης πόλης», πραγματεύεται τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση μιας βοβόπληκτης πόλης, όπως ήταν το Ηράκλειο, με βασική αρχειακή πηγή τα συμβόλαια και κυρίως τις αγοραπωλησίες ακινήτων κατά την περίοδο 1945-1960. Η πόλη κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης και στην προσπάθεια των γερμανών κατακτητών να την καταλάβουν, υπέστη σοβαρές ζημιές στο κέντρο της, κυρίως στους εμπορικούς δρόμους της. Κατά το υπόλοιπο μέρος της, κατέγραψε αρκετές υλικές ζημιές, δεν ισοπεδώθηκε όμως. Κατά συνέπεια, οι περισσότεροι κάτοικοί της είχαν τη δυνατότητα σχεδόν αμέσως μετά τη λήξη της γερμανικής Κατοχής να την κατοικήσουν ξανά, τουλάχιστον όσοι είχαν καταφύγει για λόγους ασφάλειας και επιβίωσης στους τόπους καταγωγής τους. Η διαδικασία αποκατάστασης της τάξης θα μπορούσαμε να πούμε ότι διήρκεσε μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1940. Οι παλιοί κάτοικοι αντιμετώπισαν με γρήγορες και εύκολες λύσεις το ζήτημα της στέγασής τους, η αμερικανική βοήθεια συνετέλεσε στην αντιμετώπιση των ζωτικών αναγκών του πληθυσμού και η καθημερινή ζωή επανήλθε στους προπολεμικούς της ρυθμούς. Οι διαδικασίες αυτές δεν άλλαξαν το αστικό τοπίο και την εικόνα της πόλης, η οποία διατηρούσε τα προπολεμικά της χαρακτηριστικά. Από την επόμενη δεκαετία όμως η κατάσταση αυτή άρχισε σταδιακά να αλλάζει. Το ενδιαφέρον των κατοίκων για κατοίκηση στην εντός των τειχών πόλη ατόνησε και στράφηκε στην αγορά ακινήτων που βρίσκονταν εκτός των μέχρι τότε ορίων της πόλης, που ήταν τα ενετικά τείχη της. Η τάση αυτή εκφράστηκε ως επιθυμία για επένδυση σε ακίνητη περιουσία και εξελίχθηκε σε διαρκή οικοπεδοποίηση της εκτός των τειχών ευρύτερης αγροτικής περιοχής του Ηρακλείου και σε δημιουργία νέων περιοχών κατοικίας, γύρω από την παλιά πόλη. Η κατάσταση αυτή νομιμοποιήθηκε με το ρυθμιστικό σχέδιο που συντάχθηκε το 1958 για την πόλη του Ηρακλείου και σηματοδότησε την αρχή της αστικής διάχυσης της πόλης, η οποία είναι έντονα ορατή σήμερα. Στη μελέτη ερευνώνται οι γενικότερες συνθήκες της Ελλάδας, μέσα στις οποίες παρατηρήθηκε το φαινόμενο αυτό, και εξετάζονται οι ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούσαν στην πόλη του Ηρακλείου κατά τη μεταπολεμική περίοδο 1945-1960. Επίσης, εξετάζονται οι περιπτώσεις των ακινήτων που έγιναν αντικείμενο αγοραπωλησιών κατά το ίδιο διάστημα, η προέλευση και τα επαγγέλματα των συμβαλλομένων, διερευνώνται τα κίνητρα για την τάση αυτή καθώς και το ιδιαίτερο νόημα που έλαβε η τάση για νέα εγκατάσταση στη ζωή των κατοίκων της πόλης του Ηρακλείου.