Προυχοντικές αυθεντίες στον Μοριά 1715-1821: στρατωτικοί, διοικητικοί και δημοσιονομικοί μετασχηματισμοί

Abstract

The subject of this dissertation is the so-called Second Ottoman Rule in the Morea (Peloponnesus), specifically the military, administrative and fiscal reforms, in order to demonstrate the consolidation of the power of the notables and local authorities against the central administration in Istanbul and the consequences of the policies introduced by Sultan Selim III and Mahmud II against the ayans. These developments were first and foremost caused by the collapse of the timar system and the expansion of the iltizam system, leading the central administration to depend on the notables for the transaction of tax-collection and recruitment.This dissertation further explores the transformation in the administrative and social networks triggered by the changes in authority, the capability of the magnates to conciliate with the Ottomans and the Venetians, the withdrawal of people (colega and others) and notables from the Morea, as well as the significant cultural influences, especially from Heptanesa and the territories under Tepedelenli Ali Paşa. The administrative transformation of the peripheral map is impressed upon the paşalık of the Morea --which was detached from Rumeli beylerbeylik, defined both as a sancak and an eyalet and governed by a vali (pasha of three tug)-- also through the participation or the initiative of the notables at the administrative severance of provinces, such as Imlakia, Kato Nahaye, the Beylik of Mani. The tax system, the hereditary succession of the notables, the “mortal” firmans and confiscation of property seem not to allow the elections’ transaction despite the reaya participation in the tarafs and the reforms of the Sublime Porte in order to stop the ayans from getting appointed by the valis. These reforms are cited as well as the developments in the tarafs of Morea, their cooperation with and opposition against the vali, some of whom acted along with the spirit of reform for the strengthening of the central administration.The topics concerning the army show the dominance of the mercenary troops, the fluctuation and the semi-autonomy of the yeniçeris in the forts, the rise of the wondering armed men after the Orlof Revolt and during the “Albanocracy” in the following decade, the causes and the methods of the local administration for the removal of bandits, the conflict between the armed men and the Kocabaşıs, as well as some common characteristics among the armed communities of the Morea (Mani, Bardounia, Lala).The changes in the land regime show the lack of central control and the power of private persons over the lands enabling the land owners to over-tax the reaya. The extent of the iltizam system, the lack of fiscal elements and censuses along with the displacement of residents, enabled the excessive taxing of reaya, forcing them to more loans, selling of property and immigration. The bankruptcy of the kazas --which was more intense in the beginning of the 19th century spreading to the circles of the notables--, the fiscal reforms introduced by the Porte hindering the situation, the new ideology about independent nations and the work of the Filiki Eteria diffused the need for the Revolution which broke out in 1821.

Η διατριβή έχει θέμα τον Μοριά κατά τη δεύτερη οθωμανική κυριαρχία (1715-1821), ειδικότερα τις διοικητικές, στρατιωτικές και δημοσιονομικές μεταβολές, με σκοπό να αναδειχθεί η επικράτηση των προεστών και των τοπικών διοικήσεων απέναντι στην κεντρική διοίκηση (Κωνσταντινούπολη) και οι επιπτώσεις της επιθετικής πολιτικής των σουλτάνων Σελίμ Γ΄ και Μαχμούτ Β΄ κατά των αγιάνηδων. Πρόκειται για μία πρώτη συνολικότερη οπτική αυτών των φαινομένων στον Μοριά, τα οποία προκλήθηκαν κυρίως από την κατάρρευση του τιμαριωτικού συστήματος και την επέκταση του συστήματος ιλτιζάμ οδηγώντας την κεντρική διοίκηση σε εξάρτηση από τους προεστούς για τη διενέργεια των φοροεισπράξεων και των στρατολογήσεων.Διερευνώνται οι επιπτώσεις που επέφεραν οι αλλαγές της κυριαρχίας στον διοικητικό και τον κοινωνικό ιστό, η δυνατότητα της προυχοντικής ελίτ να συνδιαλλάσσεται με τους νέους κυρίαρχους, οι μετακινήσεις κολίγων και άλλων που ακολούθησαν τους προύχοντες και οι καίριες πολιτισμικές επιρροές που δέχτηκε ο Μοριάς από τα ΒΔ του σύνορα, ειδικά τα Επτάνησα αλλά και την επικράτεια του Αλί Τεπελενλή πασά. Οι διοικητικοί μετασχηματισμοί του περιφερειακού χάρτη αποτυπώνονται στο πασαλίκι του Μοριά (sancak, eyalet - vali, pasa) και μέσα από τη συμμετοχή ή την πρωτοβουλία των προεστών στις διοικητικές αποκοπές επαρχιών (Ιμλάκια, Κάτω Ναχαγές, μπεηλίκι της Μάνης). Οι εκμισθώσεις των μουκατάδων, η κληρονομική διαδοχή των προυχόντων, τα θανατικά φιρμάνια και οι δημεύσεις περιουσιών φαίνεται να καθιστούν μικρή έως ανύπαρκτη τη δυνατότητα διεξαγωγής εκλογών παρά τη συμμετοχή των ραγιάδων στα ταράφια και τις μεταρρυθμίσεις που θέσπισε η Πύλη για να σταματήσει τους διορισμούς των αγιάνηδων από τους βαλήδες. Παρατίθενται οι μεταρρυθμίσεις αυτές καθώς και οι εξελίξεις στα μοραΐτικα ταράφια σε συνδυασμό με τις συνεργασίες και τις αντιπαλότητές τους με τους Μόρα βαλεσήδες, μερικοί από τους οποίους ενέργησαν σύμφωνα με το μεταρρυθμιστικό πνεύμα για την ενδυνάμωση της κεντρικής διοίκησης.Στις θεματικές που αφορούν τους ενόπλους παρουσιάζεται η επικράτηση των μισθοφορικών σωμάτων, οι αυξομειώσεις και η ημι-αυτονομία των γενιτσαρικών φρουρών στα φρούρια, η αύξηση των περιφερόμενων ενόπλων μετά τα Ορλωφικά και κατά τη δεκαετία που ακολούθησε («Αλβανοκρατία»), τα αίτια και οι μέθοδοι που ακολουθήθηκαν από την τοπική διοίκηση για την εκκαθάριση των ληστών, η ρήξη ανάμεσα στους ενόπλους και τους κοτζαμπάσηδες καθώς και ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά στις τοπικές κοινωνίες ενόπλων (Μάνη, Μπαρδούνια, Λάλα).Αποτυπώνονται οι μεταβολές στο γαιοκτησιακό καθεστώς του Μοριά που δείχνουν την ανυπαρξία του κεντρικού ελέγχου, την εξουσία των ιδιωτών στα κτήματα, την υπερφορολόγηση και τις επιπτώσεις της στους καλλιεργητές. Η έκταση του ιλτιζάμ, η έλλειψη δημοσιονομικών στοιχείων και πληθυσμιακών απογραφών από την Πύλη και οι συχνές μετακινήσεις κατοίκων, διευκόλυναν την υπέρμετρη φορολόγηση των ραγιάδων αναγκάζοντάς τους σε περαιτέρω δανεισμούς, πωλήσεις περιουσιών και μεταναστεύσεις. Η υπερχρέωση των καζάδων, που εντάθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα εκτεινόμενη και στους προυχοντικούς κύκλους, οι δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις της Πύλης που επιβάρυναν την κατάσταση, η νέα ιδεολογία για την ανεξαρτησία των εθνών και το έργο της Φιλικής Εταιρίας έφεραν διάχυτη την ανάγκη για επανάσταση.