Συλλογές ιστορικών χαρτών στον παγκόσμιο ιστό: ανάπτυξη μηχανισμών αναζήτησης και αξιοποίησής τους

Abstract

The aim of this research is to introduce a methodology for the semantic documentation of historical maps that will focus on their special characteristics including their geographic content. Nowadays, the organizations that maintain cartographic collections use bibliographic metadata or cultural content standards for the documentation of their collections, in some cases, without taking into the account the special characteristics of maps. Furthermore, the current technological trends towards the development of the Semantic Web, impose new techniques for searching and utilizing historical maps, that emphasize in semantics. The semantic documentation of historical maps, will restore any ambiguities concerning the concepts and relations that describe maps and will result in a specialized vocabulary, conceptually based. The key component of the suggested methodology is the development of an ontology for the historical maps. The ontology will model the cartographic knowledge in a formal way and publish it in the Semantic Web, supporting the retrieval of maps with new «clever» queries. The ontology will be developed within the theoretical framework of ontology integration and be validated by using it as a refinement in a conceptual reference model (semantic profiling) as well as by subsuming it in a top level ontology. Finally, in the context of the present thesis, there will be an analysis of how the historical geographic data obtained from the study of maps, contributed in the identification of the border posts along the borderline between Greece and Ottoman Empire, in 1881 and 1897.

Η παρούσα εργασία προτείνει μια μεθοδολογία για τη σημασιολογική τεκμηρίωση των ιστορικών χαρτών, με ένα πρότυπο ειδικά διαμορφωμένο στις ιδιαιτερότητές τους, το οποίο θα αξιοποιεί παράλληλα και το γεωγραφικό περιεχόμενο τους. Μέχρι σήμερα, οι θεματοφύλακες των χαρτογραφικών συλλογών, ακολουθούν πρότυπα βιβλιογραφικά ή πολιτιστικών αντικειμένων για την περιγραφή τους, παραβλέποντας πολλές φορές, ειδικά χαρακτηριστικά των χαρτών. Παράλληλα, οι τρέχουσες τεχνολογικές εξελίξεις ως προς την ανάπτυξη του Σημασιολογικού Ιστού, επιβάλλουν διαφορετικές τεχνικές προσέγγισης στην αναζήτηση και χρήση των ιστορικών χαρτών με κύριο χαρακτηριστικό την έμφαση στη σημασιολογία τους. Η σημασιολογική τεκμηρίωση θα καθορίσει με σαφήνεια τις έννοιες και τις σχέσεις που πλαισιώνουν έναν ιστορικό χάρτη παρέχοντας ένα εξειδικευμένο λεξιλόγιο με εννοιολογική βάση. Βασικός άξονας της μεθοδολογίας που προτείνεται είναι η δημιουργία μιας οντολογίας για τον ιστορικό χάρτη. Η οντολογία θα προσφέρει την αναπαράσταση της χαρτογραφικής γνώσης με τρόπο τυποποιημένο και θα υποστηρίζει τη δημοσιοποίηση της γνώσης αυτής στο Σημασιολογικό Ιστό καθώς και την ανάκτησή της με νέα «έξυπνα» ερωτήματα. Για την ανάπτυξή της οντολογίας, ακολουθείται η μεθοδολογική προσέγγιση της ολοκλήρωσης οντολογιών ενώ για τον έλεγχο της ορθότητάς της επιλέγεται η δημιουργία σημασιολογικού προφίλ εφαρμογής και η ένταξή της σε μια οντολογία ανώτατου επιπέδου. Τέλος, στα πλαίσια της παρούσας διατριβής, παρουσιάζεται η αξιοποίηση της ιστορικής γεωγραφικής πληροφορίας που προέκυψε από τη μελέτη των χαρτών, στον εντοπισμό των μεθοριακών σταθμών κατά μήκος του συνόρου μεταξύ Ελλάδας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το 1881 και 1897.