Προσφωνήσεις ως πραγματολογικοί δείκτες σε συνομιλιακές αφηγήσεις: η περίπτωση του ρε και των συνδυασμών του

Abstract

The aim of this thesis is to examine the Greek address terms re and re peδi mu in everyday storytelling. In the theoretical part, I explore whether the address terms can be included in the category of pragmatic markers, i.e. linguistic items which index speech organization, the stances of the speaker towards his/her utterance or/and the interlocutors. In the analysis, drawing on methological tools of Conversation Analysis and Labov’s (1972) model of narrative structure, I examine the formal and functional features of the address terms in question, focusing on their functions in the textual, subjective and intersubjective domain of speech. Based on the qualitative results, I argue that the storytellers and the recipients of the story use the address terms-pragmatic markers re and re peδi mu as means of accomplishing certain (narrative) activities. In particular, narrators use the address term-pragmatic marker re to highlight the unexpected events, background information and evaluative comments of their stories, while the recipients of the story use it to show their alignment towards the unprecedented events/aspects of the stories. Finally, narrators use the address term-pragmatic marker re peδi mu to address problems of narrative organization such as finding the suitable expression, reformulating a phrase, returning to the main narrative after a digression or making a transition to speech representation.

Στόχος της παρούσας διατριβής είναι να εξετάσει τον ρόλο των προσφωνήσεων ρε και ρε παιδί μου στις συνομιλιακές αφηγήσεις. Στο θεωρητικό μέρος διερευνώ κατά πόσο οι προσφωνήσεις μπορούν να ενταχτούν στους πραγματολογικούς δείκτες, δηλαδή σε εκείνα τα γλωσσικά στοιχεία που αναδεικνύουν τη διαδοχική οργάνωση του λόγου, τις στάσεις του ομιλητή απέναντι στο εκφώνημά του ή/και στους συνομιλητές του. Στην ανάλυση, συνδυάζοντας μεθοδολογικές αρχές από την Ανάλυση της Συνομιλίας με το αφηγηματικό μοντέλο του Labov (1972), εντοπίζω τα τυπικά και τα λειτουργικά χαρακτηριστικά των ρε και ρε παιδί μου, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις λειτουργίες που επιτελούν στο κειμενικό, υποκειμενικό και διυποκειμενικό επίπεδο λόγου.Βάσει των ποιοτικών πορισμάτων της εργασίας, υποστηρίζω ότι οι συμμετέχοντες στην αφηγηματική διαδικασία χρησιμοποιούν τις υπό εξέταση προσφωνήσεις-πραγματολογικούς δείκτες ως μέσα επιτέλεσης σημαντικών (αφηγηματικών) δραστηριοτήτων. Πιο συγκεκριμένα, οι αφηγητές καταφεύγουν στη χρήση του ρε για να αναδείξουν τα απροσδόκητα γεγονότα, τις μη αναμενόμενες παρασκηνιακές πληροφορίες ή αξιολογικά σχόλια που περιλαμβάνουν οι εξιστορήσεις τους και οι αποδέκτες προκειμένου να προβάλλουν την ευθυγράμμισή τους απέναντι σε όσα προβάλλει ο αφηγητής ως αποκλίνοντα από τις συνήθεις συμβάσεις. Τέλος, οι αφηγητές χρησιμοποιούν το ρε παιδί μου κυρίως για να επισημάνουν τη διευθέτηση ζητημάτων αφηγηματικής οργάνωσης, όπως η εύρεση κατάλληλης διατύπωσης, η αναδιατύπωση, η επαναφορά στην αφήγηση μετά από παρέκβαση και η μετάβαση στην αναπαράσταση των λεκτικών διεπιδράσεων των πρωταγωνιστών της ιστορίας.