Λήψη απόφασης και διαδικασίες υλοποίησης της δωρεάς οργάνων σώματος προς μεταμόσχευση: κοινωνιοψυχολογικοί παράγοντες

Abstract

The rates of organ donation and transplantation from dead donors are considered very low worldwide, in comparison with the increased needs for organ transplantation that exist. Especially Greece holds one of the last positions in the ranking of the European Countries, regarding the number of transplantations carried out. The present doctoral thesis, approaching organ donation not as an isolated action, but as a series of actions which take place into a system of relationships, focuses on decision making procedures and studies the social and psychological factors which confine this procedures. The present study, based on interviews with members of the two group populations mostly involved in the phenomenon of organ donation, that is the donor’s family and health professional -especially doctors from Intensive Care Units and transplantation coordinators- attempts: a) to explore the ways in which people who are involved in the decision making procedure talk about the various stages of this procedure in their attempt to give meaning to their experience and b) to identify the social and psychological phenomena that take place in that meaning making procedure, both in a micro, as well as, in a macro-social level. The study adopting a qualitative methodological perspective, uses Grounded Theory to analyze “in depth” interview data obtained by people who have the experience of organ donation procedures. Analysis indicates that these procedures have an especially conflicting meaning for all the persons that are involved in them. Participants, based on their personal experience with organ donation and transplantation procedures, seem to regard organ donation decision, both as a decision burdened by diverse and crucial dilemmas, as well as an expression of the identity of the person who decides.

Τα ποσοστά δωρεάς οργάνων προς μεταμόσχευση από πτωματικό δότη θεωρούνται ιδιαιτέρως χαμηλά παγκοσμίως, αναλογικά με τις αυξημένες ανάγκες που υπάρχουν για διαθέσιμα όργανα προς μεταμόσχευση. Η Ελλάδα συγκεκριμένα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις των Ευρωπαϊκών χωρών όσον αφορά τον αριθμό των πραγματοποιούμενων μεταμοσχεύσεων. Η παρούσα διατριβή, αντιμετωπίζοντας τη δωρεά οργάνων, όχι ως μεμονωμένη πράξη, αλλά ως ένα σύνολο ενεργειών που εκτελούνται από διαφορετικές ομάδες εμπλεκομένων ατόμων, μέσα σε ένα σύστημα σχέσεων, εστιάζει στις διαδικασίες λήψης της απόφασης για δωρεά και μελετάει τους κοινωνιοψυχολογικούς παράγοντες που καθορίζουν αυτές τις διαδικασίες. Βασιζόμενη στις συνεντεύξεις με άτομα από τις δύο κύριες πληθυσμιακές ομάδες που διαχειρίζονται στην πράξη το θέμα- την οικογένεια του δότη και τους επαγγελματίες υγείας που υπηρετούν κυρίως σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας- η έρευνα που εκπονήθηκε στο πλαίσιο της παρούσας διατριβής επιχειρεί : α) να εντοπίσει τους τρόπους με τους οποίους οι εμπλεκόμενοι στη λήψη απόφασης «νοηματοδοτούν» τα διάφορα στάδια της διαδικασίας και β) να αναδείξει τα κοινωνιοψυχολογικά φαινόμενα τα οποία ενέχονται σε αυτή τη διαδικασία νοηματοδότησης, τόσο σε μικροκοινωνικό, όσο και σε μακροκοινωνικό επίπεδο. Πρόκειται για μια ποιοτικής προσέγγισης έρευνα η οποία χρησιμοποιεί τη μέθοδο της Θεμελιωμένης Θεωρίας για να επεξεργαστεί τα δεδομένα που προέρχονται από τις «εις βάθος» συνεντεύξεις με άτομα που έχουν βιώσει τις διαδικασίες της δωρεάς οργάνων.Από την ανάλυση των δεδομένων προκύπτει ότι οι ως άνω διαδικασίες αποτελούν για τους συμμετέχοντες μια εμπειρία με ιδιαίτερα συγκρουσιακό νόημα. Οι συμμετέχοντες φαίνεται ότι νοηματοδοτούν τη συγκεκριμένη απόφαση, μέσα από την προσωπική τους εμπειρία με το θεσμό της δωρεάς οργάνων, τόσο ως απόφαση που επιβαρύνεται από ποικίλα και καίρια διλήμματα, όσο και ως έκφραση της ταυτότητας του προσώπου που αποφασίζει.