To κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο του Ιράν από τη δυναστεία των Pahlevi μέχρι σήμερα: προοπτικές συμφιλίωσης ενός ισλαμικού κράτους με το μοντέλο του φιλελεύθερου δημοκρατικού καθεστώτος: η σύγκρουση πολιτισμών μέσα στο πλαίσιο της διεθνούς συγκυρίας

Abstract

According to Professor Samuel P. Huntington of the University of Harvard, in the theory of clash of civilizations, different cultures and cultural identities, which are as well cultural identities, form the patterns of cohesion, disintegration and conflict in the post Cold War world . In other words, the new world order will be based in the cultural core of states. Based on this reasoning, Huntington, finds a "change in the balance of power" in terms of their cultures. For the first time, the influence of the West is significantly reduced, while Asian cultures and Islam make a dynamic appearance, aided especially by the population explosion that accompanies it. The destabilization and the emergence of these new variables, leads the non-Western cultures, to the reaffirmation of the value of their own cultures.The sharpening of ideological differences today has reached its peak, as both Islam and the West, look so well entrenched behind their political and social beliefs that any attempt for reconciliation, seems extremely difficult and most of the times impossible.Immediately after the terrorist attack of September 11, 2000, when the War against Terrorism took place, strong accusations were expressed against Iran. In the annual report of the US State Department, entitled Standards of International Terrorism, Iran was described as the "most active state sponsor of terrorism."The revolutionary movement of Iran in 1979, gathered secular, liberal and leftist forces as well as fundamentalists. All of them wanted to change the political situation, but they were not seeking the same things.The reaction against the power of the Shah, focused on middle and lower levels. Students, intellectuals and small traders, whose economies dramatically decreased because of the emphasis given to industrial development, formed the revolutionary front. Khomeini, begun to gain ground while the religious activism and fundamentalism was to replace the emphasis which had been given to the strengthening of the state, institutions and development.Through various political changes and through the alternation of several presidents in the leadership of Iran, Mahmoud Ahmadinejad comes to power, in June 2005.It was the first time that a second round of elections existed, because of the dispute of the result. The result was that a hardline and conservative populist, took the power in his hands, which meant the victory of conservative views in contrast to the 1997 elections.The departure of President Ahmadinejad from the leadership of the Islamic Republic of Iran and the victory of Ruhani in the 2013 elections, marks a new phase in Iran's relations with the West. Ruhani, appeared as a reformer who opened the country's political system and created conditions for the strengthening of the relations between the United States and Europe.Whether and to what extent Ruhani will manage to implement the program that he seeks, seems to be the result of two parameters. First of all, the resistance he will encounter from the part of the hardline clerics of the country, and secondly the socio-economic developments which are likely to exceed his intentions for a reforming program.The situation in international level is even more dangerous, if one takes into account the volatility of Islamic states which leads to fundamentalist conceptions of Islam.

Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου του Harvard, Samuel P. Huntington στη θεωρία της σύγκρουσης πολιτισμών, οι διαφορετικές κουλτούρες και πολιτιστικές ταυτότητες, που αποτελούν με την ευρύτερη έννοια και πολιτισμικές ταυτότητες, διαμορφώνουν τα πρότυπα της συνοχής, της διάσπασης και της σύγκρουσης στο μεταψυχροπολεμικό κόσμο. Με άλλα λόγια, η νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων θα βασίζεται στον πολιτισμικό πυρήνα των κρατών. Με βάση αυτό το σκεπτικό, ο Huntington, διαπιστώνει μια “αλλαγή στην ισορροπία δυνάμεων” όσον αφορά τους πολιτισμούς. Για πρώτη φορά, η επιρροή της Δύσης μειώνεται αισθητά, ενώ κάνουν τη δυναμική τους εμφάνιση κυρίως ασιατικοί πολιτισμοί αλλά και το Ισλάμ, βοηθούμενο ιδιαίτερα από τη δημογραφική έκρηξη που το συνοδεύει. Η αποσταθεροποίηση αυτή και η εμφάνιση αυτών των νέων μεταβλητών, οδηγεί τους μη δυτικούς πολιτισμούς, στην εκ νέου επιβεβαίωση της αξίας της δικής τους κουλτούρας.Η όξυνση των ιδεολογικών διαφορών σήμερα, έχει φτάσει στο απόγειό της, καθώς τόσο το Ισλάμ όσο και η Δύση, μοιάζουν τόσο καλά οχυρωμένοι αντίπαλοι πίσω από τις πολιτικοκοινωνικές πεποιθήσεις τους, ώστε οποιαδήποτε προσπάθεια συμβιβασμού, φαντάζει εξαιρετικά δύσκολη και αρκετές φορές ανέφικτη.Aμέσως μετά την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2000, οπότε και αποφασίστηκε το ξεκίνημα του Πολέμου της Τρομοκρατίας, κατηγορίες εναντίον του Ιράν, διατυπώνονται με ιδιαίτερη σφοδρότητα. Σε ετήσια έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, με τίτλο Πρότυπα Παγκόσμιας Τρομοκρατίας, το Ιράν περιγράφεται ως ο «πιο δραστήριος χρηματοδότης της κρατικής τρομοκρατίας».Το επαναστατικό κίνημα του Ιράν το 1979, συγκέντρωνε σεκουλαριστές φιλελεύθερους και αριστερές δυνάμεις όσο και φονταμενταλιστές. Όλοι τους ήθελαν την αλλαγή, αλλά δεν επεδίωκαν τα ίδια πράγματα.Η αντίδραση στην εξουσία του σάχη, επικεντρωνόταν στη μεσαία και τις κατώτερες τάξεις.Φοιτητές, διανοούμενοι και μικροέμποροι, των οποίων οι οικονομίες μειώνονταν εξαιτίας της έμφασης που δινόταν στη βιομηχανική ανάπτυξη τάχθηκαν στο επαναστατικό μέτωπο. Ο Khomeini, είχε αρχίσει να κερδίζει έδαφος ενώ ο θρησκευτικός ακτιβισμός και ο φονταμενταλισμός έμελλε να αντικαταστήσουν την έμφαση που είχε δοθεί στην ισχυροποίηση του κράτους, τους θεσμούς αλλά και την ανάπτυξη.Μέσα από διάφορες πολιτικές ζυμώσεις και την εναλλαγή αρκετών προέδρων στην ηγεσία του Ιράν, τον Ιούνιο του 2005, έρχεται στην εξουσία ο Mahmoud Ahmadinejad.Ήταν η πρώτη φορά που οι εκλογές πήγαιναν και σε δεύτερο γύρο, εξαιτίας της αμφισβήτησης του αποτελέσματος. Το αποτέλεσμα ήταν να πάρει στα χέρια του την εξουσία ένας σκληροπυρηνικός και συντηρητικός λαϊκιστής, που σήμανε την επικράτηση των συντηρητικών απόψεων και βρισκόταν σε πλήρη αντίθεση με τις εκλογές του 1997.Η αποχώρηση του προέδρου Ahmadinejad από την ηγεσία της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν και η νίκη του Ruhani στις εκλογές του 2013, σηματοδοτεί μία νέα περίοδο στις σχέσεις του Ιράν με τη Δύση. Ο Ruhani, εμφανίζεται σαν μεταρρυθμιστής που ανοίγοντας το πολιτικό σύστημα της χώρας, δημιουργεί το περιθώριο για εξομάλυνση των σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη.Το κατά πόσον ο Ruhani θα καταφέρει να εφαρμόσει το πρόγραμμα που επιδιώκει, είναι αποτέλεσμα δύο παραμέτρων. Αφενός, της αντίστασης που θα συναντήσει από την πλευρά των σκληροπυρηνικών κληρικών της χώρας και αφετέρου, των κοινωνικοοικονομικών εξελίξεων που είναι ικανές να υπερβούν τις υποθετικές προθέσεις του μεταρρυθμιστικού προγράμματος του νέου προέδρου.Η κατάσταση σε διεθνές επίπεδο γίνεται ακόμα πιο επικίνδυνη, αν λάβει κανείς υπ'όψη του την αστάθεια των ισλαμικών κρατών που τα αναγκάζει να κάνουν στροφή σε ακραίες εκφάνσεις του Ισλάμ.