Οικονομική μεγέθυνση, περιφερειακή σύγκλιση και ο ρόλος του γεωργικού τομέα: μη παραμετρικές οικονομετρικές προσεγγίσεις

Abstract

The issue of economic convergence has been a major point of interest in the economicliterature of the last twenty years. Despite this fact, the relative literature is far fromthe adoption of one commonly accepted method of empirical research. However,more advanced methods have been recently developed to explore economicconvergence. These methods also offer the opportunity for a more efficientassessment of regional policy schemes.The main objective of this thesis is to explore in-depth the regional convergenceprocess in Greece and to reveal its special characteristics. To address this issue, weuse traditional statistics and econometrics as well as modern nonparametrictechniques. In this sense, static and dynamic econometric panel approaches areapplied as well as nonparametric techniques that describe the evolution of per capitaincome distribution. The second main objective of this research is the exploration ofthe role of the agricultural sector in the regional growth and convergence process inGreece. Finally, parallel to the aforementioned objectives, the issue of spatialdependence among the per capita income of Greek prefectures is also explored. Datacovers the period 2000-2008 and refers to the 51 Greek prefectures.Results indicate that the period 2000-2008 can be split up in two sub-periods, beforeand after 2004. While the first sub-period is characterized by intense convergencetrend, in the second sub-period a divergence trend appears. The application of thenonparametric approaches implicitly reveals the existing regional economicconvergence process, as well as the characteristics of the income distribution and itsevolution over time. Moreover, a negative relationship among regional economicgrowth and high dependency of the regional economy on agriculture is identified.However, agricultural productivity is positively correlated with income per capita.Additionally, results indicate the special role of the service sector, since highdependency of the regional economy in the service sector is positively related witheconomic growth. Thus, a restructuring of the agricultural sector with emphasis inactivities that are more productive and directly related with the service sector canencourage regional growth. Taking under consideration that this restructuring mainlyaffects poorer prefectures with high dependency on agriculture, it can also fosterregional economic convergence.

Η μελέτη της οικονομικής σύγκλισης γνώρισε εντυπωσιακή άνθηση την τελευταίαεικοσαετία. Βέβαια, αδιαμφισβήτητο παραμένει το γεγονός ότι η σχετικήβιβλιογραφία απέχει από την καθιέρωση μιας γενικώς αποδεκτής μεθόδου ποσοτικήςδιερεύνησης των εννοιών σύγκλισης. Παρόλα αυτά, μέθοδοι περισσότεροικανοποιητικές αναπτύσσονται συνεχώς. Έτσι, μπορεί να αξιολογηθεί καλύτερα ηαποτελεσματικότητα περιφερειακών πολιτικών καθώς και η ακρίβεια θεωρητικώνπροβλέψεων.Βασικός σκοπός της παρούσας διατριβής είναι να διερευνήσει την ύπαρξηπεριφερειακής οικονομικής σύγκλισης στην Ελλάδα, να εκτιμήσει και να αξιολογήσειτα χαρακτηριστικά της. Η διερεύνηση γίνεται χρησιμοποιώντας τεχνικές που ανήκουντόσο στην παραδοσιακή στατιστική και οικονομετρία όσο και στη σύγχρονη μηπαραμετρική οικονομετρία. Ο δεύτερος βασικός στόχος της διατριβής είναι ηδιερεύνηση του ρόλου του γεωργικού τομέα στην περιφερειακή μεγέθυνση καισύγκλιση. Παράλληλα με τους δύο παραπάνω στόχους, διερευνάται και η ύπαρξηχωρικής συσχέτισης μεταξύ των κατά κεφαλήν εισοδημάτων των νομών της Ελλάδας.Τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται αφορούν το κατά κεφαλήν εισόδημα των νομώντης Ελλάδας και την περίοδο 2000-2008.Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η περίοδος 2000-2008 μπορεί να χωριστεί σε δύουποπεριόδους, πριν και μετά το 2004. Κατά την πρώτη, παρατηρείται έντονη τάσηπεριφερειακής σύγκλισης, ενώ κατά τη δεύτερη παρατηρείται τάση απόκλισης. Ηεφαρμογή των μη παραμετρικών μεθοδολογιών αποκαλύπτει με πολύ μεγαλύτερηλεπτομέρεια τη διαδικασία περιφερειακής σύγκλισης, όπου υπάρχει, καθώς και ταιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κατανομής του κατά κεφαλήν εισοδήματος και τηςδιαχρονικής της εξέλιξης. Αναφορικά με τον γεωργικό τομέα, παρατηρείται αρνητικήσχέση μεταξύ της εξάρτησης της οικονομίας από αυτόν και της οικονομικήςμεγέθυνσης. Παρόλα αυτά, διακρίνεται μία θετική σχέση μεταξύ του κατά κεφαλήνεισοδήματος και της αγροτικής παραγωγικότητας. Τα αποτελέσματα αναδεικνύουνεπίσης και την πολύ σημαντική επίδραση του τομέα των υπηρεσιών για την Ελλάδα,αφού η αυξημένη εξάρτηση μίας περιφερειακής οικονομίας από αυτόν συνδέεταιθετικά με το κατά κεφαλήν εισόδημα. Συνεπώς, μία αναδιάρθρωση του γεωργικούτομέα με έμφαση σε πιο παραγωγικές δραστηριότητες αλλά και σε δραστηριότητες που συνδέονται άμεσα με τον τομέα των υπηρεσιών μπορεί να ενισχύσει τηνπεριφερειακή ανάπτυξη. Με δεδομένο ότι η αναδιάρθρωση αυτή ευνοεί κυρίως τουςφτωχότερους νομούς με υψηλή «γεωργικότητα», μπορεί να συμβάλλει και στηνπεριφερειακή σύγκλιση.