Ο Μάριος Χάκκας και η εποχή του: αυτοβιογραφία και δημιουργική πεζογραφία

Abstract

Marios Hakkas as a person and as a creator is placed in the time he lived. A time which to some extent created him or left its marks in his work, according to the canvas created by concentric circles of the author’s life: ideological - political, spiritual - creative, biological - illness.In this paper the approach of Marios Hakkas writing path is based on the total and the individual content of his texts. The reference point is not only the author but also the reader - recipient of his work, in order to underline the presence and function of the autobiographical element with the specificity and the representative traits that are estimated as a key of the prose.The presence and operation of the autobiographical element and mainly the "theme" of the disease both in the way it is treated by the author and the way its presence and operation in the texts, is estimated as a key ingredient and its analysis will help the understanding of texts.The main concern is the world of the author, as emerges from the depth and anguish of being, taking artistic form and his experiences interest only at the level of stimulation.In terms of methodology, recognizing the multiplicity and heterogeneity of the literary process and thinking that the space of literature is a battleground where the methods and personalities collide, our approach to issues of narration does not follow a uniform method. It is thus intended a combination of different theories which put forward for example building-narratives of Genette, framed by the refraction of Todorov, Chatman, Prince, etc. resorting to a combination of recognized techniques based on the text.Our approach in the prose of Marios Hakkas in the mechanisms of telling donors of the problems arising in the approach of a narrative text by adopting the terminology of the philosopher of language L. Wittgenstein that narration is only one "language game» and, assuming that the language game "is part of an activity or form of life» (form office), taking into account that additional literature are made not only of structures but also of ideas and history.The past in the form of historical experience plays an essential role in the texts and the personality of the characters and the happenings of the plot are understood within a historical continuum, which includes experiences of the Occupation, the Resistance and the Civil War.The History as an individual and collective experience and self-criticism permeates Marios Hakkas texts. The individual as micro-history illuminates the collective as macro-history.The History goes through the language material sometimes allegorical or allusive and the choice of words and phrases mean and enlist the crisis, imagination and memory.The prose of Marios Hakkas with its reports on human behaviour during the Occupation, the Civil War and during the difficult post - Civil War years enables the reader to think about the relationship of human existence in History.Cancer is the pathway that transforms the autobiographical information, experiences and creative obsessions of the author in a kind of myth that connects them with others.So the cancer with the psychosomatic consequences and as a disease that fosters the creation of a variety of symbolisms and associations, allows the writer to use in his writings the course of his life and experience and genuine human anguish and longing for life in an interactive manner with the path and the data of his time, managing to finally translate his experiences into aesthetic forms.However, the main purpose of texts is to assert the uniqueness and sacredness of the human person and the social phenomenon in general, fighting all that disfigures it. The texts succeed to rescue the portrait of their creator, even damaged by the disease but without a mask, with the stamp "of his pure heart and straightforward spirit". At the same time his texts also preserve our uniqueness integrated within the main determinants of companionship and humanity, forces that pervade the texts.

Ο Μάριος Χάκκας ως άνθρωπος και ως πνευματικός δημιουργός τοποθετείται στην εποχή που έζησε και που ως ένα βαθμό τον δημιούργησε ή που άφησε τα σημάδια της στο έργο του, σε συνάρτηση με τον καμβά που δημιουργούν οι ομόκεντροι κύκλοι της ζωής του συγγραφέα: Ιδεολογικός – πολιτικός, πνευματικός – δημιουργικός, βιολογικός – αρρώστια. Στην εργασία αυτή η προσέγγιση της συγγραφικής πορείας του Μάριου Χάκκα στηρίζεται στο συνολικό αλλά και στο επί μέρους περιεχόμενο των κειμένων του και έχει ως σημείο αναφοράς όχι μόνο το συγγραφέα αλλά και τον αναγνώστη – αποδέκτη του έργου του με σκοπό να δοθεί η παρουσία και η λειτουργία του αυτοβιογραφικού στοιχείου με την ιδιοτυπία του και τα αντιπροσωπευτικά του γνωρίσματα που εκτιμάται ότι το καθιστούν μια βασική ορίζουσα της πεζογραφίας του.Η παρουσία και η λειτουργία του αυτοβιογραφικού στοιχείου και κυρίως το «θέμα» της αρρώστιας τόσο στον τρόπο που αντιμετωπίζεται από το συγγραφέα αλλά κυρίως στον τρόπο της παρουσίας του και της λειτουργίας του στα κείμενά του εκτιμάται ότι αποτελεί καθοριστικό συστατικό τους και η ανάλυσή του θα συμβάλλει στην κατανόηση των κειμένων.Το κύριο ενδιαφέρον είναι ο κόσμος του συγγραφέα, όπως βγαίνει από το βάθος και την αγωνία του είναι του, παίρνοντας καλλιτεχνική μορφή και τα βιώματά του ενδιαφέρουν μόνο στο επίπεδο των ερεθισμάτων και του υλικού.Από πλευράς μεθοδολογίας αναγνωρίζοντας τόσο την πολλαπλότητα και την ετερογένεια της λογοτεχνικής διαδικασίας όσο και τη σκέψη ότι ο χώρος της λογοτεχνίας είναι ένα πεδίο μάχης όπου οι μέθοδοι και οι προσωπικότητες συγκρούονται, η προσέγγισή μας των αφηγηματικών θεμάτων δεν ακολουθεί ενιαία μέθοδο που την υποδεικνύει η θεωρητική πρόταση ενός και μόνο ερευνητή, αλλά επιδιώκεται η τεχνική εκείνη που υπηρετεί το μεθοδολογικό συνδυασμό διαφόρων θεωριών που προβάλλει για παράδειγμα τα δομικά-αφηγηματικά σχήματα του Genette, πλαισιωμένα όμως μέσω των διαθλάσεων του Todorov, Chatman, Prince κ.ά. καταφεύγοντας σε μια σύνθεση των αναγνωρισμένων τεχνικών με βάση το κείμενο και τα «ανοίγματά του».Η προσέγγισή μας της πεζογραφίας του Μάριου Χάκκα στα πλαίσια των μηχανισμών της αφήγησης αιμοδοτείται από τα προβλήματα που προκύπτουν στην προσέγγιση ενός αφηγηματικού κειμένου υιοθετώντας την ορολογία του φιλοσόφου της γλώσσας L. Wittgenstein ότι η αφήγηση είναι ένα μοναδικό «γλωσσικό παίγνιο» (language game) και δεχόμενοι ότι το γλωσσικό παίγνιο «είναι μέρος μιας δραστηριότητας ή μιας μορφής ζωής» (form office), λαμβάνοντας επιπρόσθετα υπόψη πως η λογοτεχνία δεν είναι καμωμένη μόνο από δομές αλλά επίσης από ιδέες και από ιστορία.Το παρελθόν με τη μορφή των ιστορικών εμπειριών παίζει ουσιαστικό ρόλο στα κείμενα και η προσωπικότητα των ηρώων και τα συμβαίνοντα της πλοκής είναι κατανοητά στο πλαίσιο ενός ιστορικού συνεχούς, που περιλαμβάνει εμπειρίες της Κατοχής, της Αντίστασης και του Εμφύλιου.Τα κείμενα του Μάριου Χάκκα διαπερνά η ιστορία, ως ατομικό και συλλογικό βίωμα και ως αυτοκριτική. Το ατομικό ως μικροϊστορία φωτίζει και το συλλογικό ως μακροϊστορία.Η ιστορία περνά μέσα από το γλωσσικό υλικό άλλοτε αλληγορικά ή υπαινικτικά και οι επιλογές των λέξεων και φράσεων σημαίνουν και επιστρατεύουν την κρίση, τη φαντασία και τη μνήμη.Η πεζογραφία του Μάριου Χάκκα με τις αναφορές στην ανθρώπινη συμπεριφορά στην περίοδο της Κατοχής, του Εμφυλίου και στα δύσκολα μετεμφυλιακά χρόνια επιτρέπει στον αναγνώστη - και εκείνου που δεν έχει άμεση σχέση με τα βιώματά τους – να στοχαστεί για τη σχέση της ανθρώπινης ύπαρξης με την ιστορία.Ο καρκίνος, είναι η οδός που μεταμορφώνει τα αυτοβιογραφικά στοιχεία, τα βιώματα και τις δημιουργικές εμμονές του συγγραφέα σ’ ένα είδος μύθου που τα συνδέει με τους άλλους.Έτσι ο καρκίνος με τις ψυχοσωματικές συνέπειές του αλλά και σαν αρρώστια που καλλιεργεί τη δημιουργία μιας ποικιλίας συμβολισμών και συνειρμών, επιτρέπει στο συγγραφέα να αξιοποιήσει στα κείμενά του την όλη πορεία της ζωής του και της εμπειρίας του και τη γνήσια ανθρώπινη αγωνία και λαχτάρα του για ζωή κατά τρόπο αμφίδρομο με την πορεία και τα δεδομένα της εποχής του, κατορθώνοντας τελικά να μετουσιώσει τα βιώματά του σε αισθητικές μορφές.Όμως ως κύριο στόχο τα κείμενα έχουν να προβάλουν τη μοναδικότητα και την ιερότητα του ανθρώπινου προσώπου και του κοινωνικού φαινομένου γενικότερα, πολεμώντας ότι το ασχημίζουν και πετυχαίνοντας να διασώζουν το πορτραίτο του δημιουργού τους, έστω και φθαρμένο από την αρρώστια αλλά χωρίς προσωπείο με τη σφραγίδα "της καθαρής του καρδιάς και του ντόμπρου πνεύματος του". Συγχρόνως όμως τα κείμενα του διασώζουν και τη δική μας μοναδικότητα ενταγμένη μέσα στις κύριες ορίζουσες της συντροφικότητας και της ανθρωπιάς, δυνάμεις που διαποτίζουν τα κείμενα.