Οι έλληνες, εβραίοι, μουσουλμάνοι και ντονμέ έμποροι της Θεσσαλονίκης, 1882-1919: ταξικοί και εθνοτικοί μετασχηματισμοί σε τροχιά εξελληνισμού

Abstract

Η διατριβή διερευνά μέσα από μια κοινωνικοπολιτισμική θεωρητική σκοπιά, τον ταξικό και εθνοτικό μετασχηματισμό του ανώτερου εμπορικού στρώματος της Θεσσαλονίκης κατά την ύστερη οθωμανική και μεταοθωμανική περίοδο. Με αφετηρία την ίδρυση του οθωμανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου το 1882 και απόληξη την κατάργησή του το 1919 και υιοθετώντας μια θεματική αφηγηματική στρατηγική αναλύει: τα χαρακτηριστικά των ιδιαίτερων εθνοτικών και ταξικών ταυτοτήτων των ελληνορθόδοξων, μουσουλμάνων, ντονμέ και εβραίων εμπόρων την ύστερη οθωμανική περίοδο• τις μορφές, τα όρια και τα νοήματα της συμβίωσης στο χώρο της αγοράς και τη διαμόρφωση μιας εβραϊκής ηγεμονίας• τις διεθνοτικές συγκρούσεις κατά τη Δεύτερη Συνταγματική Περίοδο• τις ανατροπές που επέφεραν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και τις πρώτες απόπειρες προσαρμογής των εμπόρων στη νέα πολιτική πραγματικότητα• τις επιπτώσεις του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου στην οικονομία της πόλης, στις επιχειρηματικές στρατηγικές, στις συμβολικές αναπαραστάσεις της κοινωνικής ιεραρχίας, στις κοινωνικές συσσωματώσεις και στις ταξικές και εθνοτικές σχέσεις• και τέλος, την αντικατάσταση της εβραϊκής από μια ελληνική ηγεμονία μέσα από την αναδιάρθρωση των θεσμών της αγοράς, την ανάδυση νέων μορφών τυπικής αστικής κοινωνικότητας και την ανασημασιοδότηση της αστικής ταυτότητας των εμπόρων της πόλης. Κεντρικό επιχείρημα της εργασίας είναι ότι ο εξελληνισμός της Θεσσαλονίκης υπήρξε μια διαδικασία που διαπλέχθηκε με το μετασχηματισμό των εθνοτικών και ταξικών ταυτοτήτων, ενέπλεξε ενεργά το ανώτερο επιχειρηματικό της στρώμα και αποκρυσταλλώθηκε όσον αφορά τα κύρια χαρακτηριστικά του ήδη πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή, την έλευση των προσφύγων και την έναρξη των συστηματικών κρατικών πολιτικών της ενσωμάτωσης.