Εισαγμένη και εγχώρια κεραμική στο βορειοελλαδικό χώρο: η περίπτωση της Σίνδου

Abstract

The thesis examines the imported and local pottery, as well as the glass and faience vessels, and clay lamps found in the Archaic-Classical cemetery, which came to light, in 1980, right to the south of the Anchialos Double Trapeza, near modern Sindos, to the northwest of Thessaloniki. The first part of the first volume offers a detailed study of the vases and lamps, in terms of their provenance, form, decoration and date. The second part of the first volume begins with an outline of the presence of the various pottery production centers among the finds from the cemetery, and then focuses on local, Northern Greek, products, commenting on the different wares, their distinctive features, geographic distribution and origins. Subsequently, the ceramic finds of the graves are examined, together with their glass, faience, but also metal counterparts, with relation to their role in burial customs of the inhabitants of the settlement on the Double Trapeza, most likely to be identified with ancient Sindos. It is stressed that the vast majority of the vases falls into two categories, those related to perfumes and unguents and those connected with the consumption of wine. The distribution patterns of the two categories among the different types of graves, which appear in the nearly two centuries of use of the site, offer significant indications with regard to the factors that affected the choice of the vases to be placed into a grave, reflecting, among others, the intention on behalf of the settlement’s inhabitants to reaffirm their status through burial customs. The fact that in order to meet this purpose, the latter appear to have particularly invested into sympotic vases seems to suggest a special ideological function of the symposium. Nonetheless, the evidence from the cemetery of Sindos corroborates the view that vases, as grave offerings, could serve multiple, practical and symbolical, functions. The study concludes with a comparison of the finds from Sindos with those from other cemeteries in the wider area, which reveals close affinities to the cemeteries of western Central Macedonia, such as those in Archontiko and Vergina. The second volume comprises the catalogue of the vases and lamps, together with the plates and complementary figures.

Αντικείμενο της εργασίας αποτελούν η εισαγμένη και εγχώρια κεραμική, καθώς και τα αγγεία από γυαλί και φαγεντιανή και οι πήλινοι λύχνοι που βρέθηκαν στο αρχαϊκό-κλασικό νεκροταφείο που εντοπίστηκε το 1980 στα νότια της Διπλής Τράπεζας Αγχιάλου, κοντά στη σημερινή Σίνδο, στα βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης. Ο πρώτος τόμος αρθρώνεται σε δύο μέρη, εκ των οποίων το πρώτο είναι αφιερωμένο στη διεξοδική μελέτη των αγγείων και των λύχνων ως προς την προέλευση, τη μορφή, τη διακόσμηση και τη χρονολόγησή τους. Στο δεύτερο μέρος του πρώτου τόμου συνοψίζεται αρχικά η παρουσία, μεταξύ των ευρημάτων των τάφων, της παραγωγής των επιμέρους κεραμικών κέντρων και επιχειρούνται ορισμένες παρατηρήσεις σχετικά με τις κατηγορίες εγχώριας κεραμικής που απαντούν εδώ. Στη συνέχεια διερευνάται ο ρόλος του συνόλου των αγγείων που βρέθηκαν στους τάφους (πήλινων, γυάλινων, φαγεντιανών και μεταλλικών) στο πλαίσιο των ταφικών εθίμων των κατοίκων του οικισμού της Διπλής Τράπεζας, που ταυτίζεται πιθανότατα με την αρχαία Σίνδο. Αφού σημειώνεται πως τα αγγεία ανήκουν στη συντριπτική πλειονότητά τους σε δύο κατηγορίες, τα αγγεία για αρωματικά προϊόντα και τα σκεύη του συμποσίου, εξετάζεται αναλυτικά η κατανομή των παραδειγμάτων των δύο κατηγοριών στα διάφορα είδη τάφων που απαντούν κατά τους δύο περίπου αιώνες χρήσης του νεκροταφείου. Μέσα από την παραπάνω διαδικασία προκύπτουν σημαντικές ενδείξεις ως προς τους παράγοντες που επέδρασαν στη διαμόρφωση των κριτηρίων επιλογής των νεκρικών αγγείων, στους οποίους αντικατοπτρίζεται, μεταξύ άλλων, και η πρόθεση των κατοίκων του οικισμού να προβάλουν την οικονομική και κοινωνική τους θέση και μέσω των ταφικών εθίμων. Στο πλαίσιο αυτό ανιχνεύεται μάλιστα μια έμφαση στην αξιοποίηση των συμποσιακών σκευών, που φαίνεται να αντανακλά μια ιδιαίτερη ιδεολογική φόρτιση της έννοιας του συμποσίου. Οι ενδείξεις που παρέχει βέβαια το νεκροταφείο της Σίνδου υποδεικνύουν ότι, ως κτερίσματα, τα αγγεία ήταν δυνατό να επιτελούν πολλαπλές, πρακτικές και συμβολικές, λειτουργίες. Η εργασία ολοκληρώνεται με τη διαπίστωση πως το συγκεκριμένο νεκροταφείο συνδέεται στενά με σύγχρονα νεκροταφεία της δυτικής κεντρικής Μακεδονίας, όπως εκείνα του Αρχοντικού και της Βεργίνας. Ο δεύτερος τόμος περιλαμβάνει τον κατάλογο των αγγείων και των λύχνων, τους πίνακες και τις συμπληρωματικές εικόνες.