Συναισθήματα και νοοτροπίες στους ήχους της μουσικής και στα βήματα του χορού: η πολιτισμική ζωή και η διαχείριση της στο Μέτσοβο: 17ος -20ος αιώνας

Abstract

The object of this historic-folklor research is studying the music and dancing tradition of Metsovo aiming at tracing the cultural dimension of the local society of Metsovo from the 17th to the 20th century. It follows the anthropological perception of Braudelian historiography which promotes the connection between Society, Economy and Culture and places the music and dancing tradition of Metsovo within the political environment of a highland society, in the economic and social structures. It mainly focuses on the collective emotions and social mentalities as linking structures maintaining the music and dancing tradition acknowledging it thus as experiential.The study employs new prospects to define the music and culture tradition such as the mentalities and emotions deriving from the social history of the place and serving as taste and aesthetics of a certain lifestyle. In that context, mentalities are reflected in social behavior as collective consciousness. The study comes on as a proposal of studying lifestyle and society of a place according to Pierre Bourdiew’s view , in which the research is centered in the lifestyle which reflects social mentalities and collective emotions as expressed in music and dancing tradition. There was an attempt for the aesthetic character to leave its mark, to show the music taste and the cultural identity of the local society by turning to the social history of emotions and placing the emotional life within the great duration of the mentalities of society, showing the social aesthetics and the collective consciousness, the mentalities of the past and the function of the value code. Maintaining and ‘ living’ the tradition, the music taste and the collective consciousness one can outline a reality reproducing itself thanks to the structure of the family community and accomplished through the institutional customary life, the political management of the past and the dominant role of the cultural domination of the rich with the well known outcome of benefaction which formed and affected the local society.The music taste which highlights the identity, expresses the relations and the trends and indicates the dating back of the origins of the songs, is recognized in the choices of the society. The experiential narrations recording the tradition and interpreting the social history of the place verify the formation of the collective consciousness. They also structure the methodological practice which is accompanied both by the study of the songs and the dances.The world of Metsovo has been moving in the bounds of tradition up to the contemporary time, promoting the music and dance tradition as a prolonged reality thanks to the family structures of the community and the political management of the past. The structure of the local taste, local aesthetics is also owed to the great continuation of the stay and cohabitation of two ethnic groups in the place, i.e. of the rural community and of the community of the musicians, residents of Metsovo. Their presence in the place maintained the music and dance tradition and the structure of a hierarchical society.

Η παρούσα ιστορική - λαογραφική έρευνα έχει ως αντικείμενο τη μελέτη της μουσικοχορευτικής παράδοσης του Μετσόβου και στόχο την ανίχνευση της πολιτισμικής διάστασης της τοπικής κοινωνίας Μετσόβου από το 17ο έως τον 20ο αιώνα. Η μελέτη ακολουθεί την ανθρωπολογική αντίληψη της μπρωντελικής ιστοριογραφίας που προβάλλει τη σύνδεση Οικονομίας-Κοινωνίας-Πολιτισμού και εντάσσει τη μουσικοχορευτική παράδοση του Μετσόβου στο πολιτικό περιβάλλον της ορεινής κοινωνίας στις οικονομικές και κοινωνικές δομές. Εστιάζει κυρίως στα συλλογικά συναισθήματα και στις κοινωνικές νοοτροπίες ως συνεκτικές δομές διατήρησης της μουσικοχορευτικής βιωματικής παράδοσης.Στη μελέτη αξιοποιούνται νέοι άξονες για τον προσδιορισμό της μουσικοχορευτικής κουλτούρας, όπως οι νοοτροπίες και τα συναισθήματα που απορρέουν από την κοινωνική ιστορία του τόπου και λειτουργούν ως γούστο και αισθητική ενός ύφους ζωής. Στο πλαίσιο αυτό, οι νοοτροπίες ως συλλογική συνείδηση αντανακλώνται στις κοινωνικές συμπεριφορές. Η μελέτη έρχεται ως πρόταση μελέτης του ύφους της ζωής της κοινωνίας του τόπου -κατά την αντίληψη του Pierre Bourdieu, που φέρνει στο επίκεντρο της έρευνας το στυλ ζωής- στο οποίο αντανακλώνται οι κοινωνικές νοοτροπίες και τα συλλογικά συναισθήματα που εκφράζονται στη μουσικοχορευτική παράδοση. Επιχειρήθηκε να δοθεί το στίγμα της αισθητικής φυσιογνωμίας, το μουσικό γούστο και η πολιτισμική ταυτότητα της τοπικής κοινωνίας, με τη στροφή στην κοινωνική ιστορία των συναισθημάτων και εντάσσοντας τη συναισθηματική ζωή στη μεγάλη διάρκεια των νοοτροπιών της κοινωνίας, αναδεικνύοντας την κοινωνική αισθητική και τη συλλογική συνείδηση, τις νοοτροπίες του παρελθόντος και τη λειτουργία του αξιακού κώδικα. Διατηρώντας και βιώνοντας, την παράδοση, το μουσικό γούστο και τη συλλογική συνείδηση, σκιαγραφείται μια πραγματικότητα που αναπαράγεται χάρη στην δομή της οικογενειακής κοινότητας και υλοποιείται μέσω της θεσμικής εθιμικής ζωής, της πολιτικής διαχείρισης του παρελθόντος και του κυρίαρχου ρόλου της «πολιτισμικής ηγεμονίας» της κοινωνίας του πλούτου με τη γνωστή απόληξη του ευεργετισμού, που διαμόρφωσε και επηρέασε στην τοπική κοινωνία. Το μουσικό γούστο που αναδεικνύει την ταυτότητα, εκφράζει τις συγγένειες και τις τάσεις και υποδηλώνει τις αναγωγές της προέλευσης των τραγουδιών, αναγνωρίζεται στις επιλογές της κοινωνίας Οι βιωματικές αφηγήσεις που καταγράφουν την παράδοση και ερμηνεύουν την κοινωνική ιστορία του τόπου, επιβεβαιώνουν τη διαμόρφωση της συλλογικής συνείδησης που εκφράζεται με τη συμμετοχή στο χορό. Συγκροτούν και τη μεθοδολογική πρακτική που συνοδεύεται και από τη μελέτη των τραγουδιών και του χορού. Ο κόσμος του Μετσόβου κινήθηκε στη βάση της παράδοσης ως τη σύγχρονη εποχή, αναδεικνύοντας τη μουσικοχορευτική παράδοση ως παρατεταμένη πραγματικότητα χάρη στις οικογενειακές δομές της κοινότητας και στην πολιτική διαχείριση του παρελθόντος. Η διάρθρωση του τοπικού γούστου, της τοπικής αισθητικής, οφείλεται και στην εκπληκτική συνέχεια της παραμονής και της συμβίωσης δύο εθνοτικών ομάδων στον τόπο, της αγροτικής κοινωνίας και της κοινωνίας των οργανοπαικτών μόνιμων κατοίκων του Μετσόβου. Η παρουσία τους στο χώρο διατήρησε τη μουσικοχορευτική παράδοση και τη μορφή της ιεραρχημένης κοινωνίας.