Στερεότυπες εκφράσεις και συμπεριφορές μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών σε ελληνικές ταινίες: πολιτισμική προσέγγιση: συμβολή στη μελέτη του κινηματογραφικού πολιτισμικού αγαθού

Abstract

The main goal of the current thesis is to imprint and analyze the image of the German and the stereotypes that this image creates, as a result of the local cinemas journey, from the end of the second World War until the beginning of the 21st century. From the detailed registering, analysis and composition of these facts, one can extract conclusions, as to how: the image of the “other” is perceived by greek cinematographers. Furthermore in the first part of this thesis there is a presentation of cinemas most important contributors and achievements, (films, technological evolution) from the beginning of its history till now.

Στόχος της παρούσας διατριβής είναι να αποτυπώσει και να αναλύσει την εικόνα του Γερμανού και τα στερεότυπα που δημιουργεί , όπως αυτά προκύπτουν μέσα από τη διαδρομή του ελληνικού κινηματογράφου μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα. Μέσα από λεπτομερή καταγραφή, ανάλυση και σύνθεση αυτών των στοιχείων, προκύπτουν συμπεράσματα για το πώς γίνεται αντιληπτή από τους έλληνες δημιουργούς η εικόνα αυτού του συγκεκριμένου «Άλλου» ενώ στο πρώτο μέρος της εργασίας καταγράφονται οι σημαντικότεροι συντελεστές και τα επιτεύγματα (ταινίες, τεχνολογική εξέλιξη) του κινηματογράφου από την αρχή της ιστορίας του μέχρι σήμερα. Αντικείμενο της διατριβής αυτής είναι η παρουσίαση της εικόνας του Γερμανού μέσα από ελληνικές ταινίες που δημιουργήθηκαν κατά το χρονικό διάστημα 1946-2002. Η πρόκληση για μια όσο το δυνατόν πιο λεπτομερή αποτύπωση αυτής της εικόνας οδήγησε στην εξέταση σχεδόν όλων των ελληνικών ταινιών της περιόδου αυτής, στις οποίες εμπλέκεται ο γερμανικός παράγοντας. Βασικός στόχος είναι η αξιοποίηση των στοιχείων που προκύπτουν από την ανάλυση των ταινιών αυτών, ώστε να προβληθούν οι διάφοροι τύποι του Γερμανού, σχετικά με την εμφάνιση, τον χαρακτήρα και τον τρόπο σκέψης του. Καίρια επιδίωξη είναι επίσης να καταδειχθούν τα διαπολιτισμικά στοιχεία που προκύπτουν από τη συναναστροφή των δύο λαών (Ελλήνων και Γερμανών) και η επίδραση που αυτά ασκούν στη ζωή και δράση τους.Το θέμα αυτό προσφέρει την αφορμή για τη συνάντηση των πολιτισμικών και διαπολιτισμικών σπουδών με την ιστορία, τον οπτικό πολιτισμό, την κινηματογραφική τέχνη. Ο κινηματογράφος αποτελεί το μέσο, το εργαλείο μέσα από το οποίο διερευνάται η εικόνα του Γερμανού. Εξετάζεται επίσης η διαπολιτισμική επικοινωνία μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών, όπως αυτή προβάλλεται από τους δημιουργούς των ταινιών που μελετώνται και ανιχνεύεται ο τρόπος με τον οποίο τα διάφορα στοιχεία της εκφράζονται μέσα από τον πολυσύνθετο κινηματογραφικό λόγο.Οι ταινίες που συζητούνται αφορούν κυρίως την περίοδο της Κατοχής 1941-1945, αλλά εξετάζονται και άλλες στις οποίες η δράση τοποθετείται μεταπολεμικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως το παρελθόν των Γερμανών έχει σχέση με τη δράση τους στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της Κατοχής και επηρεάζεται από αυτό, ενώ σε λιγότερες περιπτώσεις ο Γερμανός δεν έχει – ή δεν εμφανίζεται να έχει- καμία σχέση με το ναζιστικό παρελθόν. Η μέθοδος που έχει εφαρμοστεί στη συγκεκριμένη εργασία περιλαμβάνει άντληση και καταγραφή στοιχείων μέσα από την προβολή και ενδελεχή μελέτη των ταινιών (συνολικά εξετάστηκαν 135 ταινίες και από αυτές οι 72 αποτέλεσαν το πεδίο της έρευνας) και στη συνέχεια κατηγοριοποίηση, ανάλυση και σύνθεση των στοιχείων αυτών με στόχο την εξαγωγή συμπερασμάτων. Πέρα από το πρωτογενές υλικό, δηλαδή τις ίδιες τις κινηματογραφικές δημιουργίες, έχουν χρησιμοποιηθεί δημοσιεύματα από τον ημερήσιο, εβδομαδιαίο και μηνιαίο τύπο, καθώς και βιβλιογραφία που αφορά παρουσιάσεις, αναλύσεις, θεωρήσεις και κριτικές των ταινιών αυτών.