Πλαίσιο διαχείρισης ναυτιλιακής κίνησης στο Αιγαίο πέλαγος, υπό το πρίσμα ενεργειακών και γεωπολιτικών εξελίξεων

Abstract

This PhD thesis focuses upon the paramount role of the Mediterranean Sea concerning the contemporary global maritime transport system. Through the specific region and of course via the Aegean Sea, enormous quantities of oil are delivered from the Black Sea, Russia and the Persian Gulf towards the Western World and especially Europe. It is evident that the large number of ships crossing the region increases the likelihood of maritime accidents, with collisions and groundings standing out as the most common categories. With the objectives of improving navigation safety and mainly of avoiding disastrous oil spills from tankers in the sensitive environment of the Aegean Sea, the thesis deals with the already existing patterns of maritime traffic and propose the establishment of a small number of Traffic Separation Schemes (TSS). Areas of interest regarding the establishment of new TSSs are the Kafireas region, as well as the area between the islands of Makronissos and Kea. Finally, a radical change in the TSS existing in the Gulf of Saronikos needs to be implemented. Additionally, the current state of Vessel Traffic Services of the Hellenic Republic is evaluated and suggestions to optimize performance and infrastructure are discussed.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή, αναδεικνύει τον καθοριστικό ρόλο της Μεσογείου στη διεκπεραίωση του παγκοσμίου εμπορίου. Μέσω της θάλασσας αυτής και ειδικότερα από το Αιγαίο Πέλαγος διακινείται ένας εξαιρετικά υψηλός αριθμός φορτίων πετρελαίου. Από τη θαλάσσια λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου -είτε αποκλειστικά μέσω πετρελαιοφόρων πλοίων, είτε σε συνδυασμό αγωγών και τάνκερ μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους- διέρχεται το σύνολο σχεδόν των ενεργειακών πόρων των χωρών πέριξ της Κασπίας Θάλασσας και της Ρωσίας, του μεγαλύτερου ενεργειακού ευρωπαϊκού εταίρου, μία τάση που παρουσιάζει αυξητικό ρυθμό. Περαιτέρω, και οι εξαγωγές του Περσικού Κόλπου, της μεγαλύτερης γεννήτριας θαλασσίων μεταφορών για ενεργειακούς πόρους, στη συντριπτική πλειονότητα τους θα κινηθούν μέσω της Μεσογείου για να καταλήξουν στην ενεργειακά διψασμένη Ευρώπη. Αφού λοιπόν στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιφέρεια και ιδιαίτερα στο Αιγαίο Πέλαγος συγκεντρώνεται ένας αρκετά υψηλός αριθμός πλοίων, είναι μάλλον ευνόητο ότι εκεί θα καταγράφεται και ένας σχετικά αυξημένος αριθμός από ναυτικά ατυχήματα. Με αντικειμενικό σκοπό τη βελτίωση της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας και πρωτίστως τον περιορισμό του ενδεχομένου της πετρελαϊκής ατυχηματικής ρύπανσης, το ερευνητικό έργο κινείται στην κατεύθυνση της παρεμβατικής δράσης (βλ. πορειογράφηση-ships' routeing) στα δρομολόγια που χρησιμοποιούν τα πλοία που κινούνται στο Αιγαίο. Βασικό συμπέρασμα είναι ότι οι προσπάθειες πορειογράφησης των πλοίων στις ελληνικές θάλασσες, μία δραστηριότητα που σε πολλές άλλες περιοχές του κόσμου έχει συμβάλει καθοριστικά στον περιορισμό των ατυχημάτων, καταγράφονται σε σχετικά περιορισμένο επίπεδο. Στο παραπάνω πλαίσιο, προτείνονται προς υιοθέτηση διάφορες λύσεις για την επαύξηση της ασφάλειας των θαλασσίων μεταφορών και της προστασίας της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα, ιδίως στη μορφή της θέσπισης σχεδιαγραμμάτων διαχωρισμού της κυκλοφορίας (ΣΔΚ) στις περιοχές του Καφηρέα, μεταξύ Μακρονήσου-Κέας και τέλος στο Σαρωνικό Κόλπο. Επιπρόσθετα, οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες υποστήριξης της ναυτιλίας στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο παρατίθενται και συγκεκριμένες προτάσεις βελτιστοποίησης του όλου συστήματος Vessel Traffic Management Information System (VTMIS) συζητούνται.