Επίδραση της δομής του τοπίου στην ποικιλότητα και αφθονία της ορνιθοπανίδας σε αγροτικά και φυσικά οικοσυστήματα

Abstract

Ecosystems interact with each other on the flows of energy, matter, nutrients, water and organisms. The arrangement in space affects ecosystem processes both of individual ecosystems and the broader set of these. Adjacent ecosystems differ, either because habitat conditions change or because there are variable land uses at different stages of succession. This results in species populations exhibiting discontinuities in their spatial distribution, which landscape ecology is called to investigate. The landscape, therefore, produced by the interaction of geological, climatic and human forces, is a phenomenon that evolves dynamically. With the introduction of the landscape ecology concept, landscape included the "space" and "human" factors in the genesis of ecological phenomena.The present study investigated the structure and diversity of the bird fauna in three different landscapes with rural character. For the description of the three landscapes physiognomy was used more than twenty environmental variables in order to achieve the most accurate depiction of the landscape structure. Except field visits to sample areas, the investigation of the landscape structure was based on area mapping by ASTER satellite image of 2008 in ten classes. Twenty indicators of landscape composition and structure were calculated in three scales, namely: the whole study area, three landscapes (lowland, semiland, upland) and the circular bird sampling areas of 0.785 ha. We used the point count method to record the birds of the area. Furthermore, the effect of human activity, mainly through their facilities, and the effect of different evolution stage of landscape in the richness of birdlife were investigated. For the statistical analysis, we used univariate and multivariate methods. Out of the recorded bird species, species - indicators of birds were highlighted.The results of this study indicate, firstly, that the structure of the landscape varies based on altitude, substantially affects the vegetation structure, and human land uses. Besides vegetation structure, which seems to play a particularly important role in the structure of bird diversity and distribution, depth soil, percentage of bare soil, the category of the parent rock, the shrub height and the Fractal Dimension dimension landscape metric affect the bird fauna. Specifically, among the three landscapes, the heterogeneous upland landscape hosts the highest number of bird species, while the lowland landscape, with the largest farmland patches, the smaller. Regarding the stage of development of the landscape, although the early stages (abandoned field and grassland) are richer there seemed to be no significant difference in the variance of the wealth of birdlife. On the other hand, the present study showed that human infrastructure, in their "moderate" current status, contributed positively to the bird fauna richness. More specifically, out of the recorded bird species, the analysis of abundance variance of selected species, based on the applied binomial logistic regression, Emberiza cirlus, Fringilla coelebs and Turdus merula, as residents, and the breeding species Luscinia megarhynchos and Oriolus oriolus show to vary significantly with distance from settlements and livestock facilities. Finally, none of the above birds showed significant variation of their average abundance in relation to the landscape composition and structure in the scale of 0.785 ha.

Η διάταξη των οικοσυστημάτων στο χώρο επιδρά στις οικοσυστημικές διεργασίες τόσο των μεμονωμένων οικοσυστημάτων όσο και του ευρύτερου συνόλου αυτών. Η παρούσα έρευνα εξέτασε τη δομή και ποικιλότητα της ορνιθοπανίδας σε τρία τοπία με διαφορετικό αγροτικό χαρακτήρα. Για την περιγραφή της φυσιογνωμίας των τριών τοπίων χρησιμοποιήθηκαν περισσότερες από 20 περιβαλλοντικές μεταβλητές και 22 δείκτες σύνθεσης και διάρθρωσης του τοπίου σε τρεις κλίμακες. Εκτός από τις επιτόπιες επισκέψεις στο δειγματοληπτικές επιφάνειες, η έρευνα βασίστηκε και στη χαρτογράφηση της περιοχής με τη χρήση δορυφορικής εικόνας ASTER του έτους 2008. Από τα αποτελέσματα της έρευνας προέκυψε ότι η δομή του τοπίου διαφέρει με βάση το υψόμετρο, που επηρεάζει ουσιαστικά τη δομή της βλάστησης, αλλά και τις χρήσεις γης από τον άνθρωπο. Επιπλέον, το βάθος εδάφους, το ποσοστό γυμνού εδάφους, η κατηγορία του μητρικού πετρώματος, το ύψος των θάμνων και η κλασματική διάσταση επιφάνειας των χωροψηφίδων επηρεάζουν την ορνιθοπανίδα. Συγκεκριμένα μεταξύ των τριών τοπίων, το ετερογένες ορεινό τοπίο της περιοχής έρευνας φιλοξενεί τον υψηλότερο αριθμό ειδών πουλιών, ενώ το πεδινό τοπίο, με τις μεγάλης έκτασης χωροψηφίδες αγροτικής γης, το χαμηλότερο. Αναφορικά με το στάδιο εξέλιξης του τοπίου, παρόλο που τα αρχικά στάδια (εγκαταλειμμένος αγρός και ποολίβαδο) είναι τα πλουσιότερα δεν φάνηκε να υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση στη διακύμανση του πλούτου της ορνιθοπανίδας. Από την άλλη, η παρούσα έρευνα έδειξε ότι οι ανθρώπινες υποδομές με τον «ήπιο» σημερινό τους χαρακτήρα συνέβαλαν θετικά στον πλούτο της ορνιθοπανίδας.