Καταναλωτικό πρότυπο στην Ευρωπαϊκή Ένωση: εμπειρικές προσεγγίσεις

Abstract

This research analyses the structure of the consumption pattern in the European Union and examines the convergence hypothesis in the members - states. Based on a fifteen year study period (1993 – 2007) and on a separate analysis for five groups of countries (EU (27), EE (15), Eurozone, the Mediterranean countries, new members-states of the E.U.) the influence of 30 macroeconomic, social and demographic factors has been captured in the convergence process of the twelve product categories that compose the consumption pattern. The theoretical analysis shows the constituent elements of two approaches in the context of consumption convergence: the "genetic” and the "acquired". The empirical assessment is based on six indicators and three econometric models for each group of countries and product categories. The central point of this research is to highlight the influence of the control variables under the convergence process of the consumption pattern. The time period is split in two sub-periods (1993-1999 and 2000-2007) for the examination of the convergence differentiation level, through the use of an appropriate dummy variable. The relevant estimates show that the consumption pattern has converged at least in the majority of the goods, but its intensity has depended on the time period, the group of countries and the category of goods. This convergence process was significantly more pronounced in the first time period (1993-1999), while in the second period (2000-2007) this phenomenon showed signs of weakening, which is probably due to the fact that much of the consumer pattern variation has been corrected during the first period. The convergence was clearly more pronounced in the new members - states and less in the eurozone and the EU (15), while it was more common in the “cohabitation” goods and less in the “living” goods. In this framework the effect of the endogenous parameters (income, household characteristics) has accredited a special role to the "genetic approach" to convergence.

Η παρούσα έρευνα μελετά την εξέλιξη του καταναλωτικού προτύπου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό το πρίσμα του ελέγχου της υπόθεσης περί σύγκλισης του προτύπου αυτού στα κράτη – μέλη της Ένωσης. Με περίοδο μελέτης τη δεκαπενταετία 1993 – 2007 και διαχωρισμό της ανάλυσης σε πέντε ομάδες χωρών (Ε.Ε. (27), Ε.Ε. (15), ευρωζώνη, μεσογειακές χώρες, νέα μέλη της ένωσης) αποτυπώνεται η επιρροή 30 μακροοικονομικών, κοινωνικών, και δημογραφικών παραγόντων στη διαδικασία σύγκλισης των δώδεκα κατηγοριών προϊόντων που συνθέτουν το καταναλωτικό πρότυπο. Η θεωρητική ανάλυση που προηγείται αναδεικνύει τη στοιχειοθέτηση δύο προσεγγίσεων ως προς το πλαίσιο σύγκλισης της κατανάλωσης: τη «γενετική προσέγγιση» και την «επίκτητη». Η εμπειρική διερεύνηση στηρίζεται στην εκτίμηση έξι δεικτών και τριών οικονομετρικών υποδειγμάτων για κάθε ομάδα χωρών και κατηγορία προϊόντων. Κεντρικό σημείο αποτελεί η ανάδειξη της επίδρασης των υπό εξέταση μεταβλητών στη διαδικασία σύγκλισης ή απόκλισης του καταναλωτικού προτύπου. Παράλληλα πραγματοποιείται διαχωρισμός της χρονικής περιόδου σε δύο υποπεριόδους (1993-1999 και 2000-2007) για την εξέταση της υπόθεσης αν η σύγκλιση διαφοροποιείται και σε ποιο βαθμό με τη χρήση κατάλληλης ψευδομεταβλητής. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι το καταναλωτικό πρότυπο εμφάνισε σύγκλιση, τουλάχιστον στην πλειοψηφία των αγαθών, με διαφορετική ένταση ανάλογα με τη χρονική περίοδο μελέτης, την ομάδα χωρών και την κατηγορία αγαθών. Αυτή η διαφοροποίηση στη σύγκλιση ήταν σαφώς πιο έντονη στην πρώτη υπό εξέταση περίοδο (1993-1999), ενώ κατά τη δεύτερη περίοδο (2000-2007) εμφάνισε σημεία εξασθένισης, η οποία πιθανόν να οφείλεται στο γεγονός ότι μεγάλο μέρος των καταναλωτικών αποκλίσεων διορθώθηκε στην πρώτη περίοδο. Η σύγκλιση καταγράφεται εντονότερη στα νέα μέλη και λιγότερο στην ευρωζώνη και στην Ε.Ε. (15), και αφορούσε περισσότερο τα αγαθά «συμβίωσης» και λιγότερο τα αγαθά «διαβίωσης». Στο πλαίσιο αυτό αναδείχθηκε η επίδραση των ενδογενών παραμέτρων (εισόδημα, χαρακτηριστικά νοικοκυριών) προσδίδοντας ένα ειδικό ρόλο στη «γενετική προσέγγιση» της σύγκλισης.