Κλινικά, επιδημιολογικά, παθολογοανατομικά και ανοσοϊστοχημικά χαρακτηριστικά του σαρκώματος Kaposi σε Έλληνες ασθενείς

Abstract

The purpose of the present thesis was to investigate clinical, epidemiological, pathological andimmunohistochemical characteristics of Kaposi’s sarcoma (KS) in a Greek cohort. This was aretrospective study from the A’ department of Pathology involving a total of 67 KS patients. 23 skinbiopsy specimens from patients with HIV-related KS (HIV-KS), 16 from patients withMediterranean KS (MKS) and 28 from patients with immunosuppresion-related KS (IS-KS). KS isa vascylar tumor of the skin that may also affect solid organs. Kaposi's sarcoma is also reported inthe international literature as Kaposi's sarcoma-associated herpesvirus (KSHV). The known causeof KS is herpesvirus HHV8.HHV-8 is the eighth human Herpes virus (HHV) that was identified. Most HHV can causevarious diseases in immunocompetent hostis as a result, either in the activation of latent herpesinfection or because of the proliferation of the cells, in which the virus lays. The HHV-8 andEbstein-Bar virus (EBV) belongs to the group of herpes viruses that can cause malignancies such aslymphoproliferative disorders, lymphomas in humans and animals.This was a retrospective study involving a total of 67 KS patients. 23 skin biopsy specimensfrom patients with HIV-related KS (HIV-KS), 16 from patients with Mediterranean KS (MKS) and28 from patients with immunosuppresion-related KS (IS-KS) were randomly retrieved from thearchives of the Histopathology Division, Athens School of Medicine. All samples were received bylesions of the legs. We also study skin biopsies from 18 heathy volunteers, from our medical stuffafter their consent, as a negative control group.Patients’ characteristics:First group: AIDS-KS were males (males/females, 23/0) and average age 45 years (range 32-72 years).M-KS group were 16 patients, 12 male and 2 female (males/females 16/2) and average age 68years (range 56-82 years).The third group was 28 patients with IS-KS, 23 males and 5 females (males/females 23/5) andaverage age 46 years (range 23-63 years) 91 patients with AIDS- non KS composed the fourth group, 77 were males and 14 werefemales (males/females, 77/14) and median age 39 years (range 22-73). Patients were selectedrandomly from the population being monitored overseas HIV Department of Pathophysiology ofLaiko General Hospital from Mai 2004 to June 2005. HIV (+) patients with no history of KS hadalso no predisposing factors for neuropathy as they entered the study (medicine, diabetes melitus,injury, lack of vitamin B12). All patients gave their consent before entering the study.The control group consisted of 18 healthy volunteers 16 males and 2 females (males/females16/2) and average age 42 years (range 17-72 years).Immunohistochemical staining was then performed manually using PGP 9.5 polyclonalantibody marker (Ultraclone, Isle of Wight, UK) with respect to the manufacturer’srecommendations for antigen retrieval. 8 sections for each specimen were examined, forintraepidermal nerve fiber density, by an independent, blinded pathologist using the “ocular”method under light microscopy x40 magnification. For the calculation of the number of nerve fiberspenetrating the dermal-epidermal junction, we followed the method described and developed in ourdepartment. For each patient the final value that entered the analysis was the mean value of the 8specimens. The intraepidermal nerve fiber density was expressed as number of nerve fibers seen topenetrate the dermal-epidermal junction/mm of epidermis (penetrating). Nerve fiber density in thedermis Spinous-granular (up) and basal layers (down) were also recorded as number of nervefibers/mm2.The appearance of Kaposi's sarcoma was more frequent in men patients; 60 were males (23with HIV-KS, 14 with Mediterranean KS and 23 with IS-KS) and 7 females (2 with MKS and 5with IS-KS). In the control group there were 4 females and 14 males. The average age of the HIVKSpatients was 45 years (range 32 – 72 years), of the MKS patients 68 years (range 56 – 82 years)and of the IS-KS patients 46 years (range 23 – 63 years). The overall KS population average agewas 48 years (range 23 – 82 years). The average age of the controls was 42 years (range 17 – 72years) and of the AIDS-non KS patients was 39 years (range 22-73 years).Comparison of nerve fiber density in the spinous-granular layer of the epidermis between thethree KS groups did not differ significantly; all KS groups and HIV nonKS group had significantlylower nerve fibers in the spinous-granular layer compared to controls (p<0.001 for all comparisons).Compared to HIV nonKS patients, HIV-KS group (p=0.003) as well as MKS and IS-KS groups(p=0.007) had significantly lower fibers in the granular layer.In the basal layer comparisons between the three KS groups were not statistically significant;HIV-KS (p=0.015), IS-KS (p=0.01), and HIV nonKS (p<0.001) groups had significantly lowernerve fibers in the basal layer of the epidermis compared to controls, whereas MKS group did not(p=0.09). Compared to HIV nonKS patients, those with HIV-KS had significantly lower nervefibers in the basal layer of the epidermis (p=0.004), and those with MKS and IS-KS had alsosignificantly lower fibers (p=0.007).The mean value in the HIV-KS was significantly lower compared to the MKS (p<0.001), theIS-KS (p=0.001), and the control group (p<0.001). The penetrating nerve fibers between the MKSand IS-KS groups were not statistically significant, whereas both groups had significantly lowerfibers compared to the control group (p<0.001 for both comparisons). Compared to HIV nonKSgroup, those with HIV-KS had significantly lower (p<0.001) fibers, whereas those with MKS andIS-KS did not (p=0.09). HIV nonKS had also significantly lower fibers compared to controls(p<0.001).The HIV virus appears from the foregoing that it is not the only one capable of causing areduction of these nerve fibers but also HHV-8, which, to our knowledge, was mentioned for thefirst time in bibliography.

Σκοπός της εργασίας ήταν η κλινική, επιδημιολογική, παθολογοανατομική καιανοσοΪστοχημική μελέτη του Σαρκώματος Kaposi σε έλληνες ασθενείς. Πρόκειται για μιααναδρομική μελέτη από το Α’ Eργαστηρίου Παθολογικής Ανατομικής, από όπου συγκεντρώθηκανκαι μελετήθηκαν βιοψίες δέρματος με σάρκωμα Kaposi. Το Σάρκωμα Kaposi (ΚΣ) είναι ένακακόηθες νεόπλασμα του δέρματος που μπορεί να προσβάλει και τα εσωτερικά όργανα. Στη διεθνήβιβλιογραφία αναφαίρεται και ως Σάρκωμα Kaposi σχετιζόμενο με τον ερπητοϊό (KSHV) επειδήπροκαλείται από τον ερπητοϊό HHV8.Ο HHV-8 ήταν ο όγδοος ερπητοϊός του ανθρώπου που ταυτοποιήθηκε. Οι περισσότεροιανθρώπινοι ερπητοϊοί προκαλούν νοσήματα σε ανοσοεπαρκείς ξενιστές, σαν αποτέλεσμα είτε τηςενεργοποίησης της λανθάνουσας ερπητικής λοίμωξης, είτε λόγω του πολλαπλασιασμού τωνκυττάρων στα οποία βρίσκεται ο ιός. Ο HHV-8 και ο Ebstein-Bar virus (EBV) ανήκουν στηνομάδα των ερπητοϊών που μπορούν να προκαλέσουν κακοήθειες όπως λεμφοϋπερπλαστικέςδιαταραχές και λεμφώματα σε ανθρώπους και ζώα.Πρόκειται για μια αναδρομική μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Α EργαστηρίουΠαθολογικής Ανατομικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών όπου συγκεντρώθηκανκαι μελετήθηκαν εξήντα επτά (67) βιοψίες δέρματος με σάρκωμα Kaposi. Οι εικοσιτρείςπεριπτώσεις (23) αφορούν ασθενείς με νόσο HIV-ΚΣ ως πρωτοδιάγνωση, δεκαέξη (16)ηλικιωμένους με Κλασσικό Σάρκωμα Kaposi και είκοσι οκτώ (28) ασθενείς με ανοσοκαταστολήπου εμφάνισαν Ιατρογενές ΚΣ. Όλα τα δείγματα είχαν λειφθεί από βλάβες των κάτω άκρων. Στημελέτη αυτή χρησιμοποιήσαμε και βιοπτικό υλικό από 18 υγειείς εθελοντές του προσωπικού, μετάαπό τη συγκατάθεση τους σαν negative control group.Αναλυτικά:Η πρώτη ομάδα των ασθενών με AIDS-ΚΣ αποτελείται αποκλειστικά από άνδρες ασθενείς(φύλο: άνδρες/γυναίκες 23/0) με μέσο όρο ηλικίας τα 45 έτη (από 32 έως72).Η ομάδα των ασθενών με Κλασσικό-Μεσογειακό ΚΣ αποτελείται από 16 ασθενείς, 12 άνδρεςκαι 2 γυναίκες ( φύλο: άνδρες/γυναίκες 12/2) και μέσο όρο ηλικίας τα 68 έτη ( από 56 έως 82).Η τρίτη ομάδα αποτελείται από 28 ασθενείς με Σάρκωμα Kaposi – ανοσοκαταστολή, 23άνδρες και 5 γυναίκες (φύλο: άνδρες/γυναίκες 23/5) και μέσος όρος ηλικίας τα 46 έτη (από 23 έως63).Η τέταρτη ομάδα απότελείται από 91 AIDS- non ΚΣ ασθενείς. Από αυτούς, οι 77 ήταν άνδρεςκαι οι 14 γυναίκες (φύλο: άνδρες/γυναίκες 77/14) και ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 39 έτη (από 22έως 73). Οι ασθενείς επιλέγησαν τυχαία από τον πληθυσμό που παρακολουθείται στο εξωτερικόHIV ιατρείο της κληνικής της Παθολογικής Φυσιολογίας του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Λαϊκό» από τον Μάιο 2004 έως τον Ιούνιο του 2005. Οι προϋποθέσεις για την είσοδο στην μελέτηήταν η απούσια προδιαθεσικών παραγόντων για νευροπάθεια (φάρμακα, σακχαρώδης διαβήτης,διατροφικές ανεπάρκειες π.χ. έλλειψη Β12, τραυματισμοί). Όλοι οι ασθενείς έδωσαν συγκατάθεσηπριν την είσοδο τους στην μελέτη.Η ομάδα σύγκρισης αποτελείται από 18 εθελοντές 16 άνδρες και 2 γυναίκες (φύλο:άνδρες/γυναίκες 16/2) και μέσος όρος ηλικίας τα 42 έτη (από 17 έως 72).Η μέτρηση των θετικών νευρικών ινών και των απολήξεων τους έγινε με πολυκλωνικόαντίσωμα κουνελιού για το PGP 9.5 (protein gene product 9.5, σε φυσιολογικό ορό χοίρου) καιπραγματοποιήθικε με λογισμικό (Counter version 1.3) που έχει αναπτυχθεί στο Α εργαστηρίουΠαθολογικής Ανατομικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεγέθυνση x40.Αναλυτικά από κάθε παρασκεύασμα μετρήθηκαν οι νευρικές απολήξεις της επιδερμίδας ωςαπόλυτος αριθμός (νευρικές ίνες/mm2 ), της βασικής στοιβάδας της επιδερμίδας (νευρικές ίνες/mm2) και οι νευρικές ίνες που εισχωρούν στην δερμοεπιδερμική στοιβάδα από το χόριο (νευρικέςίνες/mm2).Από τα ευρήματά μας προκύπτει πως όσον αφορά το φύλο και στις τρείς ομάδες η εμφάνισητου σαρκώματος Kaposi ήταν συχνότερη στους άνδρες. Συνολικά από 67 ασθενείς με σάρκωμαKaposi οι 60 ήταν άνδρες και οι 7 ήταν γυναίκες (άνδρες/ γυναίκες: 60/7). Ο μέσος όρος ήλικίας,στην ομάδα των ασθενών με AIDS-ΚΣ είναι τα 45 έτη (από 32 έως 72), στην ομάδα των ασθενώνμε κλασικό ΚΣ είναι τα 65 έτη (από 56 έως 82) και στην ομάδα των ασθενών με Σάρκωμα Kaposi– ανοσοκαταστολή είναι τα 46 έτη (από 23 έως 63). Ο μέσος όρος ηλικίας των ασθενών AIDSnonΚΣ είναι τα 39 έτη (από 22 έως 73).Η μελέτη των νευρικών ινών που βρίσκονται στην επιδερμίδα δείχνουν πως η σύγκριση τωννευρικών ινών τις επιδερμίδας των τριών ΚΣ ομάδων δεν αναδεικνύει στατιστικά σημαντικήδιαφορά, όλες όμως οι ομάδες ΚΣ καθώς και η ομάδα των AIDS-non ΚΣ παρουσιάζουν λιγότερεςεπιδερμιδικές νευρικές ίνες συγκριτικά με την control group (p<0.001). Από την σύγκριση μεταξύτων AIDS-non ΚΣ και των τριών ΚΣ ομάδων προκύπτει ότι οι ομάδες των ασθενών με ΚΣ έχουνλιγότερες νευρικές ίνες στην επιδερμίδα (AIDS-ΚΣ/ AIDS-non ΚΣ: p=0.003, M-KΣ/ AIDS-nonΚΣ:p=0.007, I-KΣ/ AIDS-non ΚΣ :p=0.007).Η μέτρηση των νευρικών ινών της βασικής στοιβάδας μεταξύ των τριών ομάδων ΚΣ δεναναδυκνύει στατιστικά σημαντικές διαφορές. Οι ομάδες AIDS-ΚΣ, Ι-ΚΣ και AIDS-non ΚΣσυγκρινόμενες με την ομάδα control εμφανίζουν λιγότερες νευρικές ίνες στη βασική στοιβάδα(AIDS-ΚΣ: p=0.015, Ι-ΚΣ: p=0.01 και AIDS-non ΚΣ: p<0.001), κάτι που δεν διαπιστώθηκε στηνμελέτη της ομάδας των Μ-ΚΣ και την ομάδα των control (p=0.09). Οι νευρικές ίνες της βασικήςστοιβάδας των τριών ΚΣ ομάδων συγκρήθηκαν και με την ομάδα AIDS-non ΚΣ καιδιαπιστώθηκαν σημαντικά λιγότερες νευρικές ίνες (AIDS-ΚΣ: p=0.004, Μ-ΚΣ και Ι-ΚΣ: p=0.007).Οι νευρικές ίνες που εισχωρούν στην επιδερμίδα είχαν στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύτων τριών ομάδων αλλά και με τις δύο όμάδες σύγκρισης δηλ. control group και AIDS-non ΚΣ. Ηστατιστική σύγκριση των νευρικών ινών που εισχωρούν στη δερμοεπιδερμιδική στοιβάδα δείχνειότι είναι περισσότερες στα παρασκευάσματα των ασθενών με κλασικό Kaposi`s sarcoma σε σχέσημε τα παρασκευάσματα ασθενών με AIDS-ΚΣ (p<0.001). Παρόμοια είναι και τα αποτελέσματαμεταξύ των ασθενών με Ι-ΚΣ και AIDS-ΚΣ (p=0.001). Οι νευρικές ίνες μεταξύ των M-ΚΣ και I-ΚΣ δεν δείχνει σημαντική στατιστική διαφορά (p=0.09), ενώ μεταξύ AIDS-non ΚΣ και AIDS-ΚΣδείχνει στατιστικά συμαντική μείωση των νευρικών ινών των ασθενών με AIDS-ΚΣ (p<0.001).Όλες οι ομάδες έχουν στατιστικά σημαντική μείωση των νευρικών ινών σε σύγκριση με την ομάδατων control (p<0.001).Ο ιός HIV φαίνεται από τα παραπάνω ότι δεν είναι ο μόνος που μπορεί να προκαλέσει μείωσηαυτών των νευρικών ινών αλλά και ο HHV-8 εύρημα που για πρώτη φορά αναφέρεται στηβιβλιογραφία.