Άμεσες ξένες επενδύσεις, μεταφορά τεχνολογίας και διανοητική ιδιοκτησία: η περίπτωση της Ελλάδος

Abstract

Foreign direct investment continues to expand rapidly, enlarging the role of international production in the world economy. This expansion in business activity reflects trade and investment liberalization in many countries. The location decisions on foreign direct investment depend on a country's broader set of factors such as market openness and deregulation, competition regimes, development policies and intellectual property rights that influence not only foreign direct investment, international trade but also the transfer of technology. Patents are one form of the exclusive intellectual property rights conferred by the state in order to promote science and technology. International technology transfer comes through three channels, foreign direct investments, joint ventures and licensing. The increase of international technological diffusion has enhanced the importance of intellectual property rights and particularly of patents. This PhD dissertation aims at providing evidence linking the patent protection to technology transfer and inward foreign direct investment in different industry sectors in Greece. Strengthening Greece's intellectual property rights regime is seen as a prerequisite for the attraction of foreign multinationals to transfer technology, increasing the growth and the innovative activity. The dissertation also examines the role of other factors in attracting foreign direct investment as the market openness, country risks etc. A proper understanding of the above relationship will help firms and government to create appropriate intellectual property policy in order to encourage the growth and expansion of foreign direct investments in Greece. In order to construct a theoretical model explaining the relationship between FDI and intellectual property rights the international bibliography has been reviewed. Primary and secondary data have been collected from the Bank of Greece, which have been used for the empirical accession of the model. Also have been utilised the statistical method of ANOVA, Sheffe post and Kruskal-Wallis. The analysis indicates that FDI mode of entry in Greece is affected by the technology employed in the sectors. It seems, that foreign direct investments in high technology sectors enter through majority owned subsidiaries and that complies with international and empirical evidence. In low technology sector FDI also seems to enter mainly through majority owned subsidiaries. Although this seems to be a paradox it may be explained by the low intellectual property rights score and the high perception of corruption in Greece. Technology in these sectors are standardized but easy to imitated and the low level of protection of intellectual property rights increases the danger of third parties imitate the technology transfer. Therefore, foreign companies chose to protect the technology transfer by majority owned subsidiaries. FDI in medium technology sectors is also current out through majority owned subsidiaries although this seems to be less probable to happen compared with the entry mode in low technology sectors.

Στην μελέτη αυτή διερευνάται η σχέση που υπάρχει μεταξύ της διανοητικής ιδιοκτησίας, της μεταφοράς τεχνολογίας και των άμεσων ξένων επενδύσεων, δηλαδή, με ποιoν τρόπο η μεταφορά τεχνολογίας επηρεάζεται από τον βαθμό προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας μίας χώρας, και κατά πόσο ο βαθμός προστασίας του ελληνικού συστήματος προστασίας των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, προσελκύει άμεσες ξένες επενδύσεις που δραστηριοποιούνται σε κλάδους χαμηλής, μεσαίας και υψηλής τεχνολογίας. Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας είναι η παρουσίαση των οικονομικών προεκτάσεων της διανοητικής ιδιοκτησίας, ενός κατεξοχήν νομικού θέματος. Η συσχέτιση της με τις άμεσες ξένες επενδύσεις, και τη μεταφορά τεχνολογίας, είναι ένα ζήτημα που δεν έχει σχολιαστεί επαρκώς μέχρι τώρα στον Ελληνικό χώρο. Κατ' αρχάς, η παρούσα διδακτορική διατριβή αναδεικνύει την διανοητική ιδιοκτησία ως έναν κρίσιμο παράγοντα των άμεσων ξένων επενδύσεων, και τη σχέση της με τη μεταφορά τεχνολογίας, μέσω της κριτικής ανάλυσης της διεθνούς βιβλιογραφίας (θεωρητικής και εμπειρικής). Με αυτόν τον τρόπο καταδεικνύεται η σπουδαιότητα της στην οικονομική ανάπτυξη μίας χώρας. Συγκεκριμένα για την Ελλάδα «φωτίζονται» οι αδυναμίες του ρυθμιστικού πλαισίου της προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας, και φαίνεται η επιτακτική ανάγκη της σύντομης αναβάθμισης του. Προκειμένου να διερευνηθούν τα παραπάνω θέματα, σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε μεθοδολογία που περιλαμβάνει διεθνή βιβλιογραφική επισκόπηση, συλλογή πρωτογενών και δευτερογενών δεδομένων, τα οποία επεξεργάστηκαν αφενός, με ποιοτική μέθοδο έρευνας, και αφετέρου, με τη στατιστική μέθοδο Ανάλυσης Διασποράς (ANOVA) και μη παραμετρικών ελέγχων Scheffe post και των Kruskal-Wallis. Από την έρευνα αυτή προέκυψαν τα ακόλουθα συμπεράσματα: Ο βαθμός προστασίας της Διανοητικής Ιδιοκτησίας στην Ελλάδα, με βάση το μοντέλο μέτρησης των Ginarte και Park, είναι αρκετά χαμηλός, και η αποτελεσματικότητα του ανεπαρκής, λόγω της αυξημένης διαφθοράς πουυπάρχει στην χώρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, οι ξένες επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας ναεισέρχονται στην Ελλάδα με πλειοψηφικής συμμετοχής θυγατρικές εταιρείες (γεγονός που συνάδει με τα πορίσματα της διεθνούς βιβλιογραφίας). Οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις στην Ελλάδα εισέρχονται σε κλάδους χαμηλής τεχνολογίας με πλειοψηφική συμμετοχή, ενώ σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία θα αναμένονταν να εισέρχονται με licensing ή κοινοπραξίες. Οι επιχειρήσεις μεσαίας τεχνολογίας εισέρχονται στην Ελλάδα, ομοίως, μέσω της ίδρυσης θυγατρικών επιχειρήσεων. Η πιθανότητα όμως εισόδου μέσω αυτού του τρόπου, φαίνεται ότι είναι μικρότερη, συγκριτικά με την πιθανότητα που έχει αυτός ο τρόπος εισόδου στους κλάδους χαμηλής τεχνολογίας. Και στις δύο πάντως περιπτώσεις (μεσαίας και χαμηλής τεχνολογίας), η εξήγηση πιθανόν να προέρχεται από τον χαμηλό δείκτη προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας αλλά και τα υψηλά ποσοστά διαφθοράς στην Ελλάδα.