Από την πλευρά των αγοριών: μια μελέτη για την δόμηση του ανδρισμού στην εφηβεία

Abstract

The present research project focuses on the study of teenage masculinities. More specifically it aims at exploring the various discursive ways through which boys, senior pupils in junior high-schools, construct and negotiate their gender identities. Methodologically, the research draws on the basic premises of critical discursive psychology, which ascribes a central role to language and its functions and relates them to any given socio-historic framework. Data were drawn from 11 boy-consisted focus groups, in which the participants were 60 boys aged 14-16 years old. Research results show how these young boys, when talking, activate specific interpretative repertoires that bring to light hegemonic features of masculinity and assert the differentiation between genders. A basic characteristic of these particular repertoires is their reliance on the prevaliling social and cultural values and beliefs regarding gender identities and gender relations. The participants’ main goal is to maintain, through their discursive positioning, the gender boundaries, to differentiate themselves from anything that could be possibly related to femininity and to ensure a safe place among the gender hierarchy system. These findings are discussed with regard to the possible ways they could facilitate the advance of the relevant research, as well as to the ways they could be utilized by mental health professionals and educators in the school setting.

Η παρούσα έρευνα επικεντρώνεται στη μελέτη των εφηβικών ανδρικών ταυτοτήτων φύλου. Συγκεκριμένα, αποσκοπεί στη διερεύνηση των πολλαπλών τρόπων με τους οποίους αγόρια, τελειόφοιτα Γυμνασίου, κατασκευάζουν και διαπραγματεύονται, μέσα από το λόγο, ποικίλες μορφές ανδρικής ταυτότητας. Μεθοδολικά, η μελέτη στηρίζεται στις βασικές αρχές της κριτικής λογοψυχολογίας, η οποία θέτει τη γλώσσα και τις λειτουργίες της σε πρώτο πλάνο, συνδέοντάς τες με το εκάστοτε κοινωνικο-ιστορικό πλαίσιο στο οποίο λαμβάνουν χώρα. Η διαδικασία συλλογής των δεδομένων περιελάμβανε τη διεξαγωγή 11 ομάδων εστίασης, στις οποίες συμμετείχαν 60 αγόρια ηλικίας 14-16 ετών. Η ανάλυση ανέδειξε την έντονη ενεργοποίηση, από πλευράς αγοριών, συγκεκριμένων ερμηνευτικών ρεπερτορίων που αναδεικνύουν ηγεμονικά χαρακτηριστικά του ανδρισμού και διακηρύσσουν την έμφυλη διαφοροποίηση. Χαρακτηριστικό των ερμηνευτικών αυτών ρεπερτορίων είναι το ότι στηρίζονται και αναπαράγουν, σε σημαντικό βαθμό, τις κοινωνικά και πολιτισμικά κυρίαρχες θεωρήσεις για τις έμφυλες ταυτότητες και τις έμφυλες σχέσεις. Βασική επιδίωξη των εφήβων, μέσα από τις τοποθετήσεις τους, είναι να διατηρήσουν τα έμφυλα όρια, να διαφοροποιήσουν τους εαυτούς τους απ’ οτιδήποτε μπορεί να συνδέεται με τη θηλυκότητα και να διασφαλίσουν μια ασφαλή θέση στην έμφυλη ιεραρχία. Τα ευρήματα αυτά συζητώνται σε σχέση με το πώς μπορεί να τροφοδοτήσουν τη σχετική έρευνα αλλά και το πώς μπορεί να αξιοποιηθούν από επαγγελματίες ψυχικής υγείας και εκπαιδευτικούς στο χώρο του σχολείου.