Η ιδεολογική ερμηνεία της εμπειρίας του χώρου στη λογοτεχνία της γενιάς του '30: από το χώρο της αφήγησης στην αφήγηση του χώρου

Abstract

The dissertation refers to the discourse analysis of three novels of the generation of thirties: "Argo" by G. Theotokas, "Violet City" by A. Terzakis and the "Great Chimera" by M. Karagatsis. It's about an effort whose aim is to analyse the above myth-making narrations in the direction of the representation of space in these narrations. More specifically, it's about the detection of those routes (courses), where the ideological interpretation of the experience of space can be an analytical instrument so as to detect elements of nationalistic discourse in the narrations above, the thematic of which, as it seems at least in the beginning, has nothing to do with some specific discourse about the nation. The method we followed in the analysis of the three novels is based on the discourse analysis as it's carried out by Κ it's carried out (developed) by Kyrkos Doxiadis in his latest book, entitled "Discourse Analysis" Social - Philosophical grounding. Therefore, four axes are suggested for the analysis: the axis of objects, which refers to the examination of the relations between discourse and beyond discourse, the axis of enuntiative moods, which refers to the examination of the relations between discourse itself (internal conditions) as well as the material conditions of discourse production (external conditions), the axis of concepts, which refers to the examination of the relations between discourse and the other discourses, and finally the axis of thematic referring to the examination of the relation between discourse and power. The outcome of the suggested discourse analysis is that through the analytical instrument of space, we can indeed, discern in the above-mentioned novels conditions reproducing a nationalistic discourse, since the latter is linked, on the one hand, to an ancestor worship, through an unchangeable in time eternal space and, on the other, through its likeness (resemblance) to the ideology of the family, as the metaphor of the nation. If, indeed. In the above axes space can be a distinctive, under analysis element, we could talk about a localized discourse analysis, which refers to the representation of space in the under analysis works. This effort is founded on the emergence itself and the advancement imposition of space as one of the fundamental elements of the ideology of the three novels. It's about the ideological mobilization of space and landscape and, through it, of the hypostatisation of the idea of nation.

Η διατριβή αφορά στην ανάλυση λόγου τριών μυθιστορημάτων της γενιάς του '30: Της Αργώς του Γ. Θεοτοκά, της Μενεξεδένιας Πολιτείας του Α. Τερζάκη και της Μεγάλης Χίμαιρας του Μ. Καραγάτση. Πρόκειται για μια προσπάθεια που έχει ως στόχο την ανάλυση των παραπάνω μυθοπλαστικών αφηγήσεων προς την κατεύθυνση της αναπαράστασης του χώρου στις αφηγήσεις αυτές. Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για την ανίχνευση των διαδρομών εκείνων όπου η ιδεολογική ερμηνεία της εμπειρίας του χώρου μπορεί να αποτελέσει ένα αναλυτικό εργαλείο προκειμένου να εντοπιστούν στοιχεία εθνικιστικού λόγου στις παραπάνω αφηγήσεις, η θεματική των οποίων, όπως αρχικά τουλάχιστον διαφαίνεται, δεν έχει καμία σχέση με κάποιο συγκεκριμένο λόγο για το έθνος. Η μέθοδος που ακολουθήσαμε για την ανάλυση της Μεγάλης Χίμαιρας, της Αργώς και της Μενεξεδένιας Πολιτείας βασίστηκε στην ανάλυση λόγου έτσι όπως αναπτύσσεται στο τελευταίο βιβλίο του Κύρκου Δοξιάδη με τίτλο: Ανάλυση Λόγου. Κοινωνικο-φιλοσοφική θεμελίωση. Έτσι, για την ανάλυση, προτείνονται τέσσερις άξονες ο άξονας των αντικειμένων που αφορά στη διερεύνηση των σχέσεων του λόγου με τα εκτός λόγου, ο άξονας των τρόπων εκφοράς που αφορά στη διερεύνηση των σχέσεων του λόγου με τον εαυτό του (εσωτερικές συνθήκες) καθώς και τις υλικές συνθήκες παράγωγης του λόγου (εξωτερικές συνθήκες), ο άξονας των εννοιών που άφορα στη διερεύνηση των σχέσεων του λόγου με τους άλλους λόγους και τέλος ο άξονας των θεματικών που αφορά στη διερεύνηση των σχέσεων του λόγου με την εξουσία. Το αποτέλεσμα της προτεινόμενης ανάλυσης λόγου είναι ότι, με το αναλυτικό εργαλείο του χώρου, μπορούμε πράγματι στα παραπάνω μυθιστορήματα να διακρίνουμε συνθήκες αναπαραγωγής ενός εθνικιστικού λόγου, καθώς ο τελευταίος συνδέεται αφενός με μια προγονολατρία μέσω ενός αμετάβλητου στο χρόνο αιώνιου τόπου και αφετέρου μέσω της ομοιότητάς του με την ιδεολογία της οικογένειας ως η μεταφορά του έθνους. Αν πράγματι στους παραπάνω άξονες ο χώρος μπορεί να αποτελέσει ένα διακριτό προς ανάλυση στοιχείο, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια εντοπισμένη ανάλυση λόγου που αφορά στην αναπαράσταση του τόπου στα υπό ανάλυση έργα. Και η προσπάθεια αυτή θεμελιώνεται με την ίδια την ανάδυση και την ανάδειξη του τόπου ως ένα από τα συστατικά στοιχεία της ιδεολογίας των τριών μυθιστορημάτων. Πρόκειται, για την ιδεολογική επιστράτευση του τόπου και του τοπίου και μέσω αυτής, της υποστασιοποίησης της ιδέας του έθνους.