Κοινωνική αποδοχή και ηθική σκέψη: Κοινωνιομετρική έρευνα μαθητών Β' και Γ' Γυμνασίου

Abstract

The first part of this thesis, includes a presentation of the concept of social acceptance and of the factors that seem to contribute to its formation. Futhermore, the theoretical review discusses the concept of morality and presents the most basic points and principles of the Kohlberg theoretical model. In the second part the overall survey data are presented. The main purpose of the current study was to investigate the correlation between social acceptance and moral thinking among teenage students of B and C high school classes, of public schools in Athens. Social acceptance of each student was assessed using the sociometric technique and it was expressed with the variable of sociometric status. The level of moral thinking was assessed using the Moral Judgment Test and it was expressed with the variable of moral judgment capacity. The whole sample that participated in this research were 695 adolescents (354 boys and 341 girls), with a mean age of 14.5 years. Results showed that adolescents in the third grade achieved better scores in Moral Judgment Test than their peers in second grade. Likewise girls seemed to score higher in Moral Judgment Test compared to boys. More specifically, correlations (Pearson Correlation) between the two main variables, were stronger for examinees of high school class C, compared to high school class B, and for boys over girls. These findings highlight the positive contribution moral thinking can have in the interpersonal relationships of adolescents and the enhancement of their social acceptance from the peer group. Future studies should further examine the nature of the relationship and the causal mechanisms between social acceptance and moral thinking. If the current findings are verified, then the implementation of moral education programs in school schedules could be a first positive step towards improving the social acceptance of adolescents within their peer group.

Στο πρώτο μέρος της εργασίας, θεωρητικό, αναπτύσσεται η έννοια της κοινωνικής αποδοχής, με ιδιαίτερη αναφορά στους παράγοντες που τη διαμορφώνουν, και στη συνέχεια η έννοια της ηθικής και περιγράφονται τα βασικά σημεία της γνωστικής-εξελικτικής προσέγγισης της ηθικής ανάπτυξης (μοντέλο ηθικής ανάπτυξης Kohlberg). Στο δεύτερο μέρος, ερευνητικό, παρατίθενται τα δεδομένα της έρευνας, που αφορούν στη συσχέτιση κοινωνικής αποδοχής και ηθικής σκέψης των εφήβων – μαθητών και μαθητριών της Β΄ και Γ΄ τάξης γυμνασίου. Η κοινωνική αποδοχή αξιολογήθηκε με την κοινωνιομετρική τεχνική και εκφράστηκε με τη μεταβλητή της κοινωνιομετρικής θέσης κάθε εξεταζόμενου, ενώ το επίπεδο ηθικής σκέψης εκτιμήθηκε με τη χρήση ερωτηματολογίου ηθικής κρίσης (Moral Judgment Test) και εκφράστηκε με τη μεταβλητή της ικανότητας ηθικής κρίσης. Εξετάστηκαν 695 έφηβοι (354 αγόρια και 341 κορίτσια), μέσης ηλικίας 14,5 ετών και αξιολογήθηκαν στατιστικά με συγκρίσεις μεταξύ αγοριών και κοριτσιών, και μαθητών της Β΄ και Γ΄ γυμνασίου. Η έρευνα κατέδειξε ότι οι έφηβοι της Γ΄ τάξης και τα κορίτσια πλεονεκτούν στην αξιολόγηση ηθικής κρίσης (συγκέντρωσαν καλύτερες τιμές) έναντι των συμμαθητών τους της Β΄ τάξης. Ακολούθως υπολογίστηκε ο δείκτης συσχέτισης (Pearson Correlation) μεταξύ των μεταβλητών της έρευνας. Από τη διερεύνηση προέκυψε, ότι οι δύο μεταβλητές παρουσιάζουν χαμηλή θετική συσχέτιση, η οποία καταγράφεται ενισχυμένη στους εξεταζόμενους της Γ΄ γυμνασίου, έναντι εκείνων της Β΄, και στα αγόρια έναντι των κοριτσιών. Από τα ευρήματα της έρευνας καταδεικνύεται η συμβολή της ηθικής σκέψης ως παράγοντα συνδιαμόρφωσης της κοινωνικής αποδοχής των εφήβων και συνάγεται το συμπέρασμα, ότι το πρωτόγνωρο της ενασχόλησης των εφήβων με ηθικά διλήμματα, και η απουσία οποιασδήποτε συστηματικής προσπάθειας παροχής ηθικής αγωγής στο χώρο της εκπαίδευσης, αποτελούν παράγοντες που συνδιαμορφώνουν τη δεδομένη χαμηλή συσχέτιση μεταξύ κοινωνικής αποδοχής και ηθικής σκέψης. Τέλος, υπογραμμίζεται η ανάγκη σχεδιασμού και εφαρμογής προγραμμάτων και η σημασία περαιτέρω ανάπτυξης ερευνητικών προσπαθειών στον τομέα της ηθικής αγωγής των εφήβων.