Η ιστορία της παιδιατρικής αναισθησίας στο διεθνή χώρο και την Ελλάδα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα

Abstract

χειρουργική συγγενών ανωμαλιών, καρδιοχειρουργική, μεταμόσχευση οργάνων, χειρουργική των εμβρύων) και η ιστορική εξέλιξη των προδιαγραφών (standards) που χαρακτηρίζουν την λειτουργία της Αίθουσας Ανάνηψης, την Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση και την Περιεγχειρητική Παρακολούθηση (Monitoring), αποδεικνύοντας την καθοριστικής σημασίας συμβολή της παιδοαναισθησιολογίας στην ανάπτυξη της Επείγουσας και Εντατικής θεραπείας. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην δεκαετία του 1980 που υπήρξε η αφετηρία του μεγάλου ενδιαφέροντος των παιδοαναισθησιολόγων για την έρευνα, την πρόληψη και την σωστή αντιμετώπιση του οξέως μετεγχειρητικού πόνου αλλά και τη θεραπεία του χρόνιου πόνου με μια ποικιλία φαρμακολογικών τεχνικών και ψυχολογικών παρεμβάσεων. Παρουσιάζονται αναλυτικά οι σημαντικότεροι Πρωτοπόροι που έθεσαν τις επιστημονικές βάσεις της Παιδιατρικής Αναισθησίας. Παρουσιάζονται επίσης, ενδεικτικά, οι κυριότεροι σταθμοί παγκόσμια, στην πρόσφατη ανάπτυξη της παιδιατρικής αναισθησίας, επισημαίνοντας τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε, στην πρόοδο της επιστήμης και στην εξέλιξη της ειδικότητας, η ελεύθερη επικοινωνία και η ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των επιστημονικών κοινοτήτων. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην πρόσφατη ιστορία της Αναισθησιολογίας και Παιδιατρικής αναισθησίας και στους πρωτεργάτες της παιδιατρικής αναισθησίας στην Ελλάδα. Αποδεικνύεται ότι παρ' όλες τις δύσκολες συνθήκες, η χώρα μας δεν υστέρησε στην αποδοχή της νέας ειδικότητας και στην παροχή καλύτερης αναισθησιολογικής αντιμετώπισης των παιδιών, μειώνοντας έτσι την νοσηρότητα και προσφέροντας ποιότητα στον τρόπο χορήγησης αναισθησίας στα παιδιά. Σε όλο το κείμενο παρατίθεται φωτογραφικό υλικό με γεγονότα και τους σημαντικότερους Πρωτοπόρους, στην εντυπωσιακή πορεία της επιστημονικής εξέλιξης της Αναισθησιολογίας.Σήμερα η παιδιατρική αναισθησία εδραιώθηκε σαν μια ξεχωριστή ειδικότητα, χαρακτηριζόμενη από αυτονομία ιδρυμάτων και τμημάτων, έχοντας τους δικούς της επιστημονικούς οργανισμούς, καθώς και το δικό της κορμό βιβλιογραφίας.breathing system Ayre T-piece and its modifications, to the modern ventilators, anaesthetic machines and vaporizers. We examine the development in mechanical ventilation and the corresponding technological equipment used perioperatively for the safety of the paediatric patient. We especially refer to important types of anaesthetic equipment that influenced strongly the rapid development of the speciality of Paediatric Anaesthesia. We also explain the important role of Paediatric Anaesthesia in the progress of paediatric surgery (neonatal surgery, surgery of congenital abnormalities, cardio surgery, organ transplantation and fetal surgery) and in the establishmed of the golden standards in paediatric Recovery, Resuscitation and Monitoring.Furthermore, the importance of Paediatric Anaesthesia in the development of Paediatric Emergency and Intensive Care Medicine is highlighted. Since 1980 there was a turn of the Paediatric Anaesthetist Society to research, prevention and the management of acute and chronic pain, based on pharmacological and psychological means and innervations. We are presenting the pioneers, who set the standards of paediatric anaesthesia, resulting in a reduced rate of perioperative morbidity and mortality of children's population. Even more, we present the most recent development of Paediatric Anaesthesia, emphasising on the importance of free communication and the exchange of knowledge, as a result. There is also a special report on the early days of Anaesthesiology and Paediatric Anaesthesia, particularly in Greece, which flourished under the most difficult conditions. We make reference to the Greek pioneers and their efforts to provide high quality anaesthesia to children. Today, Paediatric Anaesthesia is recognised as an independent subspecialty with its own Society and literature.

Στο Πρώτο μέρος περιγράφεται η διανοητική στάση του ανθρώπου από την εποχή της αρχαιότητας, απέναντι στην αντίληψη του πόνου και πορουσιόζονται οι σημαντικότεροι σταθμοί της συνεχούς προσπάθειας για την αντιμετώπιση του, χρησιμοποιώντας αποδείξεις και ενδείξεις από φιλοσοφικά, θρησκευτικά και λογοτεχνικά κείμενα της παγκόσμιας κουλτούρας. Αναφέρονται οι μέθοδοι αντιμετώπισης του πόνου σε διάφορες επώδυνες καταστάσεις, κυρίως με τη χρήση του Mandragora officicarum, της spongia somnifera και του οπίου και παράλληλα φωτίζεται και η εξελικτική πορεία του ατόμου που χορηγεί την αναισθησία, απ' την περίοδο του μυσταγωγού ή μάγου, τους ιερείς και ιατρούς της αρχαιότητας, μέχρι τον πρακτικό ναρκωτή και αργότερα τον επιστήμονα-ερευνητή Αναισθησιολόγο. Γίνεται αναφορά στην ιατρική φιλοσοφία των αρχών του 18ου αιώνα καθώς και στις επιστημονικές, τεχνολογικές εξελίξεις των αρχών του 19ου αιώνα που επηρεάζουν έντονα την εξέλιξη της Αναισθησίας και σηματοδοτούν το επιστημονικό της ξεκίνημα με την πρωτοπόρο μέθοδο της εισπνοής αερίων ή ατμών για επαρκή χειρουργική αναλγησία. Επίσης αναπτύσσονται οι κυριώτεροι σταθμοί της επιστημονικής εξέλιξης της Αναισθησιολογίας μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα και τονίζεται η εξέλιξη της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης μέσα από τον χώρο της πρώιμης ανάπτυξης της Αναισθησιολογίας.Στο Δεύτερο μέρος η ανάπτυξη και η εξέλιξη της ειδικότητας της παιδιατρικής αναισθησίας διακρίνεται σε τέσσερις σημαντικές περιόδους δηλαδή α) του αιώνα των σημαντικών αλλαγών (1840-1940), β) τις δεκαετίες της ραγδαίας ανάπτυξης της μοντέρνας παιδιατρικής αναισθησίας (1940-1960), γ) της εποχής των μη εύφλεκτων αναισθητικών αερίων και της προόδου στην εκπαίδευση (1960-1980) και δ) της περιόδου από το 1980 έως σήμερα που αφορά τους νέους ορίζοντες στα πεδία της τεχνολογικής υποστήριξης και έρευνας και στην μεγάλη εξέλιξη της παιδοαναισθησίας. Παρουσιάζεται η ανάπτυξη όλων των τύπων παιδιατρικής αναισθησίας (εισπνευστικής, ενδοφλέβιας, τοποπεριοχικής) και η τεχνολογική εξέλιξη του ειδικά σχεδιασμένου για παιδιά αναισθησιολογικού εξοπλισμού, απ' την διπλωμένη πετσέτα και την απλή προσωπίδα για την χορήγηση αναισθητικών αερίων με την μέθοδο της ανοικτής σταγόνας, το ιστορικό παιδιατρικό σύστημα Ayre T-piece και τις παραλλαγές του, μέχρι τους πρόσφατους τύπους αναισθησιολογικών μηχανημάτων, αναπνευστήρων, εξαερωτήρων και αναλώσιμου παιδιατρικού υλικού. Εξετάζεται η πρόοδος στην ανάπτυξη της μηχανικής αναπνοής και του απαραίτητου μηχανολογικού εξοπλισμού, τόσο για την διεγχειρητική και μετεγχειρητική υποστήριξη του παιδιατρικού ασθενή όσο και για την ποιοτική, ασφαλή παρακολούθησή του. Ειδική αναφορά γίνεται σε συγκεκριμένους τύπους αναισθησιολογικών μηχανημάτων που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην μετέπειτα ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη στον τομέα αυτό. Αναδεικνύεται η συμβολή της παιδοαναισθησιολογίας στην τεράστια πρόοδο της παιδοχειρουργικής ειδικότητας (νεογνικήχειρουργική συγγενών ανωμαλιών, καρδιοχειρουργική, μεταμόσχευση οργάνων, χειρουργική των εμβρύων) και η ιστορική εξέλιξη των προδιαγραφών (standards) που χαρακτηρίζουν την λειτουργία της Αίθουσας Ανάνηψης, την Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση και την Περιεγχειρητική Παρακολούθηση (Monitoring), αποδεικνύοντας την καθοριστικής σημασίας συμβολή της παιδοαναισθησιολογίας στην ανάπτυξη της Επείγουσας και Εντατικής θεραπείας. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην δεκαετία του 1980 που υπήρξε η αφετηρία του μεγάλου ενδιαφέροντος των παιδοαναισθησιολόγων για την έρευνα, την πρόληψη και την σωστή αντιμετώπιση του οξέως μετεγχειρητικού πόνου αλλά και τη θεραπεία του χρόνιου πόνου με μια ποικιλία φαρμακολογικών τεχνικών και ψυχολογικών παρεμβάσεων. Παρουσιάζονται αναλυτικά οι σημαντικότεροι Πρωτοπόροι που έθεσαν τις επιστημονικές βάσεις της Παιδιατρικής Αναισθησίας. Παρουσιάζονται επίσης, ενδεικτικά, οι κυριότεροι σταθμοί παγκόσμια, στην πρόσφατη ανάπτυξη της παιδιατρικής αναισθησίας, επισημαίνοντας τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε, στην πρόοδο της επιστήμης και στην εξέλιξη της ειδικότητας, η ελεύθερη επικοινωνία και η ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των επιστημονικών κοινοτήτων. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην πρόσφατη ιστορία της Αναισθησιολογίας και Παιδιατρικής αναισθησίας και στους πρωτεργάτες της παιδιατρικής αναισθησίας στην Ελλάδα. Αποδεικνύεται ότι παρ' όλες τις δύσκολες συνθήκες, η χώρα μας δεν υστέρησε στην αποδοχή της νέας ειδικότητας και στην παροχή καλύτερης αναισθησιολογικής αντιμετώπισης των παιδιών, μειώνοντας έτσι την νοσηρότητα και προσφέροντας ποιότητα στον τρόπο χορήγησης αναισθησίας στα παιδιά. Σε όλο το κείμενο παρατίθεται φωτογραφικό υλικό με γεγονότα και τους σημαντικότερους Πρωτοπόρους, στην εντυπωσιακή πορεία της επιστημονικής εξέλιξης της Αναισθησιολογίας.Σήμερα η παιδιατρική αναισθησία εδραιώθηκε σαν μια ξεχωριστή ειδικότητα, χαρακτηριζόμενη από αυτονομία ιδρυμάτων και τμημάτων, έχοντας τους δικούς της επιστημονικούς οργανισμούς, καθώς και το δικό της κορμό βιβλιογραφίας.