Διαχείριση εσωτερικού περιβάλλοντος σε κτίρια μουσείων

Abstract

The present thesis deals with the development of an integrated management and optimization system of the indoor environment of the building stock used to house museums in Greece, focusing on the so-called “archaeological” type of museums. The development of the methodology aims at filling the gap in the field of holistic management of the specific environment, determining the methods by which this can be achieved and providing detailed information on the actions that are feasible to be adopted in operating museums, particularly considering their buildings' envelopes. The basic premise of the scientific approach that was developed is that two of the three key elements of the museum's environment - the museum “object” and “person" though they refer to seemingly different realities, regarding the realization of specific indoor climate conditions, can coexist in the third element of a museum's environment namely the building's envelope order "shell". As the research proved, for the majority of cases, the two objects of this study, though different, and sometimes contradictory, can co-exist, after careful planning and respecting certain prerequisites. For a realistic assessment of the content proposals for a management model, a thorough and explicit recording of the building stock used as museums was carried out, whilst at the same time the existing legislative framework was examined, in order to evaluate the tools with which the administrative control and the day by day interventions are being carried out. In this line of thought, the ambition and in that sense also the novelty of the thesis is the development of the holistic and person-oriented model for the museum environment, building on existing expertise, management and operational realities of the existing archaeological museums in Greece, coming up with solutions to formulate an effective management scheme on the levels of central and regional administration. Thus, a management tool is proposed, that includes techniques of soft interference on the building's envelope and that contributes to the improvement of the latter's performance with soft and passive energy systems and features, limiting the use of existing technological infrastructure of the building and its energy footprint, taking into consideration the applicability of the solutions and the determination of the most efficient and feasible types of intervention. After the model had been developed, it was applied to a particular building, namely the Museum of Byzantine Culture in Thessaloniki, Greece, in order to confirm the correctness of the methodological approach and to demonstrate its capabilities and limitations. At the same time, this application process was useful in order to draw conclusions on the improvement of the museum's building envelope.

Το περιεχόμενο της διατριβής αφορά την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης και βελτιστοποίησης του εσωτερικού περιβάλλοντος του κτιριακού αποθέματος με μουσειακή χρήση στην Ελλάδα και ειδικότερα αυτό των «αρχαιολογικού» τύπου μουσείων. Η μεθοδολογία που παρουσιάζεται στο κείμενο της διατριβής στοχεύει στην κάλυψη του κενού που υπάρχει στο πεδίο της ολιστικής διαχείρισης του συγκεκριμένου περιβάλλοντος, των μεθόδων με τις οποίες αυτό μπορεί να παραμετροποιηθεί και τις δράσεις που είναι εφικτό να υιοθετηθούν στη περίπτωση των υφιστάμενων κελυφών με μουσειακή χρήση. Βασική παραδοχή της επιστημονικής προσέγγισης είναι ότι, τα δύο από τα τρία βασικά στοιχεία του μουσειακού περιβάλλοντος - το μουσειακό αντικείμενο και ο “άνθρωπος” - αν και αφορούν σε δύο φαινομενικά διαφορετικές πραγματικότητες όσον αφορά στην ικανοποίηση συγκεκριμένων εσωκλιματικών συνθηκών, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις και για την πλειονότητα των περιπτώσεων, μπορούν να συνυπάρξουν μέσα στο ίδιο “κέλυφος” - τρίτο στοιχείο του μουσειακού περιβάλλοντος - και να μη συνεχίσουν να αποτελούν επιστημονικά, δύο διαφορετικά και συχνά αντικρουόμενα αντικείμενα μελέτης. Για την ρεαλιστική αποτίμηση του περιεχομένου των προτάσεων του μοντέλου διαχείρισης, έγινε καταγραφή του κτιριακού αποθέματος με μουσειακή χρήση και εξετάστηκαν τα υπάρχοντα νομοθετικά εργαλεία με τα οποία ασκείται ο διαχειριστικός έλεγχος και οι επεμβάσεις σε υφιστάμενα κτίρια μουσείων στην Ελλάδα. Σε επίπεδο οργάνωσης του μοντέλου διαχείρισης, αυτό αναπτύσσει μια σταδιακή και κλιμακωτή μεθοδολογική διαδικασία προσδιορισμού των μέσων βελτιστοποίησης του μουσειακού περιβάλλοντος. Περιλαμβάνει τα σενάρια μορφοποίησης του διαχειριστικού σχήματος, τη συμβολή και τον έλεγχο του εξωτερικού μικροκλίματος, τα πρότυπα καταγραφής του κελύφους, των υποδομών και των επιθυμητών συνθηκών, το διάγραμμα ροής και τις σχέσεις των απαιτούμενων μελετών, τη μέθοδο κατηγοριοποίησης των μουσείων από την οποία προκύπτει το εύρος των δυνητικών επεμβάσεων και οι συνθήκες θερμικής, οπτικής, ακουστικής άνεσης και της ποιότητας εσωτερικού αέρα που πρέπει να ικανοποιούνται μέσω αυτών, καθώς και το εγχειρίδιο λειτουργίας. Σε συνέχεια της μορφοποίησης του μοντέλου διαχείρισης, έγινε προσπάθεια προσομοίωσης σε συγκεκριμένο κέλυφος (Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού), υπό μορφή κατευθύνσεων, αφορά στο προπαρασκευαστικό στάδιο της δημιουργίας σχεδίου διαχείρισης του συγκεκριμένου φορέα και λειτουργεί ως πρότυπο και επαλήθευση της μεθοδολογικής προσέγγισης.