Γάμος και διαζύγιο στην Ιερουσαλήμ: διαφοροποίηση ανάλογα με το θρησκευτικό - κοινωνικό πλαίσιο αναφοράς

Abstract

__The aim of this study was a) to approach and conduct sociological research on the institutional framework of marriage - divorce in monotheistic religions in the State of Israel, and b) to study current trends regarding the conduct of weddings, the issue of divorces, the informal cohabitation of couples, and how these can be affected in the future. Jerusalem was chosen because it is the oldest and most striking example of a multicultural society, a city of immigrants, and a hot point for political conflicts (perhaps the most important internationally over the last sixty years). We monitor the city of Jerusalem, in terms of its historical progress, its demography and its image, as presented through its sociometric data and economy. This is followed by the presentation of three religious traditions on marriage - divorce in Jerusalem without special emphasis on theological and legal issues, as the investigation primarily concerned anthropological and sociological data. Finally, we present analyses of official statistics of the State of Israel on the demography of marriage and divorce in contemporary Jerusalem, and present and analyse the results of modern research - surveys and estimates for the future. The paper examines marriage and divorce in contemporary Jerusalem. We consider: (A) the present and historical background of matrimonial relations in the three large monotheistic traditions of the city (Judaism, Christianity, Islam), (B) the social aspects of matrimonial relations and their present state, and (D) the political metaphors that accompany the image of this development. Considering the future of matrimonial relations, we conclude that if there are no significant changes to the legal status of marriage, and if no conditions for the release from religious control are created, women's abstinence rates from marriage will increase dramatically, while a significant majority young men will continue to become more conservative, as a result of political tension and the strengthening of ideological arguments. We highlight two faces of multiculturalism, as reported in the example of Jerusalem; of otherness as a basis for cultural tolerance on the one hand, and of identity as a disruptive force on the other. In this context, religious traditions seem to play a central role. A role however that they do not choose nor define on their own, but as ideological tools of political commandments. When not defined by the symbolic adoption of political ideologies, the societies which make up the whole social body of this multi-ethnic society try to find their own symbolic expression. In this effort, the main burden falls on women, who receive the maximum amount of pressure exerted by political ideologies. Their resistance, political and theological creativity will define the future of this multicultural paradigm.

Στόχος της εργασίας ήταν, α) προσέγγιση και κοινωνιολογική έρευνα, στο θεσμικό πλαίσιο γάμος – διαζύγιο των θρησκειών του μονοθεϊσμού, μέσα στο κράτος του Ισραήλ, και β) η μελέτη της τάση που διαμορφώνεται σήμερα στα ζευγάρια, όσον αφορά στην τέλεση γάμων, στην έκδοση διαζυγίων, στην άτυπη συμβίωση ζευγαριών, και πώς μπορεί να επηρεάζονται στο μέλλον. Η επιλογή της Ιερουσαλήμ έγινε γιατί αποτελεί το αρχαιότερο και χαρακτηριστικότερο παράδειγμα πολυπολιτισμικής κοινωνίας και επί πλέον είναι μια πόλη μεταναστών, αλλά και σημείο θερμών πολιτικών συγκρούσεων (ίσως το σημαντικότερο διεθνώς τα τελευταία εξήντα χρόνια). Παρακολουθήθηκε η πόλη της Ιερουσαλήμ, ως προς τα της ιστορικής της πορείας, τα της δημογραφίας της και της εικόνας, που παρουσιάζουν τα κοινωνιομετρικά στοιχεία και η οικονομία της. Ακολούθως έγινε παρουσίαση των τριών θρησκευτικών παραδόσεων περί γάμου - διαζυγίου στην Ιερουσαλήμ χωρίς να δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο θεολογικό και νομικό επίπεδο, γιατί η έρευνα αφορούσε πρωτίστως σε ανθρωπολογικά και κοινωνιολογικά δεδομένα. Τέλος παρουσιάζονται αναλύσεις από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του κράτους του Ισραήλ, σχετικά με τα της δημογραφίας του γάμου και του διαζυγίου στη σύγχρονη Ιερουσαλήμ, ενώ ακόμα παρουσιάζονται και αναλύονται τα αποτελέσματα από σύγχρονη έρευνα – δημοσκόπηση και εκτιμήσεις για το μέλλον. Στην εργασία εξετάζονται, ο γάμος και το διαζύγιο στην σημερινή Ιερουσαλήμ. Εξετάζονται: (Α) το παρόν αλλά και το ιστορικό υπόβαθρο των γαμικών σχέσεων στις τρείς μεγάλες μονοθεϊστικές παραδόσεις της πόλης (Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός, Μωαμεθανισμός), (Β) οι κοινωνικές διαστάσεις των γαμικών σχέσεων και το παρόν των γαμικών σχέσεων, και (Δ) οι πολιτικές αλληγορίες που συνοδεύουν την εικόνα αυτής της εξέλιξης. Εκτιμώντας, το μέλλον των γαμικών σχέσεων, συμπεραίνεται, ότι αν δεν επισυμβούν σημαντικές νομικές διαφοροποιήσεις στο καθεστώς του γάμου, και αν δεν δημιουργηθούν συνθήκες αποδέσμευσης από τον θρησκευτικό έλεγχο, τα ποσοστά αποχής των γυναικών από το γάμο θα αυξηθούν δραματικά, ενώ ταυτόχρονα μια σημαντική πλειοψηφία των νέων ανδρών θα συνεχίσει να συντηρητικοποιείται σαν αποτέλεσμα της πολιτικής έντασης και της ενίσχυσης των ιδεολογημάτων. Αναδυεικνύονται τα δύο πρόσωπα της πολυπολιτισμικότητας, όπως αυτά καταγράφονται στο παράδειγμα της Ιερουσαλήμ. Της ετερότητας σαν συναλληλίας από την μία και της ταυτότητας σαν διασπαστικής δύναμης από την άλλη. Σε αυτό το πλαίσιο οι θρησκευτικές παραδόσεις φαίνονται να παίζουν έναν κεντρικό ρόλο. Έναν ρόλο όμως που δεν το επιλέγουν και δεν τον καθορίζουν από μόνες τους, αλλά σαν εργαλεία ιδεολογικά πολιτικών προσταγμάτων. Οι κοινωνίες που συνθέτουν το όλο κοινωνικό σώμα, αυτής της πολυεθνικής κοινωνίας, όταν δεν καθορίζονται από την συμβολική θέσπιση των επιμέρους πολιτικών φαντασιακών, προσπαθούν να βρουν τη δική τους συμβολική έκφραση. Σε αυτήν την προσπάθεια το βάρος κύρια πέφτει στις γυναίκες, που δέχονται τον μέγιστο όγκο της πίεσης, που ασκούν τα πολιτικά φαντασιακά. Η αντοχή, η πολιτική και η θεολογική τους ευρηματικότητα, θα καθορίσουν το μέλλον του πολυπολιτισμικού αυτού παραδείγματος.