Εκκλησιαστικά και κοσμικά λιθόγλυπτα στην Ήπειρο (τέλη 18ου-20ου αιώνα): συμβολή στην μορφολογική παρουσίαση - ερμηνευτική προσέγγιση της ηπειρωτικής λιθογλυπτικής τέχνης: το παράδειγμα του Ζαγοριού

Abstract

In this study through a field research a significant number of rock sculptured representations has been registerd and photographed These representations are found on the facades of ecclesiastical mostly and secular buildings in Epirus especially in Zagon A reference is made to the craftsmen pelekanoi and then work is categorized accordmg to the position and use Futhermore the aesthetic rules follwed by the craftamanship are analysed Next there follows an examination of the symbolic character these representations which are looked into as elements of man made (structured) residence In the semiological approach of the craftamanship the creators are refered initially as conveyors and then as producers of social beliefs (pre industrial-industrial) Rock sculpturing is seen as both technique and craftamaship while the artistic style is defined by each community s cultural standards Next follows an analysis of the function these themes have as signs of social structures Then through a large number of animal and plant motives the interaction between nature and man is found out This of course is found only in traditional communities In the next chapter is analysed the use of these reptesentasions to signify human emotions They are thought to be a communication code that helps to experience the sacredness of the place both the temple and residence which becomes a microcosm Finally we come to the conclusion that the themes come from various areas However these symbols are assimilated into a productive blending with a single arm prevention of evil and attraction of good Nowdays this type of art has lost it s initial symbolism but it keeps symbolizing modern conceptions and aesthetic choices

Στη μελέτη αυτή μέσα απο επιτόπια έρευνα έχει φωτογραφηθεί ένας σημαντικός αριθμός απο λιθογλυπτες παραστάσεις που συναντώνται στις προσόψεις περισσότερο κτισμάτων της Ηπείρου και κυρίως του Ζαγορίου Γίνεται αναφορά στους δημιουργους-πελεκανους και το έργο τους κατηγοριοποιείται με βάση τη θέση και τη χρήση του Αναλύονται οι αισθητικοί κανόνες που ακολουθεί η λιθογλυπτική τέχνη Στη συνέχεια διερευνάται ο συμβολικός χαρακτήρας των παραστάσεων οι οποίες ερμηνεύονται ως στοιχεία της οργάνωσης του ανθρωπογενους χώρου Στη σημειολογική προσέγγιση οι δημιουργοί περιγράφονται ως φορείς άλλα και παράγωγοι των αντιλήψεων της εκάστοτε κοινωνίας Η λιθογλυπτική αντιμετωπίζεται ως τεχνική και τέχνη μαζί ο δε χαρακτήρας του καλλιτεχνικού ύφους αποδεικνύεται οτι προσδιορίζεται απο το εντόπιο πολιτισμικό ήθος Στη συνέχεια αναλύεται η λειτουργία των παραστάσεων ως «σημείων» των κοινωνικών δομών Έπειτα αναζητήθηκε μέσα απο το πλήθος των ζωτικών και φυτικών μοτίβων η σχέση αλληλεξάρτησης που υποδηλώνεται μεταξύ του άνθρωπου και της φύσης Αυτό βέβαια, για τα δεδομένα μιας παραδοσιακής κοινότητας Τέλος τα λιθογλυπτα αναλύονται ως υποδηλώσεις ψυχικών καταστάσεων Αποτελούν δηλαδή έναν κώδικα επικοινωνίας ο οποίος οδηγεί στη βίωση της ιερότητας του χώρου τόσο του ναού οσο και της κατοικίας η οποία αποτελεί έτσι έναν μικρόκοσμο Διαπιστώνεται οτι ενω τα θέματα προέρχονται απο ετερόκλητους χώρους όμως αφομοιώνονται σ έναν γόνιμο συγκερασμό που έχει ως κύριο στόχο την αποτροπή του κάκου και την εφελκυση του κάλου Στα νεοτέρα χρονιά η τέχνη έχασε τον αρχικό συμβολισμό όμως εξακολουθεί να συμβολίζει σύγχρονες αντιλήψεις και αισθητικές επιλογές