Νεοτεκτονικά ρήγματα της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης σε σχέση με τα εδάφη θεμελίωσης

Abstract

In this particular thesis, there was made an effort to be detected all the active and possible active faults in the wide and closer area of Thessaloniki, whose possible activation could cause damages in the city of Thessaloniki. Initially, the faults can be divided into three zones according to their distance from the city of Thessaloniki. At the first zone the faults cross the urban area of Thessaloniki, at the second zone the faults extend to the urban development areas. The third zone faults are in 80km distance from Thessaloniki city. In the first part after introduction studied the seismic risk in build areas and the rules about the development planning of urban areas on fault zones. Also was studied the incoming problems of building on fault zones. In the second part is the methodology steps presented. At first studied the geology, tectonic and neotectonics data from bibliography and maps and were that was impossible because of build area terrain, with boreholes and geophysical investigations. For the morphology impression were used old maps, engraves and photographs and finally the area was divided into 5 hydrological basins, Anthemountas, Dendropotamos, Thermi, Urban area of Thessaloniki and Thernaikos hydrological basin. A particular part to geology and tectonics investigation for the urban areas was the study of core and well boreholes corresponding to geophysical investigations and paleoseismological trenches. The morphotectonical indices such as the asymmetry of the drainage basin, the front sinuosity of the mountains, the transverse topographic symmetry and others, were also estimated for the activity of the faults. At the third part of this work analytically studied the important for the city of Thessaloniki faults. These faults are the 32km Anthemountas fault with the north Anthemounta faults and Thermi fault. From the first zone studied the faults that cross the build area of Thessaloniki with more hazardous the fault of Pylaea - Panorama. At the same time studied the faults of Asvestochori and Eykarpia from the second zone. With the assembly of all the above data there was estimated the activity and hazard of every fault in the Urban Area of Thessaloniki. The seismic hazard of every fault was calculated by means of the Deterministic Seismic Hazard and by the equivalent empirical relationships

Η παρούσα διδακτορική διατριβή έχει σκοπό την ανίχνευση και μελέτη των νεοτεκτονικών ρηγμάτων και ιδιαίτερα των ενεργών και πιθανά ενεργών ρηγμάτων στην ευρύτερη και εγγύτερη περιοχή της πόλης Θεσσαλονίκης, αλλά και την μελέτη αυτών ως προς την επικινδυνότητά τους σε πιθανή ενεργοποίηση τους. Αρχικά τα ρήγματα χωρίστηκαν σε τρεις ζώνες ανάλογα με την απόστασή τους από την πόλη της Θεσσαλονίκης. Η πρώτη ζώνη (1) περιλαμβάνει τα ρήγματα τα οποία διέρχονται μέσα από το Πολεοδομικό Συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, η δεύτερη (2) περιλαμβάνει ρήγματα τα οποία διέρχονται από περιοχές επέκτασης της πόλης της Θεσσαλονίκης και η τρίτη (3) ρήγματα τα οποία βρίσκονται σε απόσταση μέχρι και 80km αλλά σε ενεργοποίησή τους θα μπορούσαν να πλήξουν τον δομημένο ιστό της πόλης. Στο Α' μέρος παρουσιάζονται εισαγωγικά στοιχεία, όπου γίνεται αναφορά της υπάρχουσας βιβλιογραφίας και μία ανάσκοπηση, όσον αφορά την σεισμική επικινδυνότητα, και την νομοθεσία σχετικά με την επέκταση πόλεων. Παράλληλα αναλύονται τα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν από την ενεργοποίηση των ρηγμάτων αυτών στο δομημένο περιβάλλον. Στο Β' μέρος αναφέρονται τα βήματα της μεθοδολογίας. Πρώτο βήμα της διατριβής αυτής ήταν η μελέτη της γεωλογίας (κεφ. 3.1) της περιοχής με την βοήθεια τοπογραφικών, γεωλογικών και νεοτεκτονικών χαρτών αλλά και όπου αυτό ήταν αδύνατο λόγω πυκνής δόμησης με την βοήθεια των γεωτρήσεων και γεωφυσικών διασκοπήσεων. Στην συνέχεια επανεξετάστηκε η τεκτονική και νεοτεκτονική της ευρύτερης περιοχής (κεφ. 3.2) και η σεισμικότητά της (κεφ. 3.3). Το επόμενο βήμα ήταν η αποτύπωση (κεφ. 3.4) της μορφολογίας της περιοχής αλλά και των γεωλογικών και τεκτονικών στοιχείων με την βοήθεια χαρτών. Για την αποτύπωση της μορφολογίας (κεφ. 3.5) στην πόλη της Θεσσαλονίκης έγινε σύγκριση παλαιών χαρτών και φωτογραφιών και τελικά η περιοχή χωρίστηκε σε 5 υδρολογικές λεκάνες, Ανθεμούντα, Δενδροποτάμου, Θέρμης, Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και λεκανών Δήμου Θερμαϊκού. Ιδιαίτερο ρόλο για την εύρεση της γεωλογίας και τεκτονικής της δομημένης περιοχής είχε η καταγραφή και ερμηνεία των γεωτρητικών δεδομένων (κεφ. 4.1) που περιλαμβάνουν δειγματοληπτικές γεωτρήσεις και υδρογεωτρήσεις. Στο κεφάλαιο 4.2 έγινε η καταγραφή και ερμηνεία των γεωφυσικών διασκοπήσεων. Ακολούθησε η μελέτη της μορφοτεκτονικής ανάλυσης (κεφ. 4.3) με την χρήση των ποσοτικών μορφοτεκτονικών δεικτών (ασυμμετρία λεκάνης απορροής, δαντέλωση στους πρόποδες των βουνών κ.α.). Σε επιλεγμένες περιοχές έγιναν και παλαιοσεισμολογικές τομές (κεφ. 4.4) για λεπτομερέστερη μελέτη κυρίως του ρήγματος Ανθεμούντα. Και τέλος στο Γ' μέρος εξετάστηκαν αναλυτικά τα σημαντικότερα ρήγματα για το Πολεοδομικό Συγκρότημα της Θεσσαλονίκης., όπως του Ανθεμούντα (κεφ. 5) με τα υποτμήματά του, αλλά και της ευρύτερης λεκάνης του Ανθεμούντα, ρήγματα Βόρειου Ανθεμούντα και Θέρμης. Από την 1η ζώνη μελέτης εξετάστηκαν τα ρήγματα του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης (κεφ. 6) με έμφαση το ρήγμα της Πυλαίας - Πανοράματος λόγω των στοιχείων ενεργότητας που δίνει και της ανάπτυξής του μέσα στον δομημένο ιστό της πόλης. Παράλληλα μελετήθηκαν τα ρήγματα βόρεια της πόλης της Θεσσαλονίκης (κεφ. 7), όπως τα ρήγματα Ασβεστοχωρίου και Ευκαρπίας που ανήκουν στην 2η ζώνη. Στο τελευταίο κεφάλαιο μελετήθηκαν τα ρήγματα και των τριών ζωνών ως προς την επικινδυνότητά τους και το αναμενόμενο μέγεθος σεισμού σε πιθανή ενεργοποίησή τους.