Έκθεση γεγονότων και πολιτισμικές πτυχές του καθημερινού βίου της Νάξου (1822-1827): το ανέκδοτο γαλλικό ημερολόγιο του υποπροξενίου της Δανίας

Abstract

Objectif de la presente these de doctorat: edition et commentaire du journal manuscrit (1822-1827), redige en francais, de l’agent consulaire du Danemark a Naxos (Archives de l’Archeveche Catholique de Naxos). L’etude commence par une presentation substantielle du cadre historique de l’epoque, en liaison avec les recits de voyages contemporains du journal. On explique la raison pour laquelle un rapport consulaire, destine au ministere des affaires etrangeres ou a une haute autorite danoise, a ete redige en francais. Un chapitre particulier est consacre au role du personnel diplomatique dans les Cyclades, et les elements concernant l’identification de la personne du vice-consul du Danemark a Naxos, Frederico Bonneti, grec catholique. Methodologie: - 1ere phase: transcription et restitution du texte du point de vue philologique afin de constituer le corpus du manuscrit. - 2e phase: description des evenements et mise en valeur des renseignements du point de vue historique et culturel. Dans les 106 pages du manuscrit, sont decrites, par le vice-consul ou son secretaire, les faits se deroulant a Naxos et dans les iles voisines durant la periode de la guerre d’independance grecque. Des aspects culturels detailles y apparaissent et des questions vitales de l’epoque sont abordees : questions relatives a la sante, a la vie quotidienne et aux relations sociales, aux phenomenes climatiques et naturels, a la piraterie, aux courses et naufrages, a la vie agricole, a la peche, a l’elevage. On y aborde des cas de trafic d’antiquites, des informations dont la presse s’est fait l’echo, la presence du peintre danois Adam Friedel a Naxos, les rapports sur les occasions de s’instruire a Naxos et en Europe. Enfin, il est question de femmes de differentes classes sociales et de religions ; des cas de vols, de viol, d’adultere ou de revendication d’une dot demesuree sont egalement mentionnes. La source etudiee a ete mise en perspective en relation avec d’autres rapports consulaires contemporains -publies ou inedits-, memoires, recits de voyage, gravures et cartes de l’epoque, afin de mettre en valeur son contenu a travers une argumentation multidirectionnelle. En conclusion, cette etude souligne l’importance du temoignage ecrit et de son redacteur lui-meme en tant que temoin. Son journal est le marqueur des mentalites de l’epoque, reflete la stratification sociale de Naxos et offre un panorama des activites quotidiennes qui caracterisent les aspects de la vie de cette epoque.

Στόχος της διδακτορικής διατριβής: έκδοση & σχολιασμός του γαλλικού χειρόγραφου ημερολογίου του υποπροξενείου της Δανίας (Αρχείο Καθολικής Αρχιεπισκοπής Νάξου), περιόδου 1822-1827. Η μελέτη ξεκινά με ενδεικτική παρουσίαση του ιστορικού πλαισίου της εποχής σε συνδυασμό με σύγχρονα προς το ημερολόγιο περιηγητικά κείμενα για την Νάξο. Ακολούθως εξηγείται ο λόγος για τον οποίον συντάσσεται σε γαλλική γλώσσα η προξενική αναφορά με πιθανό αποδέκτη το Υπουργείο Εξωτερικών της Δανίας ή άλλη ανώτατη αρχή. Ιδιαίτερο κεφάλαιο αφιερώνεται στον ρόλο των διπλωματικών υπαλλήλων στις Κυκλάδες και σε στοιχεία που αφορούν την ταύτιση του προσώπου του υποπροξένου της Δανίας στην Νάξο, του Έλληνα ρωμαιοκαθολικού Φρεδερίκου Μπονέτη. Μεθοδολογία. Α΄ φάση: μεταγραφή & φιλολογική αποκατάσταση του χειρογράφου (corpus). Β΄ φάση: περιγραφή των γεγονότων σε ελεύθερη απόδοση & αξιοποίηση των πληροφοριών από πλευράς ιστορίας και πολιτισμού. Στις 106 σελίδες του ημερολογίου καταγράφει ο υποπρόξενος ή ο γραμματέας τα τεκταινόμενα στην Νάξο και σε γειτονικά νησιά κατά την επαναστατική περίοδο. Αναφύονται πολιτισμικές πτυχές και θίγονται ζωτικά ζητήματα σχετικά με: υγεία (ιατροί, ασθενείς-ασθένειες, επιδημίες, τραυματισμοί-βασανιστήρια, καραντίνα), καθημερινή ζωή & κοινωνικές επαφές (προξενικά δείπνα, ιδιωτικές εορτές-διασκεδάσεις, έθιμα), καιρικά & φυσικά φαινόμενα, πειρατείες, κούρσα & ναυάγια (με πληροφορίες για διακίνηση προϊόντων & εμπορευμάτων, διατροφικές συνήθειες, εφοδιασμούς πολιορκουμένων), αγροτική ζωή, αλιεία, κτηνοτροφία. Αναφέρονται περιπτώσεις αρχαιοκαπηλίας, πληροφόρησης μέσω τύπου, η παρουσία του Δανού ζωγράφου Adam Friedel στην Νάξο, ευκαιρίες για εκπαίδευση σε Νάξο & Ευρώπη κ.ά. Εκτενής λόγος γίνεται για γυναίκες διαφόρων κοινωνικών τάξεων (αρχόντισσες και σκλάβες) και θρησκευμάτων (χριστιανές καθολικές ή ορθόδοξες, μουσουλμάνες, νεοφώτιστες), ενώ δεν λείπουν περιπτώσεις αρπαγών, βιασμού, μοιχείας ή αξίωσης υπέρογκης προίκας. Η εξεταζόμενη πηγή συνεκτιμήθηκε με σύγχρονές της εκδεδομένες ή ανέκδοτες προξενικές εκθέσεις, απομνημονεύματα, κείμενα περιηγητών, χαρακτικά και χάρτες, ώστε να αξιοποιηθεί μέσω αμφίδρομης τεκμηρίωσης. Συμπερασματικά, η μελέτη υπογραμμίζει την σημασία της γραπτής μαρτυρίας και του ίδιου τού συντάκτη ως αυτόπτη και αυτήκοου μάρτυρα. Το ημερολόγιό του δίνει το στίγμα των νοοτροπιών της εποχής, αντανακλά την κοινωνική διαστρωμάτωση της Νάξου και προσφέρει ταυτόχρονα ένα πανόραμα καθημερινών δραστηριοτήτων την περίοδο της ελληνικής επανάστασης.