Τα όρια του εκσυγχρονισμού καθ' υπαγόρευση: η αναπτυξιακή βοήθεια της διεθνούς τράπεζας στην ελληνική εκπαίδευση και η εκπαιδευτική πολιτική στην Ελλάδα (1966-1989)

Abstract

This dissertation examines the Educational Projects funded by the World Bank (W.B.) and their impact on institutional building and reform in Greece from 1966 to1989. The aim is to study, interpret and evaluate: a) the role that the W.B. and the cooperating international Organizations played in concrete reform cases in determining educational policies of Greece compared to the endogenous factors, b) The degree and the reasons of compliance or resistance to the ventriloquism of the Bank by the loan recipient according to the government and to the institution transferred. Using the method of case studies and based mainly upon unpublished confidential reports of international agencies and correspondence with the Greek state and documents from public and private archives of Greek endogenous actors, the dissertation focuses especially on the Bank's impact on the transfer of a) the Differentiated Higher Technical Institutions, b) the Multilateral Secondary Schools. The exogenous and endogenous actors role to the policy formulation process namely initiation, adoption and partly implementation is examined regarding the following reforms: a) KATE during the dictatorship b) KATEE and POSME during the New Democracy government c) Technical Educational Institutions (TEI) and Comprehensive Lycea (EPL) during the PASOK (socialistic) government. During initial negotiations, the W.B. using loans and leverage techniques was successful to prescribe and forge the institutionalization of universally promoted reforms. At the implementation stage the Bank did not achieve to control neither the pace nor the directions of their implementation. Dependence from financial aid does not always guarantee compliance with the prescriptions of the International Donor Agencies.

Η διατριβή μελετά τα Εκπαιδευτικά Σχέδια που δανειοδότησε η Διεθνής Τράπεζα (Δ.Τ) και την επίδραση τους στην θεσμική δόμηση και μεταρρύθμιση της εκπαίδευσης στην Ελλάδα το διάστημα 1966 -1989. Στόχο έχει να μελετήσει και να ερμηνεύσει: α) τον ρόλο της Δ.Τ. και των συνεργαζόμενων οργανισμών αναπτυξιακής βοήθειας συγκριτικά με τους ενδογενούς δρώντες, στη διαμόρφωση της Ελληνικής εκπαιδευτικής πολιτικής β) τον βαθμό και τους λόγους της συμμόρφωσης ή αντίστασης στις εγγαστρίμυθες υπαγορεύσεις της Δ.Τ., από τον δανειζόμενο ανάλογα με την κυβέρνηση και τέλος ανάλογα με τον υπό μεταφορά θεσμό. Με την μέθοδο της μελέτης περιπτώσεων και βασιζόμενη κυρίως σε αδημοσίευτες εμπιστευτικές αναφορές των Διεθνών Οργανισμών και πρωτογενές υλικό από δημόσια και ιδιωτικά αρχεία ενδογενών δρώντων στην Ελλάδα, η διατριβή εστιάζεται στην επιρροή της Δ.Τ. στην μεταφορά και θεσμική δόμηση των α) Διαφοροποιημένων Ιδρυμάτων Ανώτερης Τεχνικής Εκπαίδευσης β) Πολυδύναμων Μέσων Σχολείων. Εξετάζεται συγκριτικά η επίδραση των εξωγενών και ενδογενών παραγόντων στην διαδικασία διαμόρφωσης της πολιτικής δηλαδή στις απαρχές, υιοθέτηση και μερικώς στην θεσμική εφαρμογή των εξής μεταρρυθμίσεων: α) Κ.Α.Τ.Ε. επί δικτατορίας β) Κ.Α.Τ.Ε.Ε. και ΠΟ.Σ.Μ.Ε. επί Νέας Δημοκρατίας γ) Τ.Ε.Ι. και Ε.Π.Λ. επί ΠΑΣΟΚ. Κατά τις διαπραγματεύσεις, η Δ.Τ. διαμέσου της δανειοδότησης και της πρακτικής της αιρεσιμότητας υπαγόρευσε και επέβαλε την θεσμοθέτηση μεταρρυθμίσεων γενικευμένης διεθνούς εφαρμογής. Στο στάδιο της εφαρμογής όμως η Δ.Τ. δεν κατάφερε να επηρεάσει το ρυθμό και την κατεύθυνση των αλλαγών. Η εξάρτηση από την βοήθεια δεν εξασφαλίζει πάντα την συμμόρφωση με τις προτάσεις των διεθνών χρηματοδοτικών οργανισμών.