Η αυτοτομία της ουράς σε σαύρες (Reptilia-Sauria): Μηχανισμοί-προσαρμογές

Abstract

Tail autotomy, the voluntary separation of the tail, is the most important antipredator mechanism in lizards and it is an active procedure. Tail separates from the rest of the body and starts thrashing, in order to distract predator’s attention. In lizards, in most of the cases, tail regeneration follows autotomy. We used the species: P.peloponnesiacus, P.tauricus, P.gaigeae, P.milensis, P.erhardii and P.cretensis. All analysis were made in both original and regenerated tails. Initially, we examined the autotomic ease and the duration of tail movement in the six species. We’ve also estimated total protein, actin and total lipid concentration in both tail types. In addition we estimated lactic dehydrogenase activity and lactic acid and glycogen levels. The last two molecules were estimate both in exhausted tails and rested tails. All results were analysed using conventional and phylogenetical statistical tests. Finally, all the above results were analysed using principal component analysis. Consequently, we examined the effect of various factors (temperature, stress, animal biotope and parasites) on tail regeneration. The results showed that in case of animals with original tails, autotomic ease correlates positively with predation pressure, especially with the presence of vipers in their biotope. It also correlates negatively with lipid concentration in tails. Animals with regenerated tails proceed to autotomy in great numbers and their autotomic ease also correlates positively with the number of predators. Similarly, in animals with original tails, there is a positive correlation between time movement and the number of predators, even though there is no difference in time of movement, neither in animals with original, nor with regenerated tails. Finally, principal component analysis showed that environmental factors affect autotomy but not the factors that concern anaerobic processes that take place during tail movement. Moreover, species that face intense predation pressure, store less lipids in both original and regenerated tails. In addition, land species show greater regeneration rate in comparison to insular ones. Aggregation stress slowed regeneration, but only in the case species that face very low predation pressure. Finally, temperature rise results in greater regeneration rate, in contrast to corticosterone treatment that results in a very low regeneration speed and parasitism does not seem to affect regeneration capacity at all.

Η αυτοτομία της ουράς αποτελεί το σημαντικότερο αντιθηρευτικό μηχανισμό για τις σαύρες και συνίσταται στην εθελούσια αποκοπή της ουράς, η οποία αποχωρίζεται από το υπόλοιπο σώμα και κινείται με μεγάλη ένταση, ώστε να αποσπάσει την προσοχή του θηρευτή από το πολύτιμο σώμα του ζώου. Στις σαύρες, την αυτοτομία, κατά κανόνα ακολουθεί η αναγέννηση. Mελετήθηκαν τα είδη P.peloponnesiacus, P.tauricus, P.gaigeae, P.milensis, P.erhardii και P.cretensis. Οι αναλύσεις πραγματοποιήθηκαν, τόσο σε άθικτες. όσο και σε αναγεννημένες ουρές. Εξετάστηκε τόσο η περιεκτικότητα των ουρών σε κύρια δομικά συστατικά, όσο και ο αναερόβιος μεταβολισμός που χαρακτηρίζει την κίνηση της ουράς μετά την αυτοτομία. Τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν με συμβατικές, αλλά και με φυλογενετικές στατιστικές μεθόδους και, τελικά, αναλύθηκαν συνολικά με τη βοήθεια της ανάλυσης των κύριων συνιστωσών. Επιπλέον, εξετάστηκε η επίδραση διαφόρων παραγόντων (η θερμοκρασία, το στρες, η προέλευση των ζώων και ο παρασιτισμός) στην αναγέννηση της ουράς, στη σαύρα P.erhardii. Από τα αποτελέσματα, φάνηκε ότι η απόδοση της αυτοτομίας στην περίπτωση των άθικτων ουρών, συνδέεται θετικά με τη θηρευτική πίεση και πιο συγκεκριμένα με την ύπαρξη ειδών οχιάς στο βιότοπο και αρνητικά με την περιεκτικότητα της ουράς σε λιπίδια. Τα ζώα με αναγεννημένη ουρά προχωρούν σε μεγάλο ποσοστό σε αυτοτομία και παρουσιάζουν επίσης θετική σχέση με τον αριθμό των θηρευτών. Παρόμοια θετική σχέση εμφανίζεται και μεταξύ χρόνου κίνησης της άθικτης ουράς και του αριθμού των θηρευτών. Τελικά, η ανάλυση των κύριων συνιστωσών έδειξε ότι περιβαλλοντικοί παράγοντες επιδρούν έντονα στο μηχανισμό της αυτοτομίας, όχι όμως και στις αναερόβιες διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα κατά την κίνηση της ουράς. Τα είδη που αντιμετωπίζουν υψηλή θηρευτική πίεση αποθηκεύουν λιγότερα λιπίδια στην ουρά τους, τόσο στην περίπτωση των άθικτων, όσο και στην περίπτωση των αναγεννημένων ουρών. Ακόμη, τα ζώα που προέρχονταν από ηπειρωτικούς βιοτόπους παρουσιάζουν υψηλότερο ρυθμό αναγέννησης από τα νησιωτικά είδη. Το στρες του συνωστισμού, μείωσε την αναγεννητική ικανότητα μόνο στους πληθυσμούς που αντιμετωπίζουν μικρή θηρευτική πίεση. Τέλος, στα ζώα του είδους P.erhardii, η αύξηση της θερμοκρασίας αυξάνει το ρυθμό αναγέννησης της ουράς, σε αντίθεση με τη χορήγηση κορτικοστερόνης που τον ελαττώνει. Τέλος, ο βαθμός παρασιτισμού δεν επηρεάζει την αναγέννηση.